ضرورت بستر سازي علمي به سمت همبستگي ملي / به رسميت شناختن تنوع فرهنگي و نگاه فعال به قوميت ها

به گزارش خبرنگار سياسي "مهر" ، آيت الله هاشمي رفسنجاني در آيين افتتاحيه همايش " تنوع فرهنگي وهمبستگي ملي " اظهار داشت: با استفاده ازتمامي زبانها ، قوميت ، عدالت اسلامي و تاريخ جمهوري اسلامي ايران كه يكي از كهن ترين تاريخ هاي جهان بشمار مي رود مي توانيم به يك همبستگي مناسب ملي و تنوع فرهنگي در منطقه و جهان دست پيدا كنيم.

هاشمي رفسنجاني يكي از سياست هاي قدرتهاي استكباري براي رخنه در كشورهاي جهان سوم را استفاده از نبود همبستگي در آن كشورها عنوان كرد و افزود: كشورهاي استكباري امروزه از تفرقه قوميتي كه در كشورهاي جهان سوم وجود دارد استفاد مي كنند تا بتوانند در درون آنها رخنه كرده و به آن كشورها ضربه وارد كنند.

وي تاكيد كرد: مجمع تشخيص مصلحت نظام  با به تصويب رساندن 18 بند در خصوص همبستگي ملي اين اجازه را به دانشمندان و مسئولان كشور داده است تا بتوانند براي رسيدن به يك هبستگي ملي در كشور اقدامات لازم را انجام دهند.

هاشمي رفسنجاني عشق به سرزمين، زبان فارسي،زبان اقوام ايراني و عدالت اسلامي را از ديگر ملاكهاي مناسب در جهت هر چه بهتر شدن همبستگي ملي دركشورو حتي در نظر مسلمانان جهان و منطقه برشمرد و ادامه داد: عدالت اسلامي سعادت  بزرگي براي مسلمانان است تا بتوانند به يك همبستگي ملي دست پيدا كنند.

رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام با اشاره به تاريخ جمهوري اسلامي ايران گفت: تاريخ ايران اسلامي كه به عنوان تاريخي يكپارچه و داراي همبستگي ملي از آن ياد مي شود مي تواند كمك بزرگي به ترويج فرهنگ اسلامي و وحدت و همبستگي ملي كند، يكپارچگي ملت ايران در دوران صفوي باعث شد همان يكپارچگي با محوريت مكتب اهل بيت و نظام جمهوري اسلامي ايران، بتوانيم به يك همبستگي ملي دست پيدا كنيم كه مسئولان بايد به اين امر بيشتر از گذشته اهتمام داشته باشند.

وي دربخش ديگري از سخنان خود به دوران پيروزي انقلاب اسلامي اشاره كرد و گفت : ما در دوران پيروزي انقلاب شاهد بوديم كه تمامي قوميت ها با همكاري هم وبا داشتن يك همبستگي و وحدت ملي  مناسب توانستند كمك شاياني به نظام جمهوري اسلامي ايران كنند. دردوراني كه ما دركردستان درگيري هاي فراواني با دشمنان داشتيم شاهد بوديم كه مردم كردستان با خونگرمي وبا داشتن وحدت و همبستگي ملي نشان دادند كه چگونه به نظام خود علاقه مند هستند.

رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام آزاد سازي خرمشهر درساعت هاي اوليه را مديون مجاهدت مردم خرمشهر دانست و گفت :  شاهد بوديم كه مردم خرمشهر در ساعت هاي اوليه پس از آزادي چگونه از شهر خويش دفاع كردند كه اين امر چيزي جز وجود داشتن همبستگي و وحدت ملي نيست.

وي عدالت را مهمترين بخش در پيشبرد اهداف همبستگي ملي و تنوع فرهنگي خواند و گفت : اگر عشاير و مردم شهرهاي مرزي ما احساس بي عدالتي كنند به ضرر خواهد بود زيرا همبستگي ملي در گرو يكدل شدن تمامي افراد جامعه است، با دادن پول چايي و نان به مردم نمي توان عدالت را برقرار كرد و به همبستگي ملي رسيد زيرا ملت ايران در حال حاضر خواهان اشتغال و آبادي در كشور هستند.

