خبرگزاری مهر - گروه استانها، علیرضا نوری کجوریان: هوا که گرم می‌شود، باروبنه را جمع می‌کنند و به سمت مناطق با آب‌وهوای خنک‌تر به راه می‌افتند و این رسم دوباره با سرد شدن هوا تکرار می‌شود.
اگرچه کوچ به مفهوم رایج بین عشایر در مازندران وجود ندارد اما ییلاق و قشلاق درون استانی دامداران در فصل بهار و پاییز، شور و حال خاصی دارد وزندگی را در زیست‌بوم طبیعت البر و دامنه های قله سربه فلک کشیده دماوند تکرار و جاری می‌کند. کوچ محور زندگی دامداران است و تأمین علوفه بهانه‌ای برای کوچ است تا شمار زیادی از خانوارها بار سفر بندند و در بهار به ییلاق و در پاییز به قشلاق سفر کنند.
عمو امیر دامدار کجوری است که هرسال در بهار، دام‌هایش را از مرتع قشلاقانه به ییلاق می‌برد و مسیر صد کیلومتری را شب‌ها و روزها بادام‌هایش طی می‌کند.
وی که برای مدتی مجبور است در روستای چناربن اُتراق داشته باشد می‌گوید: هرسال با گرم شدن هوا دام‌ها را به مناطق خوش آب‌وهوا و خنک‌تر می‌بریم تا هم بتوانیم علوفه موردنیاز را تأمین کنیم و هم گرمای تابستان به دام‌ها آسیب نزند.
کوچ و کوچ‌نشینی بازندگی‌اش عجین شده است و بیشتر روزهای سال به‌دوراز خانواده سپری می‌کند، از آیین‌های مربوط به کوچ می‌گوید، از ورینا و تن شورما تا شیردوشی
کوچ و کوچ‌نشینی بازندگی‌اش عجین شده است و بیشتر روزهای سال به‌دوراز خانواده سپری می‌کند، از آیین‌های مربوط به کوچ می‌گوید، از ورینا و تن شورما تا شیردوشی.
می‌گوید: تن شورما یا ورینا (پشم‌چینی گوسفندان) طی سال دو بار در فصل پاییز و بهار بین دامداران منطقه رواج دارد و در این آیین ابتدا، دامداران، دام‌هایشان را با عبور از آب رودخانه و یا آب‌های جاری شستشو می‌دهند تا تمیز شود و سپس نسبت به پشم‌چینی آن اقدام می‌کنند.
ادامه می‌دهد: در مراسم ورینا که همراه با برنامه‌های خاصی است، چند دامدار باهم همکاری می‌کنند و دام‌هایشان را پشم‌چینی می‌کنند، قربانی کردن گوسفند ازجمله برنامه‌هایی است که به برکت آیین ورینا انجام می‌شود و در کنار آن برنامه‌هایی مانند، تلم زنی (گرفتن کره از شیر)، لته (جدا کردن گوسفندان چوپانان از هم) اجرا می‌شود، همچنین مراسم ورینا معمولاً بسته به تعداد دام‌ها چند روز طول می‌کشد و چوپانان با کمک هم، نسبت به چیدن پشم گوسفندان اقدام می‌کنند.
آیین کوچ بین دامداران اشکور علیای رامسر نیز با برنامه‌های خاصی همراه است و شیردوشان بین مردمان اشکورعلیای رامسر بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارد و هرساله خردادماه دریکی از روستاهای منطقه برگزار می‌شود.
در این آیین سرگالش، گوسفندان را به مراتع اطراف برده و مدت چهار ماه گوسفندان را در آنجا نگهداری می‌کند و سرانجام آن‌ها را به صاحبان آنان تحویل می‌دهد. با این کار، گوسفندان از مرتع محلی خارج‌شده و داخل مرتع تابستانی می‌شوند تا دامداران راحت‌تر علوفه زمستانی خود را جمع‌آوری کنند.
اهالی روستاهای اشکورعلیا در این روز، تمام گوسفندان خود را در یک مکان جمع می‌کنند و آن‌ها را می‌دوشند و از بین خود یک نفر را به‌عنوان ˈ سرگالش انتخاب می‌کنند و آنگاه گوسفندان را تحویل سرگالش می‌دهند.
دهستان اشکوررامسر دارای ۱۱ روستا با حدود دو هزار نفر جمعیت بوده که مردمان آن به سخت‌کوشی، نجابت، تلاش و خدمت شهرت دارند و اغلب این روستاییان از راه کشاورزی و دامداری روزگار می‌گذرانند.
کوچ های درون استانی انجام می شود
معاون امور دام جهاد کشاورزی مازندران نیز در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه کوچ به مفهوم رایج بین ایل و عشایر در استان نداریم می‌گوید: شکلی از کوچ درون استانی در استان وجود دارد که از قشلاق به میان‌بند یا ییلاق انجام می‌شود.
علیرضا عطایی نژاد افزود: مسیر و مقصد کوچ بستگی به شرایط مرتع دارد و اینکه منابع طبیعی اجازه ورود دام به مرتع را بدهد و تازمانیکه مجوز اخذ نشود، دامداران نمی‌توانند ورود پیدا کنند زیرا ممکن است به گل‌دهی گونه‌های گیاهی در مراتع آسیب وارد شود، همچنین مدت حضور در مراتع ییلاقی و بالادست نیز به تراکم گونه‌های گیاهی برمی‌گردد و محدود است.
وی با عنوان اینکه کوچ دام‌های سنگین معمولاً به مراتع میان‌بند انجام می‌شود ادامه داد: کوچ دامداران در شهرهای بزرگ نیز به سمت مناطقی ییلاقی صورت می‌گیرد.
عطایی نژاد با اظهار اینکه برخی از شهرها مانند جویبار، قائم‌شهر، عباس‌آباد و بابلسر مناطق ییلاقی ندارند افزود: کوچ دامداران در این مناطق به سمت دشت و قشلاق انجام می‌شود ولی بیشتر مسیرهای کوچ در استان به سمت ییلاقات است.
معاون امور دام جهاد کشاورزی مازندران بابیان اینکه طبق آمار اداره امور عشایر استان بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ خانوار کوچ‌نشین در استان وجود دارد گفت: بیشترین مناطقی که در آن کوچ صورت می‌گیرد مربوط به سوادکوه و آمل است.
وی به برخی آیین‌های کوچ اشاره می‌کند و می‌گوید: شم چینی یا شیردوشی ازجمله سنت‌های رایج بین دامداران است که به آن شیرپنجه، شیرپنجی، شیردوشان نیز گفته می‌شود.
کوچ‌نشینی قدمتی به درازای تاریخ دارد و این حرکت در دامنه‌های البرز هنوز جریان دارد اما وجه به تولید و فرآوری محصولات دامی برای حمایت از بهره‌برداران این بخش ضروری است که توجه ویژه متولیان امر را برای رفع مشکلات می‌طلبد.
نظر شما