|
سيد خليل موسوي ، متولد سال 1333فارغ التحصيل مقطع فوق ليسانس فيزيك از دانشگاه تگزاس در سال 1360 و عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي است . |
موسوي : آغاز مخالفتها از آغاز پيروزي انقلاب اسلامي بود. از همان آغاز انقلاب ادامه كار ساخت نيروگاه اتمي بوشهر دچار مشكل شد. آلمانها ايران را ترك كردند و حتي تمام قراردادها لغو شد كه خوشبختانه از سوي جمهوري اسلامي ايران بخشي از آن از سر گرفته شد.
قبل از انقلاب براي 23 هزار مگاوات برق هسته اي برنامه ريزي شده و براي بخشي از آن قرارداد بسته شده بود 2 هزار مگاوات آلمانها در نيروگاه بوشهر تقبل كرده بودند نيروگاه دارخوين قرار بود توسط فرانسوي ها ساخته شود و هفت هزار مگاوات نيز قرار بود آمريكائيها نيروگاه بسازند اما به محض پيروزي انقلاب و از بين رفتن رژيم شاهنشاهي مخالفت ها شروع شد. البته بعد از انقلاب كار ساخت نيروگاه بوشهر كه 85 درصد آن توسط آلمانها ساخته شده بود به روسها واگذار شد كه به دليل تفاوت تكنولوژي دو نوع نيروگاه و پاره اي مسائل ديگر تاكنون تكميل نشده است.
آنچه مساله ساز بود تغيير رژيم ايران به حكومتي بود كه مي خواست روي پاي خود بايستد و استقلال خود را حفظ كند. مخالفت ها با برنامه هاي پيشرفت تكنولوژي هسته اي به حدي بود كه حتي آمريكائيها از ارسال سوخت نيروگاه 5 مگاواتي تحقيقاتي تهران خودداري كردند و ما سالهاي بعد مجبور شديم سوخت آن را از كشورديگري تهيه كنيم. اين در حالي است كه از راكتور تهران به هيچ وجه نمي توان استفاده غيرصلح جويانه كرد .
مهر : توليدات اين مركز چيست؟
موسوي : در اين مركز صرفا راديو ايزوتوپ هاي دارويي توليد مي شد در همان سالها شركت هاي انگليسي و آمريكائي وقتي ديدند با فعاليت اين راكتور منافع اقتصاديشان به خطر مي افتد شروع به سنگ اندازي كردند و گفتند راديو داروهاي توليدي ايران استاندارد نيست هر چند آژانس بين المللي اعلام كرد كه اين راديوداروها مطابق تمام استانداردهاي جهاني استاندارد است.
برهمين اساس است كه امروز مي گوئيم نمي توانيم به غربي ها به صرف بستن قرارداد اطمينان كنيم و در سوخت نيروگاههاي هسته اي خودمان به آنها وابسته باشيم. چون به محض اختلافات سياسي شيوه خود را عوض مي كنند.
موسوي : حدود سال 66-1365 شركت معروف انگليسي كه يكي از بزرگترين صادركنندگان راديوداروست اعلام كرد توليدات ايران استاندارد نيست و دقيقا همين مساله اي كه امروز سر مساله سوخت هسته اي براي ما ايجاد مي كنند آن روز درباره راديو دارو كه صرفا صلح آميز است مي گفتند كه البته مشكل با تائيد آژانس حل شد. بر اين اساس امروز نيز مي توان گفت مخالفت ها عليه برنامه هسته اي ايران صرفا سياسي نيست بلكه بخش عمده آن مربوط به مسائل اقتصادي مي شود. پيشرفت علمي و تكنولوژيكي ايران در زمينه هسته اي سلطه علمي و اقتصادي غرب را تحت الشعاع قرار مي دهد.
|
بعد از پيروزي انقلاب در سازمان انرژي اتمي بي اعتنا به فرياد غرب كه مي گفت « تحت سلطه ما » گفتيم « خير، تحت اختيار خودمان » |
مهر: اين مخالفت ها و سنگ اندازي ها چه تاثيري در روند مسير پيشرفت ايران در بعد هسته اي داشت؟
موسوي : با آغاز مخالفت ها حرف امام (ره) محور حركت قرار گرفت. امام (ره) فرمودند خودتان را بشناسيد. وقتي تحريم شديم رفتيم دنبال اينكه خودمان بسازيم. بالاخره ما به اين تكنولوژي كه خداوند لوازم آن را در اختيار بشريت قرار داده است احتياج داشتيم و طبق اصول انساني و حقوق بشري حق داشتيم كه از اين قدرت و توان خدا داده و استعداد داخلي استفاده كنيم. بنابراين بي اعتنا به فرياد غرب كه مي گفت « تحت سلطه ما »، گفتيم « خير، تحت اختيار خودمان » .