هاشمي رفسنجاني با اشاره به دستاوردهاي مشروطه و علماي برخاسته از جمله آيت الله خامنه اي، مهندس موسوي ، آيت الله موسوي اردبيلي گفت:  ضعف تدبير مديران باعث شده مردم آذربايجان به خاطر كلمه اي چنين برآشفته شوند. وي با تاكيد بر پيشگيري از تاثير شيطنت هاي بيگانگان و بدخواهان در ايجاد رخنه در همبستگي ملي تاكيد كرد و گفت: انسجام ملي از مهمترين نيازهاي ما است و حركت در جهت مخدوش كردن اين انسجام در اصل خيانت به كشور است.

- لزوم نگاه فعالانه به قوميت ها

 سخنران بعدي همايش "تنوع فرهنگي و همبستگي ملي" ، دريابان علي شمخاني بود. وي درسخناني در اين نشست اظهار داشت: اتخاذ الگوي عملي درمديريت به نوع نگرش به موضوع، ابعاد و مسائل آن مربوط است ، بنابراين درامر مديريت و سياستگذاري مديريتي بايد به مسائل و ويژگي ها، نيازها، خواستها و نگراني هاي سطوح خود نيز توجه داشت.

وي افزود: مسئله مديريت تنوع درايران به خصوص در سطوح خرد با چالش هايي مواجه است كه عموما به طرز تلقي مديران در سطوح خرد و ميانه مربوط مي شود.

شمخاني ادامه داد: نگرشي كه اقوام را به عنوان پايگاه مديريت و ابلاغ پيام فرهنگي كشور دانسته و منزلتي فرهنگي و تمدني در توسعه و گسترش فرهنگ ايراني براي اقوام قائل باشد، مي تواند علاوه بر كاهش معظلات در سطوح محلي به افزايش توان توليد اقتصادي، اعتبار فرهنگي و منزلت كلي كشور در سطح ملي بيانجامد.

وي در ادامه همبستگي ملي را ناظر بر پيوند هاي اجتماعي ملت ايران دانست و افزود: جمهوري اسلامي ايران با داشتن تاريخي كهن مي تواند با استفاده از همان تاريخ به يك همبستگي و وحدت ملي بسط پيدا كند.شمخاني با اشاره به عوامل مثبت همبستگي ملي در خوزستان گفت: بيشتر مردم استان خوزستان افراد عرب زبان هستند ولي آنان با همبستگي و وحدت خود نشان دادند كه تا پاي جان از نظام جمهوري اسلامي ايران دفاع خواهند كرد كه نمونه بارز آن هشت سال جنگ تحميلي است.

دريابان شمخاني همچنين نوع نگاه حاكميت به نوع نگاه قوميت ها را تاثير گذار خواند و افزود: مسئولان بايد تلاش كنند تا نوع نگاه خود به قوميت ها را به صورت فعال و جدي نشان دهند زيرا اگر قوميت ها نسبت به نگاه دولت احساس كنند كه فقط حرف است و در عمل چيزي نيست، نسبت به همبستگي ملي دلسرد خواهند شد.وي افزود قومي كه 180 كانال ماهواره آنرا بمباران تبليغاتي مي كنند امكان آن را دارد كه در همبستگي ملي تاثير گذارد به همين دليل مسئولان بايد به اين امر توجه خاص داشته باشند.

وزير سابق دفاع گفت: مسئولان ما بايد به اين موضوعات كه چه بوديم، چه شديم، چه هستند و چه هستيم، توجه خاص داشته باشند زيرا اين عوامل دست به دست هم مي تواند تاثيرات فراواني در همبستگي و وحدت ملي بگذارند. وي در پايان سخنان خود وفاق اجتماعي را يكي از ملاك هاي مهم در وحدت و همبستگي ملي عنوان كرد.

