فقدان استاندارد در ورزشگاههاي ايران امنيت جاني تماشاگران را تهديد مي كند

نيازهاي گسترده جامعه دراستفاده ازمحصولات متنوع مصرفي وعمراني لزوم توجه به استاندارد و استاندارد سازي را ازسوي عوامل و مسئولاني كه برپروسه توليد، نظارت وكنترل دارند را همواره مورد تاكيد قرارمي دهد. اين توجه بويژه در بخشهايي كه با سلامت و ايمني افراد جامعه ارتباط مستقيم دارد اهميت وحساسيت فوق العاده اي مي يابد ورعايت چارچوبهاي قانوني بمنظور دستيابي به محصولاتي ايمن، داراي كيفيت مطلوب وبا دوام را دوچندان مي كند.
ازجمله بخشهايي كه نمي توان از تاثير مقوله استاندارد درسلامت و ايمني افراد جامعه درآن بسادگي گذشت، بحث محصولات ورزشي درهر دو بعد امكانات نرم افزاري وسخت افزاري است كه تاكنون نسبت به آن توجه بايسته اي از سوي تصميم گيران وسياست گذاران ورزش كشور صورت نگرفته وحوادث تلخ و نگران كننده اي كه دراين بخش بوقوع پيوسته است مي طلبد تا بعنوان يك هشدار جدي به ضعفها وكاستي هاي آن توجه كرد.
فرسودگي وغيراستاندارد بودن ورزشگاههاي كشور، عدم توجه به ساخت ورزشگاههاي جديد مطابق با استانداردهاي بين المللي،عدم نظارت بر ساخت وساز ورزشگاهها به لحاظ  فني - مهندسي، كمبود اعتبارات عمراني و نداشتن اطلاعات كافي در بخش ساخت ورزشگاههاي استاندارد و... از جمله موانع ومشكلاتي است كه ورزش كشور درزمينه امكانات سخت افزاري با آن روبروست ودقيقا به همين دلايل زيرساختهاي مناسبي براي دستيابي به امكانات بهينه و استاندارد ورزشي دركشور ديده نمي شود وبعضا بدليل همين كمبودها شاهد حوادث جبران ناپذيري درورزش كشورهستيم.  

* نقاط تاريك كارنامه ورزش كشور
حادثه ورزشگاه شهيد متقي ساري درسال 79 كه منجربه فروريختن بخشي ازجايگاه اين ورزشگاه فرسوده وكشته و زخمي شدن تعدادي از تماشاگران فوتبال شد، تنها نمونه اي ازحوادث تلخي است كه جراحات آن هنوز برپيكر ورزش كشورالتيام نيافته و بعنوان نقطه اي تاريك در كارنامه ورزش كشورمحسوب مي شود . فاجعه اخير كشته شدن 7 تماشاگر پس ازپايان ديدار ايران و ژاپن در ورزشگاه آزادي نيزنمونه زنده ديگري است كه بار ديگربحث امنيت ورزشگاهها بعنوان بخشي از استانداردهاي ميادين ورزشي را مطرح كرد و اين كمبود اساسي كه ورزشگاههاي كشورفاقد استانداردهاي لازم هستند را مورد توجه وتاكيد قرارداد.

* استاندارد چيست؟ استاندارد ورزشي كدام است؟
استاندارد درلغت به معناي نظم، قاعده و ترتيب است ودرمفهوم، استاندارد به مجموعه دانش نظري وتجربه فني كه مورد قبول و اتفاق نظر افراد خبره وصاحب نظر اطلاق مي شود. اما با توجه به اين تعريف استاندارد ورزشي به گردآمدن كليه شرايط در فناوري محصولات ورزشي اطلاق مي شود كه به بهترين كيفيت يك محصول بيانجامد. درتعريف ورزشگاههاي استاندارد نيزفراهم آمدن كليه عوامل از قبيل زمين مناسب، تابلوي نمايشگر، رختكن مجهز، نوركافي، تهويه مناسب، سرويسهاي رفاهي، فضاي لازم براي استقرار تماشاگر، راههاي ورودي و خروجي ، پاركينگ ، سازماندهي امنيتي، اورژانس و كمكهاي اوليه، نيروهاي آموزش ديده اجرايي و ... كه در برگزاري مطلوب و شايسته يك رويداد ورزشي مي تواند تاثيرگذار باشد، اطلاق مي گردد . 

