ییلاق و قشلاق در مراتع بی آب و علف/ حضور طوایف لر، ترک و عرب در دشتهای کرمان

به گزارش خبرنگار مهر، استان کرمان بزرگترین استان کشور است با این وجود استان کرمان از متوسط جمعیتی قابل توجهی برخوردار نیست و به همین دلیل جمعیت روستایی و عشایر استان در قیاس با سایر استانهای کشور رقم قابل توجهی است.

10درصد روستاهای کشور در استان کرمان قرار دارد و این استان از نظر تعداد عشایر و ایلات در کشور نیز جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است و بیشترین میزان عشایر استان کرمان در جنوب شرق قرار دارند وجود روستائیان و عشایر در استانی پهناور همچون کرمان یکی از پایه های مهم امنیتی، اجتماعی محسوب می شود که ادامه روش زندگی آنها می تواند در کنار حفظ ارزشها موجب رونق دامداری و کشاورزی نیز در این استان شود.

هم اکنون نیز میزان قابل توجهی از دامها و صنایع دستی استان کرمان توسط همین عشایر رونق یافته است.

ايلات و عشاير استان كرمان عبارتند از افشار، بچاقچي، پشت كوهي، راييني، لري، آيينه‌اي، خراساني، ميمندي، لردكوه پنجي، غربا، قرايي، گودري، مهني، جاويدان، كچمي، آسيابر، راهي پارچي، جبال بارزي، جرجندي، شهيكي، جلالي،. رودباري، هوت، سرحدي، ورمشكي، نوشادي، بزسفيد، سرحدي، شهرياري، پشموكي، لر، طياري، مارزي، نمدادي، جازي، كماچي، سليماني، مولايي، توريكي. ايل بچاقچي يكي از بزرگترين و معروف ترين ايلهاي شهرستان سيرجان از توابع كرمان است كه مردم آن دركوهستان چهارگنبد و روستاهاي بلورد و كهن شهرپ سكونت دارند.

این عشایر در مناطق شرقی و جنوب شرقی استان پراکنده‌اند و از قدیمی ترین ایلات استان کرمان به حساب می‌آیند.

اما به تفکیک مهمترین ایلهای کرمان عبراتند از ایل افشار: از ایلات ترک ساکن کرمان هستند. در دوره‌های مختلف افشارها حاکمان کرمان بوده‌اند و کم کم به دو گروه شمالی و جنوبی تقسیم شده‌اند که جنوبی‌ها هنوز حالت ایلیاتی دارند اما شمالی‌ها ساکن شده‌اند و همین‌ها بوده‌اند که سال‌ها در حکومت کرمان دخالت داشته‌اند.

ایل بچاقچی: ترک تبار هستند و زمان نادرشاه افشار از قره داغ آذربایجان به کرمان کوچانده شده‌اند.

ایل لک: حدود سال ۱۷۵۰ میلادی از فارس به کرمان آمده‌اند.

طوایف لر: اینان در کرمان به لری معروفند و در سه ناحیه بهر آسمان، کوه پنج و دشت آب سرحد دار هستند. گروهی خود را منسوب به کوه گیلویه می‌دانند و گروهی معتقدند در زمان تیمور از کردستان به کرمان منتقل شده‌اند.

طوایف عرب: از ایلات عرب فارس هستند که از قرن هشتم به این سمت به کرمان آمده‌اند و در شهر بابک باقی مانده‌اند.

ایل جبال بارزی: از ایل‌های قدیمی کرمان هستند که زیستشان در کرمان به زمان ساسانیان می‌رسد و در جبالبارز سکونت دارند.

عشایر حدود شش درصد از جمعیت استان کرمان را تشکیل می دهند و هر چند که سیاست اسکان عشایر برای خدمات رسانی مناسب به این قشر در دستور کار قرار دارد اما همچنان می شود مظاهر قشلاق و ییلاق عشایر در استان کرمان را مشاهده کرد وجود گسترده سیاه چادرها و تولیدات لبنی، دامپروری و صنایع دستی در استان کرمان را می توان در دشتها دید.

اما متاسفانه طی سالهای اخیر از جمعیت عشایر کرمان هر سال کاسته می شود و در مقابل به حاشیه نشینان شهرهای بزرگ افزوده می شود، شترها و حیوانات بارکش نیز در استان کرمان جای خود را به خودروها داده اند.