- لزوم به رسميت شناختن قوميت ها و خرده فرهنگها

محمد رضا تاجيك رييس سابق مركز بررسي‌هاي استراتژيك رياست جمهوري هم  در سمينار تنوع فرهنگي و همبستگي به ايراد سخنراني پرداخت واظهارداشت : بايد كثرت  قوميت ‌ها و خرده فرهنگ‌ ها به رسميت بشناسيم و همچون نخ تسبيح آن‌ ها را در يك زنجيره سامان دهيم.

تاجيك در خصوص نقايص استرتژي ها و تاكتيك هاي برخورد با موضوع قوميت ها گفت : يكي از مشكلات ساختاري در اين نقص نارسايي سامان‌هاي گفتماني است ، سامان‌هاي گفتماني ما مملو از هراس اخلاقي هستند، يعني قدرتي كه بايد محو كننده تهديد باشد خود ايجاد كننده تهديد است.اين هراس اخلاقي بسياري از تهديدات را پس از انقلاب اسلامي ايجاد كرده است اين هراس ما به‌ ازاي بيروني نداشته بلكه بستري گفتماني و داخلي داشته است.

اين استاد دانشگاه معتقد است هراس اخلاقي در جامعه ايراني اجازه نداده است كه ببينيم با يك فرآيند تكثر قومي در جامعه روبرو هستيم، متاسفانه ما درجامعه براي حفظ سامان‌هاي گفتماني‌ مان روكشي از جنس فولاد درست كرده‌ايم.، اين سامان‌ها متكثر هستند و هر لحظه فضاي بيشتري را مي‌ طلبند.

تاجيك جامعه ايران را به ظرف سالادي متشكل ازمواد مختلف كه در هم ادغام نمي شوند تشبيه كرد و اظهار داشت : بايد پذيرفت كه هويت‌هاي جامعه را نمي‌توان مستحيل كرد.

در اين سمينارهمچنين حسين نصيري رييس سابق شوراي عالي مناطق آزاد گفت : دركشور ما بنا به دلايل وعوامل مختلف نواحي مرزي نسبت به برخي از نقاط مركزي كشور ازتوسعه‌ يافتگي كمتري برخوردارند . وي افزود : توسعه مناطق آزاد تجاري به عنوان يكي از شيوه‌ هاي ايجاد كار، رفاه، توليد ثروت و افزايش اميد به زندگي در اين مناطق مي ‌تواند در كاهش نارضايتي‌ هاي موجود موثر باشد و اين توسعه‌ يافتگي به دنبال خود گرايشات فرامرزي را درون ‌مرزي مي ‌سازد.

نصيري تصريح كرد : توسعه‌ اقتصادي متوازن و پويا در نواحي مرزي مي ‌تواند بسياري از مشكلاتي كه ما در حال حاضر در نواحي مرزي و نواحي كه قوميت ‌ها زندگي مي‌ كنند را رفع كند.

عليرضا بهشتي ديگر سخنران اين همايش بود. اين استاد دانشگاه پيشنهادي مبني بر ايجاد يك اجماع هم ‌پوش اعم از اكثريت و اقليت در چارچوب هويت تاريخ‌ مند مشترك ايراني اسلامي از طريق اعطاي اختيارات خودگرداني به جوامع و گونه خاصي از تمركززدايي بيشتر از حوزه‌ فعاليت ‌هاي دولت را مطرح كرد.

بهشتي  در پايان گفت : تنها راهي كه در حال حاضر پيش رو داريم ايجاد يك اجماع بين فرهنگ ‌هاي مختلف ايراني در چارچوب هويت ايراني اسلامي ‌مان است كه البته اين امر را بايد از طريق دادن اختيارات بيشتر به قوميت ‌ها محقق كرد و دولت نيز بايد در حوزه فعاليت خود تمركززدايي بيشتري داشته باشد.

- رعايت حقوق شهروندي و توزيع عادلانه فرصت ها،  بستر ايجاد همبستگي ملي

به گزارش خبرنگار سياسي "مهر"، احمدي عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس كه درهمايش  تنوع فرهنگي و همبستگي ملي سخن مي گفت، اظهار داشت : ما در كشور مي توانيم الگوي سياستگذاري را پيشنهاد كنيم كه در عين حفظ تنوع فرهنگي با الزامات امنيتي و همبستگي در سطوح ملي سازگار باشد.