مهر : شما به مهر تائيد آژانس بر راديوداروها اشاره كرديد. در هفته هاي اخير نيز كم و بيش در رسانه هاي غربي تلاش مي شود از چنين حربه اي عليه فعاليت هاي هسته اي كشور مان استفاده شود . استاندارد توليدات هسته اي ايران در مراكز مختلف كشور در چه حدي است؟
موسوي : راديوايزوتوپ ها در دو مركز تحقيقات هسته اي تهران توسط راكتور و مركز تحقيقات كشاورزي و پزشكي هسته اي كرج توسط سيكلوترون توليد مي شود كه محصولات هر دو مركز بارها و بارها در آزمايشگاه استاندارد آژانس بين المللي انرژي اتمي مورد بررسي قرار گرفته و گواهي استاندارد دريافت كرده است. كليه مراكز هسته اي ايران بطور مداوم زير نظر بازرسان آژانس بين المللي انرژي اتمي فعاليت مي كند و محصولات و توليدات آن مكررا مورد بررسي و تاييد آژانس قرار مي گيرد.
مهر : با توجه به همكاري هاي گسترده ايران با آژانس بين المللي انرژي اتمي اين نهاد در پي آغاز جنجال ها بر سر فعاليت هسته اي ايران ظرف چند ماه توانست اعلام كند كه ايران هيچ انحرافي از NPT نداشته است. اما در عين حال در پاره اي موارد مساله پنهانكاري را مطرح كردند. نظر شما دراين خصوص چيست؟
موسوي: هيچ پنهان كاري در كار نبوده است، من مخالف اين كلمه هستم اما متاسفانه از سوي رسانه هاي داخلي هم تكرار مي شود. اين اصطلاحي است كه غربي ها براي ما گذاشتند. ملاك و معيار عمل ما معاهده NPT است. برداشت ما ازمفاد معاهده NPT اين است كه تا آن تاريخ هنوز زمان و مهلت اعلام پاره اي از موارد فرانرسيده بود در حاليكه آژانس برداشت ديگري از NPT داشته است. ما بسياري مسائل را خيلي زودتر از موعد اعلام كرديم مثلا كارخانه UCF اصفهان را 4 ماه زودتر از آنچه بايد اعلام مي كرديم به دبير كل اطلاع داديم. به دليل اين اختلاف برداشت ايران و آژانس از قرارداد NPT در خصوص زمان گزارش دهي بوده است ، آژانس صرفا كلمه كوتاهي (failur) را در مورد اطلاع رساني ايران به كار برده و هيچگاه لفظ نقض را در مورد ايران بكار نبرده است.
مهر : درست است يك مساله مبهم هم همينجاست ، در تمام قطعنامه هاي شوراي حكام كه بر اساس گزارشات البرادعي نوشته مي شد تاكنون واژه Breach يا نقض NPT بكار برده نشده است. به جز قطعنامه اخير كه بر خلاف گزارشات از اصطلاح نقض هاي متعدد در مورد ايران استفاده مي كند. اين در حاليست كه در ماههاي اخير با همكاريهاي ايران و آژانس بسياري از ابهامات برطرف شده و هيچ مورد و قصور جديدي نيز كه مورد اعتراض آژانس باشد يافت نشده است چطور چنين چيزي ممكن است؟
موسوي : ببينيد بايد مباحث سياسي را از مباحث حقوقي جدا بدانيم. غرب در قطعنامه ها سعي در تكرار ادعاها براي اثبات آنها دارد. بدون اينكه بتواند آنها را ثابت كند در اين قطعنامه نيز ادعاهاي غرب با كلمات و اصطلاحات جديد تكرار شده است. غرب در اين مدت با تكرار ادعاها در افكار عمومي زمينه سازي كرده است. ما امروز مي بينيم كه آژانس بين المللي انرژي اتمي از حدود اساسنامه خود فراتر رفته است آژانس به عنوان يك موسسه بين المللي براي مسائل فني هسته اي است و پيشتر بارها اعلام كرده است كه قصد ندارد وارد مباحث سياسي شود. اما متاسفانه در ماههاي اخير تا حد زيادي جنبه سياسي پيدا كرده است و قطعنامه اخير شوراي حكام در مورد ايران صرفا سياسي است. اگر قرار باشد چنين شيوه اي ادامه يابد و آژانس تحت فشار يك يا چند عضو از مسير اصلي خود خارج شود هيچ تضميني براي معاهدات بين المللي باقي نمي ماند و همه چيز تابع زور مي شود.