* نگاه مسئولان ورزش به استاندارد سازي
بي شك نوع نگاه مسئولان ورزش كشور به مقوله استاندارد سازي نكته اساسي است كه مي تواند بسياري از نكات مبهم اين بخش را روشن سازد.
مهندس مهدي قدمي معاون سازمان ورئيس مركز توسعه ورزش قهرماني درخصوص استاندارد سازي و امنيت ورزشگاهها مي گويد: زماني كه طراحي و مهندسي فضاهاي ورزشي برعهده من بود، دو موضوع اساسي را دردستوركار قراردادم: اول عادلانه كردن فضاهاي ورزشي درسراسركشور به گونه اي كه عدالت اجتماعي دراين بخش درتمام كشوررعايت شود و دوم مسئله استاندارد سازي درورزشگاهها.
وي اضافه كرد: دربخش دوم مقررشد طرحي تحت عنوان استانداردسازي فضاهاي ورزشي توسط متخصصين ومهندسين امر تدوين شود تا تمام ورزشگاههاي جديد التاسيس با اين فرمول ساخته شوند. البته زمانيكه كاربه اين مرحله رسيد بنده ازاين سمت كنار رفتم وتصور مي كنم قرار شد اين مجموعه زيرنظرشركت توسعه وتجهيز ونگهداري اماكن ورزشي به فعاليت بپردازد.
وي پيرامون رعايت استانداردها در ورزشگاههاي كشور اظهارداشت: برخورداري ورزشگاهها از امكانات بهداشتي - رفاهي، كمك هاي اوليه پزشكي نظير پزشك و آمبولانس، برخورداري از امكانات سخت افزاري، برقراري نظم و انضباط توسط نيروهاي انتظامي و دريك جمله امنيت ورزشگاه از جمله مواردي است كه دربحث استانداردهاي يك ورزشگاه بايد مورد توجه عوامل برگزاركننده قرارگيرد. دركشورما درحد ممكن به اين مقوله ها توجه شده ولي هنوز در اين زمينه با كمبودهاي بسياري روبرو هستيم كه با سرمايه گذاري و برنامه ريزي مناسب مي توانيم به استانداردهاي جهاني دست پيدا كنيم.
مهندس مصطفي هاشمي طباء كه در طول 8 سال مديريت او برسازمان تربيت بدني بيشترين توسعه در بخش ساخت وسازهاي ورزشي صورت گرفت و ورزش كشور به لحاظ عمراني به شرايط مطلوبي دست يافت به مقوله لزوم توجه به استانداردهاي ورزشي نگاه خاصي دارد.
وي مي گويد: ما نبايد نيازهاي مردم را دربخش ساخت وساز فضاهاي ورزشي را فداي استاندارد سازي كنيم. البته بهتر است سالن يا ورزشگاهي كه احداث مي شود شرايط استاندارد را داشته باشد ولي نبايد اين امر باعث شود تا از اصل ساخت و ساز باز بمانيم. مثلا درسالنهاي ورزشي استاندارد نورسالن 600 لوستر است، ولي اگرما توانستيم تنها300 لوستر را براي نور سالن فراهم كنيم نبايد سالن بسازيم. درموارد ديگرنظير استاندارد كفپوش، نور وتهويه سالن نيز اين مسائل وجود دارد. به نظرمن بايد دراين زمينه اولويت بندي كنيم. طبيعي است كه درهمه جاي كشورنمي شود ورزشگاه وسالن استاندارد ساخت. ولي اين مسئله نبايد باعث شود ازنيازهاي مردم وجوانان غافل شويم.
هاشمي طباء نيزمهمترين مشكل ورزش كشور درزمينه استاندارد سازي را كمبود اعتبارات مي داند: دردوره مديريتم بيشترين مشكل ما تهيه پول بود. با اينحال با اعتقادي كه به افزايش فضاهاي ورزشي دركشورداشتم، بيشترين ساخت وسازها انجام گرفت و اثرات آن امروزدرورزش كشور كاملا محسوس است.
وي تصريح كرد: درمجموع اعتقاد دارم ورزشگاههاي ما فاقد استاندارد هاي لازم هستند وبايد دراين زمينه سرمايه گذاري بيشتري صورت بگيرد.  