وي گفت: توجه به مسائلي همچون حقوق شهروندي و مسائلي كه امنيت را در سطوح فردي و اجتماعي پديد مي آورد در الگوي ساختار مديريت كشورو نظام تقسيمات آن و رابطه ميان استانها و مركز كشور در اين ساختار و همچنين چگونگي توزيع فرصت ها به خصوص امتيازات و فرصت هاي اقتصادي كه در برنامه هاي كلان توسعه گنجانده مي شود را در ايجاد همبستگي ملي حائز اهميت دانست.

احمدي در ادامه با اشاره به انتشار كاريكاتوري در روزنامه ايران گفت: متاسفانه در كشور به دليل تعارضاتي كه وجود دارد نظام هزينه هاي سنگيني را پرداخت مي كند كه نمونه بارز آن مواردي است كه در شهرهاي آذربايجان ديده مي شود.وي افزود: هماهنگي ها و خروجي نهادها بايد با سياستگذاري هاي مناسب رونق پيدا كندچرا كه متاسفانه دربرخي ازمواقع به دليل تعارض در اين سياستگذاري ها كشور هزينه هاي سنگيني را پرداخت كرده است.

عضو كميسيون امنيت ملي در پايان گفت: متاسفانه به دليل رفتارهاي احساسي بومي گرايانه در كشور، نظام تاكنون هزينه هاي زيادي را پرداخت كرده كه تاريخ ايران اين افراط و تفريط ها را به خوبي نشان داده است.

- تنوع فرهنگي خطرناك نيست،جهاني شدن يك واقعيت است

 به گزارش خبرنگار سياسي"مهر" در ادامه اين همايش، محمد نهاونديان جهاني شدن را واقعيت جهان امروز خواند و گفت: پرسش اصلي اين است كه چگونه بايد با اين واقعيت روبرو شد.وي تاكيد كرد : اقتصاد موثرترين عاملي است كه تمايزات منازعه انگيز فرهنگي را تقليل مي دهد و الگوهاي رفتاري يكسان در زمينه هاي اقتصادي و فرهنگي پديد مي آورد.

رئيس مركز جهاني شدن در ادامه  اقتصاد را اصل وپايه جامعه دانست و گفت: آنچه در تنوع مشاهده مي شود چيزي است  كه به عنوان زيبايي و زيست حيات فردي و اجتماعي و لازمه پويايي و سرزندگي آن بايد لحاظ گردد. وي درمطالعه اثر جهاني شدن توجه به تنوع فرهنگي را بسيار لازم دانست و گفت: در جهاني شدن شرايط يك اقليت قوي كوچك كه تا قبل از اين تحت مهار حكومت مركزي بود تغيير مي كند.

نهاونديان با بيان اينكه در حوزه اقتصادي مي توانيم رويكردي متفاوت از حوزه سياست و فرهنگ داشته باشيم، خاطرنشان كرد: جهاني شدن در حوزه اقتصادي مي تواند به همبستگي ملي باحفظ تنوع فرهنگي كمك كند.

وي با تاكيد بر اينكه در بعد فرهنگي، مساله‌ هويت بسيار مورد توجه است، گفت: اگردر داخل كشور هويت ملي بتواند به هويت هاي قومي كمك كند حتما درحوزه فرهنگ مي توانيم ازجهاني شدن استقبال كنيم ولي در حوزه سياست چون جهاني شدن مي تواند بيشترين اثر را در كمرنگ كردن رابطه دولت و ملت داشته باشد بايد محتاطانه ترعمل كرد

- احساس تحقير و نابرابري مهمترين خطر براي همبستگي ملي است

حجت الاسلام علي يونسي وزير سابق اطلاعات نيز در سمينار تنوع فرهنگي و همبستگي ملي،  تاكيد كرد: انسجام قوميت ها در ايران وجود دارد واين دولت ها هستند كه  بايد خود را با اين انسجام هماهنگ كننده اما بايد توجه داشت.

