به گزارش خبرنگار مهر، نشست بررسی سه دهه ترجمه آثار ایرانی به زبان اردو، عصر روز گذشته با حضور جمعی از اساتید زبان اردو و فارسی شبه قاره هند در حوزه هنری برگزار شد.
در ابتدای این نشست علیرضا قزوه مدیر مركز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری با بیان این كه در مدت حضورش در كشور هندوستان به عنوان رایزن فرهنگی، ۱۰ جلد از آثار نویسندگان ایرانی و ۱۰ جلد مجموعه شعر شاعران ایرانی به چاپ رسیده است، اظهار كرد: بازار نشر این كشور، آثار شاعران و نویسندگان كشورهای مختلف را ترجمه و منتشر می‌كند، اما سهم بازار نشر ایران در هند بسیار كم است.
وی ضمن ارائه توضیحاتی درباره فعالیت انتشارات سوره مهر در كشورمان، گفت: بیش از ۵ هزار كتاب شعر و داستان در زمینه دفاع مقدس، تا به حال در حوزه هنری توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است و البته در زمینه های دیگر نیز از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا به حال حدود ۵ هزار جلد كتاب به چاپ رسیده است.
قزوه با اشاره به شكل‌گیری مركز ترجمه در حوزه هنری عنوان كرد: آثار بسیاری از نویسندگان و پژوهشگران كشورمان به زبان های مختلف در این مركز ترجمه شده است. ارتباط ما با همسایگانمان همچون هند و پاكستان باید بیشتر شود و آثار بزرگان اهل فكر و فرهنگ این كشورها نیز ترجمه شود و آثار ادبی ما هم در شبه قاره ترجمه شود.
وی همچنین از در دست انتشار بودن مجموعه ای از آثار شاعران ایرانی به همت موسسه فرهنگی اکو در دانشگاه آکسفورد خبر داد.
ایجاد بنیادی فرهنگی برای زبان فارسی
محمدافسر رهبین رایزن فرهنگی افغانستان نیز در این نشست با بیان این كه ترجمه از منابع هند و پاكستان و حتی منابع دیگر مانند پنجابی و... از گذشته ها تا به امروز در افغانستان و ایران سابقه داشته است، اظهار كرد: گسترش زبان فارسی توانسته است دگردیسی در زبان شبه قاره به وجود بیاورد و تركیب زبان فارسی را با زبان عربی و اسلام تركیب كند. هر چند در شبه قاره محمود غزنوی را به عنوان یک ایرانی به چشم یك تاراج گر می‌بینند، اما اگر لشكركشی‌های محمود غزنوی را یك سو بگذاریم، پیامدهایی كه جانشینان محمود غزنوی رقم زدند به قدری بزرگ هست كه فرهنگ شبه قاره را می‌سازد.
وی افزود: تا زمانی که در هند بودم بارها تاکید کردم که باید بنیادی فرهنگی منطقه‌ای ساخته شود که قلمرو زبان فارسی را گسترش دهد. به نظرم با قیومیت این بنیاد زبان فارسی می‌تواند به یک نهاد فرهنگی منطقه‌ای مبدل شود و زمینه ساز مراودات فرهنگی شود.
زبان انگلیسی بر زبان فارسی در منطقه غلبه كرده است
افتخار حسین عارف رئیس موسسه فرهنگی اكو نیز در سخنانی با بیان این كه یكی از شناسه‌های پیشرفت یك زبان، میزان ترجمه آن است، اظهار كرد: در منطقه‌ای كه زندگی می‌كنیم تاریخچه ترجمه آثار بسیار قدیمی است و از دورانی كه آثار از زبان سانسكریت ترجمه شده‌اند تا به امروز ادامه داشته است.
وی همچنین گفت: تعداد ترجمه‌هایی كه از زبان فارسی تا به امروز به زبان اردو صورت گرفته است، زیاد است، اما سزاوار این است كه بیشتر باشد. یكی از دلایلی كه ترجمه‌ها در شبه قاره از زبان فارسی كم بوده، این است كه در كشورهایی همچون هند و پاكستان، از كودكی، چند زبان از جمله فارسی را آموزش می بینیم و نیاز به ترجمه احساس نشده است.
حسین عارف با تاكید بر این كه سرعت ترجمه در ۲۵ سال اخیر كند بوده است، عنوان كرد: یكی از علت های كم شدن ترجمه فارسی به اردو، غلبه زبان انگلیسی و ادبیات غربی بر این ادبیات در شبه قاره است. متاسفانه جشنواره بین المللی كتاب در هند برگزار می شود و حضور زبان‌های محلی در آن جشنواره بسیار كمرنگ است و نمایشگاه های كتاب فرانكفورت، لندن، قاهره و حتی تهران هم همین گونه است.
وی تصریح كرد: می‌توان گفت زبان‌های محلی در مقابل هجوم ادبیات اروپایی سپر انداخته‌اند و در چند سال اخیر كتبی كه از زبان فارسی به اردو ترجمه شده‌اند در پاكستان بیشتر از انگشتان دست نیستند. كتب انگشت شماری هم كه ترجمه شده‌اند، با حمایت مالی نهادهای ایرانی صورت گرفته است و سرنوشت آن‌ها هم به جایی نمی‌رسد و یا در انبارها می‌مانند و یا در نهایت بین عده اندكی از اساتید توزیع می شوند.