مهندس طغياني مديرعامل ورزشگاه نقش جهان اصفهان نيز بعنوان يكي از افراد مطلع درزمينه ساخت وتجهيز ورزشگاههاي استاندارد مي گويد: متاسفانه هيچيك از ورزشگاههاي كشور داراي شرايط استدارد نيستند. اكثر اين ورزشگاهها نيمه تمام است و هنوزبه مرحله بهره برداري كامل نرسيده اند، هرچند اكثر آنها مثل همين ورزشگاه نقش جهان از روي اضطرار مورد استفاده قرارگرفتند.
وي اضافه كرد: من از ورزشگاه آزادي هم بازديد كردم و اعتقاد دارم اين ورزشگاه هم ازنظرفني وقدمت تاسيسات آن با استانداردهاي روز ورزش دنيا همخواني ندارد.
طغياني تاكيد مي كند: متاسفانه ورزش ما شرايطي دارد كه بسياري از ورزشگاهها تنها از روي نياز واجبار است كه مورد بهره برداري قرارمي گيرند ودرآنها استانداردهاي لازم در زمينه امنيت، آسايش، سرويس دهي و... به تماشاگر رعايت نمي شود.
وي درخصوص وضعيت ورزشگاه نقش جهان به لحاظ برخورداري از شرايط استاندارد گفت: استانداردهاي بين المللي و مسائلي كه مورد تصويب دفترفني استان بوده درمراحل ساخت اين ورزشگاه رعايت شده، ولي اين مجموعه هنوز نيمه كاره است وشكل واقعي به خودش نگرفته وتا زمانيكه برنامه هاي عمراني آن كامل نشود، نمي توان در مورد برخورداري مجموعه از استانداردهاي لازم اظهارنظركرد. 
طغياني تاكيد كرد: ما به تمام ارگانها ودستگاههاي ذيربط اعلام كرديم كه ورزشگاه هنوزحالت كارآگاهي دارد ومديريت مجموعه هيچ مسئوليتي درمقابل بهره برداري پيش ازموعد ازآن نخواهد داشت، ولي شاهديم كه هيات فوتبال اصفهان باالاجبار ازاين مجموعه استفاده مي كند، بدون اينكه خطراتي كه متوجه تماشاگران است، آگاه باشد.   

حسن ضياء آذري كه پيش ازاين مديريت ورزشگاه تختي تهران و امروز مديريت ورزشگاه آزادي را برعهده دارد، جزو مسئولاني است كه سابقه چندين ساله او درمديريت ورزشگاههاي كشور ازاوفردي آگاه ومطلع ساخته است. اودرباره وضعيت استاندارد در ورزشگاه آزادي مي گويد: براساس تحقيقيات و مقايسه هاي تطبيقي كه بين ورزشگاه آزادي و ورزشگاههاي دنيا انجام شده، آزادي ازهرنظريك ورزشگاه استاندارد است و سرانه اي كه دردنياي به ازاي هرتماشاگر وجود دارد دراين ورزشگاه رعايت شده است .
وي درزمينه انتقادهايي كه درخصوص فرسودگي تجهيزات وغيراستاندارد بودن فضاهاي ورزشي ورزشگاه آزادي مطرح مي شود، مي گويد: اظهارنظردراين زمينه درحوزه هركارشناسي نيست. ما تنها اظهارنظرهايي را مي پذيريم كه كارشناسي و مبتني بركارعلمي وتحقيقي باشد. بنده تاكيد مي كنم ورزشگاه آزادي به لحاظ سخت افزاري هيچگونه كمبودي ازنظر استانداردهاي روز دنيا ندارد.
ضياء آذري درخصوص مشكلات موجود برسرراه دستيابي به استانداردهاي لازم در ورزشگاههاي كشورمي گويد: مسئله اين است كه چه تعريفي از استاندارد مي شود؟ به اعتقاد من اگر كمبودي درورزشگاه آزادي وجود دارد بايد ريشه هاي آن را در استاندارد نبودن ساير سيستمهاي برگزاري مسابقات نظيرخدمات شهري، اورژانس، سيستم ترافيك، حمل ونقل و... جستجو كنيم. سئوال من اين است كه واقعا سيستم حمل ونقل شهري ما چقدر توان دارد تا يكصد هزارنفر را درظرف يكساعت ازشهر تهران به ورزشگاه آزادي برساند؟ به نظرمن به پروسه استاندارد بايد فراگير نگاه كرد و آن را محدود به يك حوزه جغرافيايي مشخص ندانست.