مهر: از بعد ديگر هم مي توان اين مساله را نگاه كرد ايران در همان آغاز گشوده شدن پرونده ضمن پاسخ گويي به ابهامات آژانس علي رغم رد قطعنامه هاي شوراي حكام با كشورهاي اروپايي وارد مذاكره شد و بخشي از قطعنامه را در قالب موافقتنامه هاي سياسي پذيرفت. نظر شما در خصوص اين شيوه كه ايران در پيش گرفت به وادي تعهدات سياسي وارد شد چيست و آيا اين شيوه همچنان براي ايران راهگشاست؟
موسوي:
مهر: به نظر مي رسد تعهداتي كه ايران در قبال 3 كشور پذيرفت علي رغم حل بسياري از ابهامات آژانس و بسته شدن پرونده فني ايران در اين نهاد بين المللي، براي ايران الزام آور و مشكل ساز شده است. اين طور نيست؟
موسوي: به همين دليل مي گويم كه ما نبايد به آنها اطمينان مي كرديم ، انگليس در هيچ دوره اي از زمان دوست ما نبوده است حتي در ضرب المثل هاي ما هر دعوا و مشكلي به سياست انگليسي ها نسبت داده مي شود. البته نبايد شرايط زماني را از نظر دور داشت شايد 2 سال پيش ضرورتهايي سياسي براي مذاكره با آن روش وجود داشت كه من به عنوان يك كارشناس فني نمي توانم در خصوص آن اظهارنظر كنم.
مهر: امروز نيز بحث مذاكرات سياسي مطرح است البته گروه جديد هسته اي و دولت جديد بحث نگاه به شرق و گسترش دامنه مذاكرات را مطرح مي كنند نظر شما در خصوص اين ديدگاه و ادامه مسير سياسي چيست؟
موسوي: ما امروز راهي جز مذاكره نداريم. ما دائما بايد با 35 عضو شوراي حكام صحبت كنيم تا بتوانيم حق خودمان را بگيريم. ببينيد خانم رايس وزير خارجه آمريكا علي رغم اينكه موضعي ناحق دارد و مي داند كه زورگويانه است خود براي رايزني به كشورهاي مختلف سفر مي كند. امروز ما نيز بايد با تمام توان با همه اعضاي شوراي حكام حتي كشورهاي موثر غير عضو رايزني كنيم تا موضع حقمان را ثابت كنيم. بايد بر اين حقيقت تاكيد بورزيم كه اگر امروز از طريق آژانس بتوانند حق ايران را سلب كنند فردا مصر و كوبا و مالزي و ... هم نمي توانند فعاليت هاي خود را به پيش ببرند.
مهر: به گفته شما محور فعاليت سياسي ايران بايد اثبات اين حقيقت باشد كه حقوقي را كه آمريكا نتوانست در اجلاس بررسي NPT (بهار 2005) از كشورها سلب كند امروز با سوء استفاده از پرونده ايران سلب اين حقوق در حال تبديل شدن به يك رويه است و فردا دامن همه كشورها را خواهد گرفت؟
موسوي: دقيقا درست است. ببينيد آمريكا وقتي در مورد موضوع محيط زيست و حقوق شهروندان خود در كشورها نتوانست قطعنامه اي جهاني صادر كند. شروع به انعقاد قراردادهاي دوجانبه با كشورهاي ضعيف بست و كم كم خواسته هاي خود را جهاني كرد. در حال حاضر در مورد ايران نيز چنين قصدي دارد . آمريكا در حال ايجاد يك رويه است كه براي ساير كشورها نيز قابل اجرا باشد.