محمد یاربخت، جامعه شناس کرمانی گفت: استان کرمان از جمله نخستین مناطق ایران باستان بود که انسان برای سکونت از آن استفاده کرد و می توان بسیاری از مناطق استان را به عنوان نخستین مراکز روستانشینی معرفی کرد.

وی افزود: عشایر نشینی نیز از سنتهای قدیمی استان کرمان است و وجود طوایف و ایلات قدیمی و با اصلات در استان کرمان نمادی از این مسئله است، هر چند که عشایر کرمان به واقع نمادی از تجمیع طوایف مختلف در استان کرمان از جمله عرب، فارس، لر و ترک است اما طوایف قدیمی فارس نیز در کرمان ریشه تاریخی دارند.

وی ادامه داد: در واقع سنتهای گوناگون و زیبای این طوایف از ریشه های فرهنگی استان کرمان هستند.

یاربخت ادامه داد: طی سالهای اخیر اما عشایر به دلیل پیشرفتهای تکنولوژی و خشکسالی و کمبود آب و علوفه کمتر تمایل به کوچ دارند و برخی سیاستهای دولتمردان نیز به سمت سکومت عشایر سوق پیدا کرده است.

این کارشناس اجتماعی خاطرنشان کرد: در واقع قشرهای جدید عشایر ترجیح می دهند به گونه ای زندگی کنند که بتوانند از تکنولوژی روز استفاده کنند و زندگی بهتری داشته باشند که این امر در استان کرمان نیز دیده می شود.

وی از نفوذ تکنولوژی روز در بین عشایر خبر داد و گفت: از زندگی ساده و اولیه و ساده عشایر خبری نیست و کمتر عشیره ای وجود دارد که توانسته باشد سنتهای قدیمی خود را حفظ کند.

یاربخت گفت: در استان کرمان به خصوص به دلیل خشکسالی و عوامل انسانی امکان کوچ عشایر وجود ندارد و به صورت کلی اقتصاد اصلی عشایر که دامپروری است با مشکلات مختلف مواجه است.

وی گفت: وقتی علوفه مورد نیاز دام عشایر که باید از دشتها تامین شود وارد می شود و باید نفت را بفروشیم تا غذای دام وارد کشور کنیم افراد عشیره ها نیز دیگر به سمت ادامه زندگی سنتی خود کشش نخواهند داشت.

مدير كل امور عشايري استان  كرمان گفت: استان کرمان دومين استان کشور در زمينه تعداد ايلات و عشاير است.

عليرضا شاكري گفت: اما خشکسالي و محروميت شديد هرروز از جمعيت اين قشرمي کاهد و مهاجرت جوانان به مراکز جمعيتي نيز سن جمعيتي عشاير راافزايش  داده است.

وی گفت: بزرگترين دليل مهاجرت به شهر هاي بزرگ ،خشکسالي و کمبود شديد آب است که باعث شده عشاير زمينه دامداري را از دست داده و در ييلاق و قشلاق براي پرورش دام با مشکل مواجه باشند.

شاکري  ضمن گلايه از دستگاههاي دولتي درخصوص بي توجهي به اين قشر اظهار کرد: در جامعه عشايري با افزايش سن روبرو هستيم، متوسط جمعيت عشاير در استان کرمان شش درصد مي باشد يعني شش  درصد جمعيت استان کرمان عشاير هستند.

وی گفت: در سال 84 با پيگيريهاي انجام شده ، در هيئت محترم وزيران مصوب شد که بر اساس ايين نامه ساماندهي عشاير تمام دستگاههاي اجرايي موظفندبه تناسب جمعيت عشايري همگام با جامعه روستائي و شهري به اين گروه خدمت نمايند. در سالهاي قبل نهاد هايي از جمله آموزش و پرورش ، درمان، آموزش پزشکي کمک هائي داشته اما سال گذشته ريزش اعتبارات از دستگاهها به سمت اداره به صفر رسيد که مي طلبد ساير دستگاههاي دولتي نيز به کمک عشاير بشتابند.

وی گفت: تا کنون 36درصد عشاير استان اسکان داده شده اند و بايد در قانون بودجه براي عشاير شرايطي در نظر گرفته و از دستگاههاي دولتي استان ها خواسته شود که در همه بخش ها اعم از بهداشت ، رفاه ، فرهنگ و تبليغات اسلامي به عشاير خدمات داده شود.
........................................

گزارش: اسما محمودی