وي در مورد وضعيت موجود ورزشگاه آزادي ازنظر برخورداري ازشرايط استاندارد تصريح كرد: خوشبختانه اين باوردربين مسئولان ورزش كشوربوجود آمده كه استاديوم آزادي بعنوان يك سرمايه ملي بايد ازشرايط مطلوبي برخوردارباشد ودراين راه درچند سال اخير اعتبارات مناسبي به اين ورزشگاه اختصاص يافته است كه توانستيم شكل آبرومندي به اين ورزشگاه بدهيم. البته فراموش نكنيد كه ما ورزشگاه آزادي رادرمجموعه فوتبال خلاصه نمي بينيم، بلكه درحال حاضر اين مجموعه آمادگي سرويس دهي به بيش از30 فدراسيون فعال كشوررا دارد، بطوري كه شرايط حال حاضر آزادي درطول تاريخ تاسيس اين بي سابقه است. 
وي درمورد وضعيت ورزشگاه تختي نيزگفت: دراين ورزشگاه هم خدمات ارزشمندي صورت گرفت، ولي طبيعي است كه توجهي كه به لحاظ تخصيص اعتبارات به ورزشگاه آزادي وجود دارد نسبت به ورزشگاه تختي وجود ندارد. مديرعامل ورزشگاه آزادي از اظهارنظر پيرامون وضعيت استاندارد سايرورزشگاههاي كشورخودداري كرد!
بهروزمنتقمي مديركل تربيت بدني استان اصفهان كه همه هفته مسابقات سنگيني را درعرصه فوتبال دراين شهرميزباني مي كند، درخصوص رعايت استانداردها دراين ورزشگاه مي گويد: يك روزقبل ازهرمسابقه بايد كليه هماهنگي هاي لازم بين نيروهاي اجرايي، خدماتي، امنيتي وتداركاتي بعمل آيد و وظايف بايد به خوبي بين نيروهاي مختلف تقسيم شود. بازديد ازسيستمهاي نور، تجهيزات اوليه، پيش بيني اتفاقات و امنيت سكوها، كنترل دربهاي ورود وخروج، امنيت تيمها، بازيكنان، مربيان، داوران و مواردي ازاين قبيل جزو اصول اوليه امنيت و استاندارد ورزشگاههاست كه اگرهركدام ازاين بخشها به خوبي وظايف خود را انجام دهند هيچ اتفاقي درورزشگاهها رخ نخواهد داد.
وي اصفهان را ازنظر برگزاري مطلوب مسابقات بي نظيرتوصيف كرد وگفت: برنامه ريزي مناسب باعث شده دربرگزاري مسابقات با كمترين مشكلات اجرايي بتوانيم ميزباني شايسته براي تماشاگران اصفهاني باشيم.
اما بد نسيت وضعيت يكي ازورزشگاههاي تازه تاسيس كشورمان را بررسي كنيم ورعايت استانداردهاي لازم دريكي از بزرگترين ورزشگاههاي كشور را ارزيابي كنيم.

احمد ناظم زاده مديراجرايي ورزشگاه ثامن شهرمشهد با بيان اينكه 90 درصد كارهاي عمراني و تاسيسات اين ورزشگاه مطابق قوانين فيفا و زيرنظر مهندسين مشاوركه به اطلاعات روزدرزمينه استاندارد ورزشگاهها آشنا هستند، آماده وتجهيز شده است، گفت: علاوه بر امكاناتي نظير اسكوربورد، نورافكن، رختكنهاي مجهز، زمين چمن استاندارد وكليه امكانات سخت افزاري، ورزشگاه به نحوي طراحي شده كه تماشاگران درعرض كمتر از5 دقيقه تخليه مي شوند.
وي درمورد مشكلاتي كه اين ورزشگاه با آن روبروست، اظهارداشت: ورزشگاه ثامن مساحتي درحدود 400 هكتاررا به خود اختصاص داده وازنظروسعت با ورزشگاه آزادي برابري مي كند، ولي دسترسي به راههاي ارتباطي مهمترين مشكلي است كه دربخش جايجايي تماشاگران با آن روبرو هستيم و اميدواريم مسئولان استان دراين بخش اعتبارات لازم را براي به پايان بردن بخش هاي عمراني اين ورزشگاه اختصاص دهند.
وي تاكيد كرد: تنها فاز اول افتتاح اين پروژه تكميل شده است وعليرغم وعده آقاي مهرعليزاده مبني براتمام اين طرح ظرف 14 ماه پس از افتتاح آن اين ورزشگاه همچنان نيمه تمام است ومتاسفانه مسئولان توجهي به تكميل آن ندارند.
ناظم زاده پيرامون ارزيابي اش ازوضعيت استاندارد درسايرورزشگاههاي كشورگفت: بنظرمن به جز ورزشگاه آزادي وثامن سايرورزشگاههاي ما فاقد استانداردهاي لازم دراين زمينه هستند و ازتجهيزات كافي برخوردارنيستند كه مهمترين مشكل دراين زمينه كمبود بودجه و امكانات است.
   
