به گزارش خبرگزاری مهر، نشست «دگرخند» با حضور كارشناسان و اهالی طنز دوشنبه بیست‌ودوم دی‌ماه در حوزه هنری برگزار شد.
این نشست كه چهره‌های طنز کشور از جمله مهدی فرج‌اللهی، اسماعیل امینی، رضا ساكی، علی زراندوز، گیتی صفرزاده و ... در آن حضور داشتند، به ویژگی‌های شخصیتی و حرفه‌ای مرحوم منوچهر احترامی، طنزپرداز شناخته‌شده كشورمان، اختصاص داشت.
علی زراندوز در این برنامه با تأكید بر این كه منوچهر احترامی در كارش قالب‌محور بود، گفت: او حتی وقتی قرار بود كارهای پراكنده‌ای انجام دهد، آن‌ها را در یك قالب خاص درمی‌آورد و این كار سبب انسجام در آثارش می‌شد.
این طنزپرداز با بیان این كه مرحوم احترامی به ریشه‌ها توجه داشت، ادامه داد: بیشتر قالب‌های مرحوم احترامی چه در نثر و چه در شعر مبتنی بر متون كهن ادبی بود. او همچنین به پژوهش درباره شاعران می‌پرداخت و از آنجایی كه برای سعدی احترام زیادی قائل بود و درباره او تحقیق می‌كرد، مقاله‌ای درباره دایی سعدی نیز نوشته است. او در تحقیقاتش به این نتیجه رسید كه سعدی بخش زیادی از ژن و رندی‌اش را از دایی‌اش به ارث دارد؛ چرا كه «دایی قطبو» شخصیت هوشمند و شناخته‌شده‌ای در زمان خودش بوده است.
وی درباره آثار منوچهر احترامی برای كودكان گفت: احترامی زبان نسل‌های گوناگون را خوب می‌فهمید. او در ستون ثابت «بچه‌ها، من هم بازی» فضایی داستان‌گونه را ایجاد كرد كه در آن فضا به اتفاقات داخل خانه، ارتباط با والدین و اعضای فامیل، اتفاقات مدرسه و ... می‌پرداخت؛ با این شیوه و هدف كه برای بچه‌ها آموزنده باشد. در جای دیگری به سراغ طنز تلخ رفت و از آن طریق می‌خواست بچه‌ها موضوعاتی را یاد بگیرند؛ به طوری كه فلسفه زندگی و تلخی‌ها را منتقل می‌كرد اما كسی از خواندن آن ها دلسرد و دلزده نمی‌شد.
زراندوز همچنین اظهار كرد: مرحوم احترامی ستون دیگری هم داشت با نام «بچه‌های بد» كه در آنجا بدی را تعریف می‌كرد تا آموزش غیرمستقیم و ظریفی از طریق این روایت‌ها به بچه‌ها بدهد. او خوب می‌دانست كه كار برای كودك و نوجوان راه‌رفتن روی لبه تیغ است و ممكن است بچه‌ها پیام‌ها را به نحو دیگری كه مد نظر ماست برداشت كنند. از همین رو در كارش حرفه‌ای بود، این مسائل را رعایت می‌كرد و می‌دانست چطور باید برای كودكان نوشت.
جدی گرفته شدن طنز، رویایی بود كه محقق شد
اسماعیل امینی، شاعر و مدرس ادبیات، نیز با بیان این كه مرحوم احترامی اشتیاق زیادی به انتقال تجربه به دیگران داشت، گفت: او شاگردان خودش را داشت اما لزومی ندارد كه شاگرد شبیه استاد خودش شود. برخی به صورت حضوری و عده دیگری به صورت غیرمستقیم از آموزش‌ها و راهنمایی‌های مرحوم احترامی استفاده می‌كردند.
امینی تاكید كرد: این كه امروز طنز اینقدر گسترده شده و جدی گرفته می‌شود نتیجه زحمات مرحوم احترامی، مرحوم صابری و عمران صلاحی بوده است. این موضوع رویایی بود كه حالا محقق شده، در گذشته طنز جایگاه مطلوبی نداشت و این موضوع را مدیون گذشتگان این عرصه‌ایم.
وی همچنین گفت: یكی از مسائلی كه از نوشته‌های چهره‌های مطرح طنز می‌آموزیم این است كه با رندی نوشتن تنها برای گریز از سانسور نیست، بخشی دیگر از آن به این دلیل است كه اگر به صراحت بنویسیم كار هنرمندانه‌ای انجام نشده و افرادی غیر از طنزپردازان هم می‌توانند با صراحت و شفافیت به موضوعات ناخوشایند و نابهنجار اشاره كنند.