يونسي با تاكيد بر اينكه احساس تحقير و تضعيف و نابرابري مهمترين عامل ضد انسجام است، با بيان اينكه عامل اصلي انسجام ملي به نظام ارزشي بستگي دارد، تصريح كرد: ويژگي نظام ارزشي ايرانيان اين است كه تعاملي ، پويا ، حداكثري و تمدني است . وي افزود: در طول تاريخ با همه تفاوت ها تكثرها آموخته اند چگونه از تفاوت هاي مذهبي وز باني و فرهنگي به نفع منافع ملي بهره بگيرند.

در طول تاريخ هر گاه يك قوم در ايران برتري يافته است، هيچگاه در صدر حذف رقباي خود برنيامده است و نمونه آن حكومت صفويان است كه پايتخت خود را اصفهان قرار داد و بيشترين خدمت را به ادبيات و زبان فارسي از خود نشان داد .وي تاكيد كرد: صفويان بيشترين حق را به گردن حفظ انسجام و وحدت ملي ايرانين دارند.

وي با اشاره به اينكه ايران بر خلاف بسياري كشورها از جمله مصر با ورود اعراب ، اسلام آورد ولي عربي نشر گفت: اين نشان از بقا و رشد و بالندگي و دوام فرهنگ ايراني است كه در مقابل يك فرهنگ به گزينش و انتخاب مي پردازد.

- اقوام ايراني كمترين واگرايي را دارند

محمدرضا باهنر نايب رئيس مجلس شوراي اسلامي نيز مهمترين مانع همبستگي در كشور را توسعه نامتوازن و وجود نابرابري درنقاط مختلف كشور عنوان كرد وگفت: طبق آمار اقوام ايراني به لحاظ واگرايي درنازلترين حالت بحراني قراردارند.
وي گفت: جامعه ايراني جامعه ناهمگوني است و حدود 50 درصد آن را اقوام غير فارس تشكيل مي دهند كه اين تكثر درون زا وبومي است .

باهنر افزود: عمده اقوام قبل از اينكه خود را متعلق به قوم بدانند متعلق به ايران مي دانند و از پس از اسلام اين موضوع نمود بيشتري يافت.اگرچه اسلام دين رسمي است اما اقليت هاي ديني ايران ذاتا ايراني هستند و ريشه در تاريخ كهن ايران  دارند و خود را پيش از نسبت ديني خود ايراني مي دانند.

باهنر گفت: به جرات مي توانيم بگوييم اقوام ايراني به لحاظ واگرايي در كمترين حد ممكن قرار دارند و نازلترين حالت بحراني قراردارند اما احتمال هر چقدر هم ضعيف باشد نبايد كم اهميت تلقي شود.وي با تاكيد بر اهميت و لزوم تنوع فرهنگي در فرآيند جهاني شدن گفت: براين اساس كشورها ، بايد در حوزه فعاليت خود به خرده فرهنگ ها توجه جدي داشته باشند تا در اين جريان جهاني شدن آسيب نبينند.

نايب رئيس مجلس مشكل اصلي ايران در زمينه قوميت ها را توسعه نامتوازن و وجود نابرابري در مناطق مختلف كشور گفت: بخش شرقي ايران فقيرتر از بخش غربي و بخش سني نشين فقير تراز بخش شيعه نشين است.باهنر اين فقر را درحوزه اقتصادي اجتماعي و فرهنگي خواند وگفت : نمي توانيم ازكساني كه ازموهبت هاي سياسي و فرهنگي و اجتماعي به اندازه سايرين برخوردار نيستند انتظارداشته باشيم به اندازه سايرين احساس همبستگي ملي داشته باشند.

نايب رئيس مجلس، تهران را توسعه يافته ترين استان كشور معرفي كرد و گفت :  سيستان و بلوچستان - اردبيل ،خراسان و آذربايجان غربي، كهگيلويه و بوير احمد را به عنوان 5 استان كمتر توسعه يافته در كشور بر شمرد. همچنين نتايج تحقيق نشان مي دهد سيستان و بلوچستان عليرغم اينكه در انتهاي ليست فقيرترين استانها قرار داشته است بيشترين همراهي را با اقوام داشته است.وي اعلام كرد: بر اساس يافته ها در ايران اقليت هاي مذهبي بيش از اقليت هاي قومي احساس تبعيض مي كنند كه بايد در دو راه سياستگذاري مورد توجه قرار گيرد.

