قولی‌که روحانی از سینماگران گرفت

مجله مهر: با برگزاری آیین افتتاحیه، سی و دومین جشنواره بین المللی فیلم فجر از شب گذشته رسما آغاز به کار کرد و امروز نخستین روز اکران آثار بخش های مختلف جشنواره در سینماهاست.

مراسم افتتاحیه جشنواره سی و دوم اما متن و حاشیه ای پر خبر داشت. از اظهارات صریح رئیس سازمان سینمایی درباره لزوم عذرخواهی کسانی که «تیشه به ریشه سینما زده اند» و نیز «شهامت بخشش» در این مورد گرفته تا پیام رئیس جمهور و حرف های متفاوت خود اهالی سینما. نکته مهم اما در تمام این موارد نشانه هایی از احساس تغییر فصل در جغرافیای سینمای ایران بود؛ حس مشترکی که گویی مدیران و سینماگران نسبت به این روزها دارند.

تازه‌ها: سیمرغی که رفت، فیلمی که آمد

همانطور که اشاره شد مراسم شب گذشته مراسمی پر خبر بود اما ساعاتی قبل از این مراسم هم خبرهایی درباره  برخی تغییرات به وجود آمده در کیفیت برگزاری این دوره از جشنواره منتشر شد. تشریح سازوکار اهداء سیمرغ بهترین فیلم از نگاه مردم یکی از این موارد بود. مهمترین تغییر در این زمینه حذف سیمرغ بهترین فیلم از نگاه مردم از بخش بین الملل جشنواره است.

از میان دیگر خبرهای جشنواره، ورود یک فیلم دیگر به بخش رقابتی آن هم درست یک روز قبل از برگزاری افتتاحیه هم در نوع خود جالب توجه بود. فیلم سینمایی «دوساعت بعد مهرآباد» ساخته علیرضا فرید اگرچه پیش از این در بخش «نوعی تجربه» پذیرفته شده بود اما بعد از انتشار جدول اکران فیلم ها در کاخ جشنواره مشخص شد نام این فیلم در بخش رقابتی «نگاه نو» پذیرفته شده است.

"

برخی شنیده ها حکایت از این دارد که کیفیت بالای فیلم و البته برخی پیگیری ها و مذاکرات سبب تغییر نظر هیإت انتخاب جشنواره سی و دوم در این زمینه شده است. «دو ساعت بعد مهرآباد» از این نظر احتمالا در جلب نظر منتقدان سینمایی هم توفیقاتی به دست خواهد آورد.

دیگر تغییر اجرایی در کیفیت برگزاری را هم می توان اضافه شدن یک جایزه ویژه به جوایز اصلی برگزیدگان جشنواره دانست. جایزه ای که قرار است شخص رئیس جمهور اهداء آن را تقبل کند. درباره این جایزه و پیام ویژه دکتر حسن روحانی به سینماگران در ادامه همین بسته خبری بیشتر خواهیم خواند.

چهره‌ روز: روح الله حجازی؛ در انتظار پایان بی مهری

اگر از متن و حاشیه افتتاحیه شب گذشته بگذریم آغاز اکران فیلم ها از صبح امروز هم حائز نکات قابل توجهی است. در سینمای رسانه ها یا همان کاخ جشنواره اکران فیلم ها با فیلمی آغاز می شود که اگرچه در بخش خارج از مسابقه به جشنواره راه یافته است اما به دلایلی می تواند از آثار مهم جشنواره امسال محسوب شود.

"

روح الله حجازی کارگردان این فیلم است. کارگردانی که در جشنواره سی ام و با شرایطی نسبتاً مشابه فیلم «زندگی خصوصی آقا و خانم میم» از او توانست در اکرانی ویژه برای اهالی رسانه و منتقدان روی پرده برود اما سال قبل و در جشنواره سی و یکم فیلم تازه اش به طور کامل از جدول اکران کنار گذاشته شد تا به عنوان اثری توقیفی شناخته شود.

«زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» ضمن اشتراک ظاهری در نامگذاری شباهت های ساختاری و محتوایی هدفمندی با ساخته قبلی حجازی دارد که به نوعی آن را در مقام دو مین فیلم از یک سه گانه قرار می دهد. سه گانه ای که البته حجازی هنوز برنامه ای برای تکمیل آن ندارد.

کارگردان «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» در حالی امروز شاهد رونمایی از فیلمش در جمع اهالی رسانه است که این رونمایی و کیفیت بازتاب نمایش آن در جشنواره می تواند نقشی تإثیرگذار در سرنوشت فیلم داشته باشد. فیلم روح الله حجازی اگرچه برخلاف جشنواره قبل با کم لطفی مدیران سینمایی مواجه نشد اما هنوز سرنوشت پروانه نمایش و اکران عمومی آن مشخص نیست.

گفته‌ها: ماه عسل سینماگران و مدیران!

یکی از نشست های خبری برگزار شده درباره تغییرات به وجود آمده در سازوکار اجرایی جشنواره سی و دوم، نشست معرفی اعضای ستاد آرای بهترین فیلم جشنواره فجر از نگاه تماشاگران بود که صبح دیروز در خانه سینما برگزار شد.

محمدمهدی عسگرپور به عنوان مدیرعامل خانه سینما در این نشست اظهاراتی جالب توجهی داشت. بنابر گزارش خبرگزاری مهر از این نشست عسگرپور با اشاره به آنچه «وضعیت خاص» سینمای ایران می خواند، انتقاداتی را نسبه به این شرایط ابراز کرد.

"

مدیرعامل خانه سینما گفت: «سینمای ایران یک وضعیت خاصی دارد؛ چراکه هیچ یک از اعضای آن به دیگر اعضایش نمی‌خورد. یعنی ما با یک وضعیت غیرمتوازن روبرو هستیم. در سینمای ایران تعداد سالن ها به اندازه تعداد سالن های برخی پایتخت های کشورهای کوچک اروپایی است، ولی فیلم هایش بیشتر است. ما 250 تا 260 سالن داریم، اما پنج هزار عضو داریم که تعداد تولیداتشان حدود 80 فیلم است. سر صحنه فیلم‌ها از دوربین‌های روز دنیا استفاده می شود و از آن طرف فشنگ جنگی به کار برده می شود که آدم ها توسط آن کشته می‌شوند.»

عسگرپور اما در ادامه به این حد بسنده نکرده و ادامه داد: «بهترین جلوه‌گاه این وضعیت جشنواره فجر است که امسال یک وضعیت خاص دارد.» وی در اظهارنظری قابل تأمل تإکید کرد: «امسال فعلا با دولت در ماه عسل به‌سر می بریم که نمی دانیم تا چه زمانی طول می‌کشد. امیدوارم به سال عسل یا دهه عسل بکشد. در این دوره اعتمادی متقابل شکل گرفته، که هم خوب است و هم خطرناک، چون انتظاراتی هم بوجود آورده است.»

ویژه ها: انتظارات و تعهدات سینمایی آقای رئیس جمهور

از ویژه ترین خبرهای افتتاحیه جشنواره سی و دوم پیام رئیس جمهوری به سینماگران بود. پیامی که فارغ از مناسبت انتشار آن، می تواند نقش بسزایی در تعاملات و ارتباط سینماگران با دولت یازدهم در حداقل چهارسال آینده داشته باشد.