امینی گفت: اشتباهی كه ممكن است نسل جوان مرتكب شود این است كه اگر سانسور نبود می‌شد بسیاری از مسائل را نوشت، این در حالی است كه حتی در آن صورت هم اگر بخواهند اثری ماندگار تولید كنند باید ظرافت و هوشمندی در بیان آن به كار ببرند و حتی در هجو نیز هجوهایی انتقال پیدا می‌كند كه این ویژگی‌ها را داشته باشد.
آثار منوچهر احترامی منسجم و ساختارمند بود
رضا ساكی، طنزپرداز، نیز در این نشست گفت: یكی از مهم ترین ویژگی‌های نوشته‌های مرحوم احترامی، انسجام و ساختار آثارش بود؛ طوری كه حتی كلمه‌ای را در نوشته‌هایش نمی‌توان جا به جا كرد.
وی تاكید كرد: نوشته‌های مرحوم احترامی به قدری انسجام دارد كه اگر كسی بخواهد در آن دخل و تصرف كند به سرعت مشخص می‌شود كه این متن با متن اصلی نویسنده تفاوت دارد و این هنر یك نویسنده است كه با هوشمندی تمام عناصر، كلمات و نمادهای نوشته‌اش را انتخاب كند.
ساكی به طنز اجتماعی هم اشاره و اظهار كرد: بسامد موضوعات اجتماعی در طنز بسیار زیاد است؛ چرا كه بسیاری از اتفاقاتی كه پیرامون ما رخ می‌دهد اتفاقات اجتماعی هستند و می‌توان آن ها را در طنز به كار گرفت.
وی با انتقاد از كسانی كه طنز را صرفا در طنز سیاسی خلاصه می‌كنند، گفت: این در حالی است كه طنز اجتماعی كاركردهای بیشتری دارد و نگاه‌های عمیق‌تر و اطلاعات بیشتری نیز لازم دارد. این كه عده‌ای می‌گویند ما طنز اجتماعی نداریم و هرچه هست طنز سیاسی است، دیدگاه غلطی است كه وجود دارد.
توصیه‌های استاد احترامی برای نویسندگان جوان
مهدی فرج‌اللهی، طنزپرداز و مجری این نشست نیز درباره توصیه‌های زنده‌یاد احترامی به نویسندگان جوان گفت: زنده‌یاد احترامی به مخاطبانش و كسانی كه قصد داشتند حرفه نویسندگی را دنبال كنند، مطالعه هدفمند را توصیه كرده و می‌گفتند كسی كه می‌خواهد بنویسد باید بیشتر از آن روی خواندن تمركز كند.
وی افزود: یكی دیگر از نصایحی كه استاد احترامی به نویسندگان جوان داشتند این بود كه به نویسندگان جوان، توصیه می‌كرد كه جهانی بنویسند. او اعتقاد داشت كه آثار نویسندگان جوان ضمن داشتن ویژگی‌هایی متون ایرانی، باید المان‌های جهانی را نیز دارا باشد و راحت ترجمه شود.
چند نسل با كتاب‌های مرحوم احترامی زندگی می‌كنند
امیر اسماعیلی، از دوستان و همكاران مرحوم احترامی، نیز گفت: با این كه دایره واژگان یك نویسنده كودك چندان گسترده نیست، اما استاد احترامی به خوبی می‌توانست این كلمات را طوری به كار ببرد كه نه متن دچار یكنواختی و خسته‌كنندگی شود و نه از جذابیت آن كاسته شود.
اسماعیلی تاكید كرد: نسل‌های زیادی با كتاب‌های احترامی زندگی می‌كنند و زبان گفت و گوی بسیاری از ما با فرزندانمان بر مبنای كتاب‌های ایشان است و برای انتقال مفاهیم و آموزش به آن ها، از شعرهای او استفاده می‌كنیم.
اسماعیلی درباره ویژگی شخصیتی این طنزپرداز هم اظهار كرد: احترامی از جمله كسانی بود كه زندگی شخصی‌اش از زندگی كاری‌اش جدا نبود و همان طور كه در نوشته‌هایش، به كودكان، احترام به بزرگ ترها را یاد می‌داد خودش نیز برای مادرش بسیار مهربان بود و طی بیماری، به شدت مراقب و همراه او بود.
نظر شما