مهر: مذاكرات ايران و اروپا به بهانه ازسرگيري فعاليت كارخانه فرآوري اورانيوم اصفهان قطع شده است، راهكار از سرگيري آن و آينده اين مذاكرات را چگونه مي بينيد؟
موسوي : مشكلي كه بوجود آمده است در خصوص چارچوب مذاكره است. ما امروز بايد براي تعيين چارچوب مذاكره كنيم مذاكراتي كه بر اساس توافقنامه پاريس بود با تعلل و كارشكني اروپا قطع شده و ايران به ناچار و در پي تعليق طولاني، بخشي از فعاليت ها را از سر گرفته است امروز اروپا براي ازسرگيري مجدد مذاكرات بحث پيش شرط را مطرح مي كند در حاليكه آنچه امروز بايد پيش از هر چيز مورد توافق طرفين مذاكره قرار گيرد موضوع چارچوب مذاكرات جديد است. البته در نظر داشته باشيد كه ما هيچ گاه مذاكراتمان را با آژانس قطع نكرده ايم و اگر با سه كشور اروپايي نيز مذاكره كرديم به عنوان اعضاي شوراي حكام و سه كشور مستقل بوده است ، هر چند متاسفانه چيزهايي را در مذاكره با اين سه كشور تعهد كرديم آنها را در قالب قطعنامه گنجانده اند. ما ديگر به اين سه كشور اعتماد نداريم چون تعهدات خود را زير پا گذاشته اند و امروز نيز حاضريم مذاكره كنيم اما در چارچوب مقررات آژانس و معاهده NPT و نيز پروتكل الحاقي. هر چند پروتكل هنوز به تصويب مجلس ايران نرسيده است اما به تعهداتي كه در دوره گروه مذاكره كننده قبلي پذيرفته شد همچنان پايبنديم و بر اساس اجراي داوطلبانه آن حاضر به مذاكره هستيم. طبق اين پروتكل فعاليت و لغو تعليق UCF اصفهان مجاز است و ما در چارچوب نظارت كامل آژانس اين كار را كرديم. قاعدتا مشكلي نبايد داشته باشد.
مهر: غرب مساله عدم اطمينان به صلح آميز ماندن فعاليت هاي ايران را مطرح مي كند و بر اين اساس خواستار ادامه تعليق است. اين ادعا تا چه ميزان محمل قانوني و سابقه تاريخي دارد؟
موسوي: ببينيد ايران طبق اعلام آژانس هيچ خطا و انحرافي نداشته است آنها خود خطا كارند و چطور به خود اجازه مي دهند كه موضوع عدم اعتماد را مطرح كنند. آمريكا كشوري است كه در رابطه با استفاده از انرژي هسته اي خطاكار آشكار است. هم از اورانيوم غني شده (بمب اتمي) استفاده كرده است و هم از اورانيوم ضعيف شده در سلاحهاي جنگ هاي خليج فارس و بالكان بكار برد . اين كشور همچنان از اورانيوم ضعيف براي بمب هاي كوچك استفاده مي كند و هم در كار اشاعه سلاح هسته اي و تجهيز اسرائيل به اين سلاح است.
مهر: با توجه به شرايط بوجود آمده سياسي و حقوقي ايران و آژانس آيا تعامل دو جانبه ايران و آژانس را منطقي مي دانيد يا خيرآيا ايران به اندازه همكاري خود با اين نهاد بين المللي تحت فشار كشورهاي دارنده تكنولوژي بر اساس ماده 4 ان پي تي از امكانات اين كشورها به واسطه آژانس براي پيشرفت خود بهره مي گيرد؟
موسوي: ميزان همكاري ايران با آژانس تاكنون در مورد هيچ كشوري سابقه نداشته است. اما بايد به اين نكته توجه داشت كه ما امروز چاره اي جز اين همكاري نداريم. چون اين نهاد تنها مرجع رسيدگي به مسائل هسته اي است و اگر ما بخواهيم هرگونه فعاليت هسته اي داشته باشيم بايد در چارچوب آژانس باشد هر چند دنيا، دنياي زور است بايد تعاملاتمان را با آژانس برقرار كنيم كه به تعادل نزديك شود.