رییس موسسه فرهنگی اكو در نقل قولی از فیض احمد فیض گفت: ایشان می‌گوید كسی كه می‌خواهد ترجمه كند، باید به یكی از زبانها كاملا مسلط باشد، ترجمه‌های اردو در ایران بسیار تأسف آور است و كسانی كه كتاب‌ها را ترجمه می‌كنند به زبان اردوی ادبی آشنایی ندارند و ترجمه‌هایی كه می كنند ترجمه‌های «جنی» است و ازهر چیزی كه نمی‌فهمند عبور می‌كنند و به همان صورت در كتاب می‌آورند.
عارف در ادامه گفت: کاری که استعمار در سال های حضورش در شبه قاره موفق به انجام آن نشد را ما به سادگی در این سالها برایش انجام داده ایم. متاسفم که این روزها در دنیا و حتی در یک جشنواره ادبی و یا نمایشگاه کتاب نیز زبان های محلی در مقابل انگلیسی سپر و شمشیر به زمین انداخته اند. در این سال ها کتابهایی را به زبان یکدیگر ترجمه کردیه ام که تنها با پشتوانه نهادهای سیاسی بوده است و در نهایت نیز راهی بهتر از انبارهای کتاب پیدا نکردهاند. مین باعث شده حتی امروز در شبه قاره هم هیچ شاعری از ایران از نیما تا شفیعی کدکنی شناخته نشود.
غلبه فینگلیش بر فارسی در پاکستان
صلاح الدبن اقبال نوه دختری اقبال لاهوری نیز در این نشست با اظهار تاسف از وضعیت زبان فارسی در شبه قاره هند گفت: متاسفانه در پاکستان امروزه با وجود اینکه فارسی زبانی ملی است اما بسیاری از جوانان به آن رغبتی ندارند و بیشتر به سوی زبان فینگلیش رفته اند.
وی افزود: زبان فارسی حتی از مدارس غیردولتی پاکستان نیز در حال حذف شدن است.
چرا ادبیات معاصر فارسی این جذابیت خوانش ندارد
احمد شهریار شاعرپاکستانی نیز در این نشست در سخنانی گفت: مترجمانی که این روزها به زبان اردو ترجمه می کنند زبان ادبی اردو را نمی فهمند و در بهترین حالت تنها زبان تکلم و روزمره اردو را بلدند. با باور من در چنین وضعیتی ضروری است که ترجمه هایی که از فارسی به اردو انجام می شود پیش از انتشار توسط گروهی از متخصصان مورد بازبینی قرار بگیرد.
اکبرشاه عضو هیئت علمی دانشگاه جواهر لعل نهرو هلی نیز در سخنانی اظهار داشت: باید به این فکر کنیم که اگر ادبیات معاصر ما نسبت به ادبیات سایر دنیا به زبان های اردو ترجمه نمی شود باید دید مساله در چیست؟ واقعیت در مساله جاذبه نداشتنش برای مخاطبان نهفته است. وضعیت امروز فارسی در شبه قاره به شکلی است که کمتر کسی علاقه ای به زبان فارسی نشان می دهد. باید با ایجاد کارگروهی به فکر راهکاری برای خلق جذابیت بود.
ترجمه‌های ۵۰ دلاری!
اختر مهدی قائم مقام انجمن استادان زبان فارسی هند نیز در این نشست در سخنانی گفت: ترجمه برگرداندن فرهنگی به فرهنگ دیگر است به همین خاطر در ترجمه باید روح مطلب اصلی به خواننده منتقل شود و این ممکن نیست جز با این مساله که مترجم به هر دو زبان مبدا و مقصد مسلط باشد.
وی گفت: من به برادران رایزنی فرهنگی ایران می گفتم که شما به عنوان رایزن فرهنگی باید نوع فارسی تان با نوع فارسی عامیانه مردم متفاوت باشد. چرا برای ترجمه کار را به دست جوان هایی می دهید که اردو را کامل نمی‌دانند و تنها برای ۵۰ یا ۵۰۰ دلار حاضرند ترجمه‌ای پر از غلط انجام دهند. در این سالها کتاب های زیادی از این دست مترجمان به دادند که اصلاح کنم که برایم دوباره نوشتنشان راحت تر از اصلاحشان بود.
وی تصرج کردگ چندی پیش فارسی تا جایی در هند پیشرفت کرده بود که حتی دعوت نامه های عروسی هندویان نیز به فارسی بود اما الان وضعیت شکل دیگری است. ما مدعی هتسیم که ایران و هند از ماقبل نگارش تاریخ به دست بشر با هم دارای رابط بوده اند اما حتی یک کتاب تاریخ ایران به زبان هندی و تاریخ هند به زبان فارسی وجود ندارد. همه اینها یعنی اینکه باید به مساله ترجمه اهمیت بیشتری بدهیم.
نظر شما