باهنر با اشاره به اينكه در مناطق مرزي ايران قوميت ها در دو سوي مرز خود را با يكديگر مقايسه مي كنند و به سمتي كه از توسعه يافتگي بيشتري دارد تمايل پيدا مي كنند گفت: متاسفانه اين موضوع در برخي مناطق ما بويژه در پي حوادث عراق و تركيه براي ما تبديل به تهديد شده است. نايب رئيس مجلس افزود: مساله فعلي ما تجزيه طلبي يا توسل به خشونت نيست بلكه آنچه بايد مورد توجه قرارگيرد ضعف هويت ملي است به نحوي كه  افراد مصالح قومي و فاميلي خود را به مصالح ملي ترجيح مي دهند.

وي با اشاره به اينكه قوانين اساسي كشورها از جمله قانون اساسي ايران به ذات نمي توانند مغاير با عدالت باشند و نوعي خوش بيني به برابري و تساوي قومي دارند افزود: اصول ناظر بر موضوع قوميت ها از مجمله اصول 19 و 15 قانون اساسي متاسفانه تاكنون مورد توجه كافي قرار نگرفته است.

وي در پايان خبر داد: مجلس شوراي اسلامي به عنوان نهاد قانونگذار، با الهام از رهنمودهاي مركز پژوهشها، پژوهشهاي جدي از جمله پيوستگي و گسستگي اقوام ملي را آغاز كرده است.

- رشد فعاليت اقتصادي در مرزها، امنيت ملي را بهبود مي بخشد

مدير مركز تحقيقات علمي و مطالعات استراتژيك خاورميانه گفت: تنها عامل همبستگي ملي رشد اقتصادي آحاد كشور است.
به گزارش "مهر"، دكتر محمود سريع القلم در سمينار تنوع فرهنگي و همبستگي ملي در مركز تحقيقات  استراتژيك دو آفت نگاه كوتاه مدت و عدم توجه به فهم جهاني را مشكل اساسي در كشور خواند و گفت : كمتر گروهي در كشور پيدا مي شود كه نگاهش به مسائل ايران نگاه به 50 سال آينده باشد و برنامه ريزي دراز مدت داشته باشد.

سريع القلم گفت: درعين حال ما جزو معدود كشورهايي هستيم كه تصميم گيري هايمان به شدت داخلي است و فهم جهان در دواير فكري ما بسيار محدود است. وي افزود : مالزي كشوري است كه در آن سه قوم ، هندي ، چيني و مالايي با هم زندگي مي كنند اما براي بهبود وضع زندگي به تفاهم رسيدند و بدون توجه به اهميت و قوميت مبنا را رشد  اقتصادي قرار دادند.

اين استاد دانشگاه تاكيد كرد : مباحث فرهنگي و مذهبي و امنيتي و فكري را نمي توان از طريق گفتگو در كوتاه مدت حل كرد و تنها چيزي كه همبستگي ملي ايجاد كند قفل كردن اقتصادي آحاد كشور است . اين يك دستاوردها جهان شمول بشري است.وي افزود : اگر درمرزهاي كشور فعاليت اقتصادي رشد كند ، مهمترين دستاورد امينتي خواهد بود.

مدير مركز تحقيقات علمي و مطالعات استراتژيك خاورميانه همچنين بر ضرورت كم كردن تدريجي نقش دولت در سرنوشت اقتصادي كشور تاكيد كرد.

وي با بيان اينكه تنها كشوري در دنيا هستيم كه برخلاف روند جهان روز به روز نقش دولت را افزايش مي دهيم گفت : تنها راه رشد فردي در كشور به لحاظ فرهنگي و اجتماعي رشد بخش خصوص است و تا زماني كه اين روند ادامه يابد مسائل قومي و فرهنگي و امنيتي  ما باقي خواهد ماند.