آژانس نيز بر اساس اساسنامه و مقررات خود موظف است چنين تعاملي را برقرار كند. هر چند با صدور قطعنامه اخير در شوراي حكام آژانس از بعد حقوقي خارج شد و اين توازن تعامل كاملا بر هم خورد ما بايد در مذاكراتمان با آژانس همه بتوانيم كمك هاي فني را بگيريم و هم اجازه بازرسي كامل به آژانس بدهيم. ايران قراردادي بنام INFCIRC 214 پيش از انقلاب با آژانس امضا كرده است كه تمام ريزه كاريهاي توافقات و همكاريهاي ايران و آژانس را تعيين مي كند. اينكه مي گوئيم ما از پادمان تخطي نكرده ايم بر اساس اين قرارداد است و آنچه تاكنون انجام داده ايم خلاف نبوده است. ما علاوه بر اين طبق آنچه تيم هسته اي قبلي ايران پذيرفت پروتكل الحاقي را امضاء و داوطلبانه اجرا كرديم و همچنان نيز به آن پايبنديم. اما بيش از اين كاري نبايد بكنيم.
|
درقرارداد INFCIRC214 كه پيش از انقلاب ميان ايران و آژانس امضا شد تصريح و تاكيد شده است كه آژانس بايد درمسير غني سازي به ايران كمك كند |
مهر: و ما طبق مقررات 2
14 INFCIRCحق غني سازي داريم؟موسوي: متاسفانه لفظ غني سازي معمولا بدون توجه به استفاده هاي ابزاري رسانه اي و تبليغاتي از آن مرتبا به كار گرفته مي شود بويژه خبرنگاران داخلي بايد به اين موضوع توجه داشته باشند. اين لفظ معمولا براي غني كردن اورانيوم تا درصد بالا و براي توليد بمب هسته اي بكار مي رود. آنچه ايران و همه كشورها مجاز به انجام آن هستند غني سازي براي چرخه سوخت راكتور است كه تا حدود 4-3 درصد صورت مي گيرد. بنابراين بهتر است بطور كامل از اصطلاح "غني سازي براي چرخه سوخت" استفاده كنيم. غني سازي براي چرخه سوخت به عنوان حق ايران و همه كشورهاي امضا كننده NPT است و در INFCIRC214 تصريح و تاكيد شده است كه آژانس بايد در اين مسير به ايران كمك كند.
مهر: اما مي بينيم كه متاسفانه در پي تحريم ايران از سوي كشورهاي دارند. تكنولوژي هسته اي آژانس از كمك به انتقال آن ناتوان است آيا با ادامه اين روند
در ساير كشورهاي در حال توسعه در همكاري با آژانس واهمه ايجاد نمي شود؟موسوي : درست است دقيقا چنين وضعي در حال وقوع است اگر آژانس از مسير خود منحرف شود فلسفه وجودي خود را از دست داده است چون آژانس بايد بتواند در توسعه فن آوري هسته اي نقش فعال داشته باشد و جلوي محدوديت ها در مسير صلح آميز را بگيرد اگر قرار باشد صرفا بعد نظارتي ايفا كند اين وظيفه را سازمان ملل نيز مي توانست بر عهده گيرد و نيازي به آژانس هسته اي نبود. آژانس وظيفه دارد موارد صلح آميز و غير صلح آميز را از هم تفكيك ، به توسعه بخش صلح آميز كمك كند. ما با سوخت رآكتور هسته اي مي توانيم برق و راديودارو توليد كنيم مي توانيم در صنعت و كشاورزي جزو كشورهاي پيشگام باشيم و ... ما بارها در زمان روساي جمهور مختلف اعلام كرده ايم كه نمي خواهيم از مسير صلح آميز منحرف شويم و مقام معظم رهبري نيز بر اين نكته تاكيد شرعي و قانوني داشته اند هر چند بخشي از اين تكنولوژي صلح آميز در كشور بومي شده است اما به هر صورت براي پيشرفت تكنولوژي نياز به تعامل با ساير دانشمندان كشورهاي پيشرفته داريم و آژانس نيز بايد در اين مسير كمك كند. در حاليكه امروز از شركت در كنفرانسهاي هسته اي برخي كشورهاي اروپايي يا آمريكا هم محروم مي شويم. بر اين اساس مي توان گفت در شرايط حاضر خطر زير سوال رفتن جايگاه قانوني آژانس اين نهاد بين المللي را تهديد مي كند. بسياري از كشورهاي مخالف قطعنامه اخير آژانس هم بر همين اساس با قطعنامه مخالفت كردند و حتي تحت فشارهاي شديد بين المللي حاضر به تائيد آن نشدند. چون معتقدند با اين روند جلوي فعاليت خودشان نيز گرفته خواهد شد.
نظر شما