رئیس جمهور در این پیام خبر از اهدا جایزه ویژه به برگزیدگان جشنواره فیلم فجر داد. جایزه ای تحت عنوان  «جایزه ملی ریاست جمهوری» که بنابر توضیحات وزیر ارشاد توسط هیإت داوران جشنواره اهدا خواهد شد. علی جنتی وعده داد: «در سال‌های آینده برای تئاتر و موسیقی هم چنین جایزه‌ای از طرف نهاد ریاست جمهوری در نظر گرفته خواهد شد».
فارغ از جزئیات بیشتر درباره سازوکار کمی و کیفی اهدا این جایزه ویژه که احتمالا در روزهای آینده منتشر خواهد شد، نظر به اهمیت پیام رئیس جمهور در ادامه متن کامل آن را خواهید خواند:

بسم الله الرحمن الرحیم

جشنواره فجر مهم ترین گردهمایی سالانه سینماگران و محبوب ترین جشن سینمایی در کشور عزیز ما است. اکنون سی و دویمن دوره آن را گرامی می داریم. و امیدواریم هنرنمایی نام آوران در کنار چالش گری نام جویان طلیعه دار سالی پر از رونق و تعالی برای سینمای ایران باشد. این پیام مروری است بر سیاست های دولت تدبیر و امید در عرصه سینما به مثابه هنری ترین صنعت صنعتی ترین هنر دز اولین سالی که اعتدال گرایی میهمان جشن بزرگ سینمای ایران است.

آنچه از برگزاری این آیین پرشکوه مهم تر است لزوم حرکت شتابنده از نمایشی سالانه به سوی مخاطبانی همیشگی در سالن های سینماست. جشنواره فجر می تواند آغازگر جشنی باشد که در طول سال در سالن های سینمایی کشور برپا می شود و مخاطب را به تماشای فیلم ایرانی دعوت می کند، تماشاگری که باور کرده سینماگر هموطن، هم درد و همدلش توانایی نمایش خلاقانه دغدغه های او را بر پرده سینما دارد. بازگردادند تماشاگر قهرکرده از سینما ، ضروری ترین مسوولیت امروز مدیران و سینماگران ما است. سینما بدون تماشاگر معنا ندارد و جشن و جشنواره آن روز معنا می یابد که بدانیم مردم از سینمای بومی خود راضی اند و به آن دل بسته اند.

رقابت صحنه با پرده بر سر جلب توجه و کسب رضایت تماشاگر انتخاب گر، چنان جدی شده که زندگی روزمره همه ما در محاصره ی محصولات متنوعی قرار گرفته که از چهارگوشه دنیا مصرف کنندگان را به خود می خواند. کمیت بالا و سهولت دسترسیمی تواند موانع  به تولیدات بصری در دنیا احتمال موفقیت سیاست انحصار را از بین برده است. خام اندیشی است که تصور کنیم تماشاگر چشم انتظار می ماند که ما چیزی تولید کنیم و بر پرده نمایش دهیم. دلالان فرهنگی بر سر چهارراه های تردید ما ایستاده اند وه که چه گران تماشا می فروشند و چه ارزان دل می برند. تلاش را باید صدچندان کرد تا سینما را به هنرمندان واقعی این کشور بسپاریم .و به اغیار وامی گذاریم و مراقب باشیم تا سفره تماشا از نان حلال سینمای خانگی خالی نشود.

سینمای ما می تواند موانع فناورانه را از سر راه راضی کردن تماشاگران برطرف کند و همان استانداردی را به آنان عرضه کند که در سینمای تراز اول امروز دنیا مرسوم است. دیجیتال سازی تولید و عرضه، یکی از گذرگاههای خطیر در راه استقرار زنجیره ارزش در سینمای فردای ایران است. این سیاست، دسترسی مردم به سینمای ایرانی را فراگیر و دست چپاول گران را از تعدی به حقوق فرهنگی کوتاه‌تر می کند. جشنواره فجر می‌تواند اولین جایگاه موفقیت‌های فنی سینمای ما باشد.