* حتما بايد اتفاقي بيافتد تا به فكر استاندارد سازي باشيم؟ 
وضعيت موجود ورزشگاههاي كشور اين نگراني را همواره دربين مردم وعلاقمندان به ورزش كشور ايجاد كرده است كه چه زماني مسئولان بايد در اين زمينه فكر اساسي بكنند وشرايط ايمني را درورزشگاهها فراهم نمايند. شنيدن اين نگراني ها اززبان معاون سازمان تربيت بدني جالب توجه است.

محمدعليپور حتما بايد اتفاقي بيافتد تا ما به فكر ايمن سازي واستاندارد سازي ورزشگاهها بيافتيم. سوال من اينست كه چرا بايد اجازه بدهيم اتفاقاتي نظير آنچه كه دربازي ايران و ژاپن رخ داد به وجود بيايد. وي ادامه مي دهد: اينكه بخواهيم شخص ويا نهاد خاصي را مقصر تلقي كنيم به بيراهه رفته ايم، بلكه بايد با ايجاد شرايط بهينه از بروز چنين اتفاقاتي جلوگيري كنيم.
وي در خصوص استانداردسازي ورزشگاهها نيزنظرات جالبي دارد: من اعتقاد دارم كه ابتدا بايد يك كارفرهنگي برروي همه عوامل اجرايي اعم ازنيروهاي حفاظتي، سازمان تربيت بدني، تيم ها، باشگاه ها، تماشاگران وكليه عوامل دست اندركار صورت بگيرد تا همه نسبت به كارو وظايف خود آشنا باشند. من فكرمي كنم درتمامي ورزشگاهها استانداردهاي اوليه رعايت شده و به لحاظ كنترل تماشاگران نيزمشكلي وجود ندارد.
وي تاكيد مي كند: آنچه كه دربازي ايران وژاپن رخ داد يك اتفاق بود كه البته ازكنار آن نبايد به سادگي گذشت. اين حادثه بايد مارا هوشياركرده باشد تا شاهد تكرارچنين رخداد غم انگيزي نباشيم. 

* رعايت استاندارد به محدوده استاديوم ها خلاصه نمي شود
به رغم گفته مسئولين و كارشناسان، براين باوريم كه اتفاق تاسف بار5 فروردين ماه 84 هنوزهم دست اندركاران ورزش كشور را ازخواب بيدارنكرده و متاسفانه در بسياري ازمسابقاتي كه برگزارمي شود ازامكانات اوليه و استاندارد درورزشگاهها خبري نيست. ازمسابقات فوتبال ليگ برتركه بگذريم درساير مسابقاتي كه دررشته هاي مختلف درسراسركشور وبخصوص رده هاي نوجوانان و جوانان برگزارمي شود، ازحداقل امكانات نظير پزشك، آمبولانس و حتي يك برانكارد خشك وخالي هم خبري نيست. صد البته كه استاندارد ورعايت اصول اوليه تنها درچارچوب فضاي جغرافيايي يك ورزشگاه خلاصه نمي شود. يك مسابقه ورزشي درهررده سني وتحت هرشرايطي نيازمند حلقه هاي واسط ديگري نيزهست كه فقدان هريك مي تواند امنيت و سلامت جاني تماشاگران را تهديد كند.
با اين وجود ترديدي نداريم كه هررقابت ورزشي بايد ازشرايط ابتدايي برخوردارباشد كه متاسفانه در ورزش ما اين امربه خوبي جا نيفتاده است.  ورزش ما با سطح استاندارهاي جهاني فاصله معني داري دارد، ولي اعتقاد داريم به دليل نداشتن برنامه ريزي مناسب وعدم مديريت صحيح امكانات موجود نيز نتوانستيم ازحوادثي نظيرآنچه روز5 فروردين اتفاق افتاد وتاحدودي شادي عمومي ناشي ازيك پيروزي بزرگ برابر ژاپن را كمرنگ كرد، جلوگيري كنيم. حداقل انتظارجامعه ورزش ازمسئولان ورزش كشورفراهم كردن حداقل شرايطي است كه درسايه آن بتوان محيطي ايمن، با كيفيت وسلامت براي تماشاگران بعنوان محرك اصلي ورزش فراهم كرد. ويژگي هايي كه دردنياي امروزبايد آنها را درمقوله استانداردهاي ورزشي تعريف وتبيين كرد.  
گزارش: ناصر تقي پور