سینماگران ما نه تنها در برج های عاج بلکه همین جا کنار مردم کنار مردم زندگی می کنند و چه بسا خود را ملزم به موضع گیری علیه جریان یا موجی بدانند که در دوره ای آنها را گرفتار کرده . گریزی از این قبیل واکنش ها نیست هنرمند همانیست که گاه قهر می کند خشمگین می شود یا مبالغه می کند . اما خواسته ی این برادر کوچکتان این است که از آن چه پشت سر گذاشته ایم فاصله بگیریم، دوران جدیدی آغاز شده و وقت آن است که با کرامت، ار آنچه پیش از این در حوزه ی سینما گذشته، بگذریم؛ اگر چه آن عبرت ها را هرگز فراموش نخواهیم کرد. امروز و پس از گذشت این چند سالی که بر فرهنگ و هنر گذشت، سینمای کشورم را قدری غبار گرفته و غمگین می بینم! فیلم ساز سرزمینم به من می گوید: حالا که اسنان ایرانی حماسهی بیست و چهارم خرداد را رقم زده است، به من آزادی بدهو بگذار واقعیت های تلخ و تیره ای را که تا دیروز نمی توانستم، امروز در فیلم هایم نشان دهم! من به او می گویم آن واقعیت ها را که همگان بیش و کم می دانند ، بیا تا در کنار تیرگی های واقعیت، نقطه هایی روشن از حقیقت را هم نشان دهیم؛ می گوید: بگذار در فیلمم از خطر بیماری واگیردار فسار و ریا و دروغ و از مسابقه ی هولناک و بی رحمانه ی پول در آوردن به هر قیمت بگویم! به او می گویم: بگو! از تمام بدی ها بگو، اما اگر می شناسی و می توانی ستاره ای را به من و مردمم نشان بده که با وجود تمام سختی ها، به همه ی کجی ها و پلشتی ها، قهرمانانه "نه" می گوید، و واقعیت  تیره را به حقیقت روشن تبدیل می کند.

بیایید با هم به افق های وسیع تری در پیش رو چشم بدوزیم و با رجوع به ذخایر عظیمی که در بطن تمدن پویای اسلامی و ایرانی نهفته است، دوره ی پرشوری را بسازیم که سینمای ایران نه تنها شاهد همراهی تماشاگر هموطن، بلکه میزبان بینندگانی در کشورهای هم جوار، و چه بسا در افقی وسیع تر باشد. اکنون که جهان به استقبال پیام ملت ایران در قالب طرح "جهان عاری از خشونت و افراطی گری" شتافته و تیغ ایران هراسی کند شده و صدای رسای اعتدال و عقلانیت از این سرزمین طنین انداز شده است، جشنواره فجر می تواند مسیر رسیدن به این مقصود را هموار کند و درآمدی باشد برای جشن های وسیع تر که بابت توفیقات سینمای ایران در خرسند کردن تماشاگران بین المللی برپا خواهد شد.

در پاسخ سینماگری که نه فقط سودای سیمرغ، که هوای درخشش جهانی دارد، و می گوید: بگذار آزاد باشم تا با فیلم هایم به شرق و غرب عالم سفر کنم! می گویم: سفر به سلامت، اما قول بده جایزه اولت را از مردم سرزمین خودت بگیری! به او می گویم: آزاد باش و منصفانه از واقعیت ها بگو، اما حقیقت ها را هم فراموش نکن! با او زمزمه خواهم کرد؛ حسن هنر به همراه ملاحت ایمان، اثر فرهنگی را ابدی و جهان گیر می کند؛ در پرده با سینماگر سرزمینم همان را می گویم که حافظ بی پروا گفت:

حسنت به اتفاق ملاحت جهان گرفت/ آری! به اتفاق، جهان می توان گرفت

مایلم در همین مراسم با شکوه، اعلام نمایم که نهاد ریاست جمهوری آماده است با کمک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همه ی توان خود را برای حمایت از سینماگرانی به کار ببندد که در راه آشتی دادن همه ی مردم ایران با سینمای ملی و یا عرضه ی آثار فرامزی و میان فرهنگی تلاش می کنند. از این رو در نظر دارد همه ساله جایزه ویژه ای با عنوان "جایزه ی ملی ریاست جمهوری" به بهترین آثار هنری کشور، خصوصا آثار سینمای داستانی و مستند اهدا کند

حسن روحانی/ رییس جمهوری اسلامی ایران