تجليل جليل و اشك شهناز

به گزارش خبرنگار موسيقي مهر، اين آئين با پخش يك كليپ از استاد جليل شهناز آغاز شد و در ادامه مجري جلسه با قرائت غزلي از "نوذر پرنگ" ياد اين شاعر تازه از دست رفته را گرامي داشت .

نخستين اجراي موسيقي عصر ديروز به دو نوازي "هوشنگ اميرحشمتي"- نوازنده تارو شاگرد استاد شهناز- و "سعيد رودباري"- نوازنده تمبك-در دستگاه سه گاه اختصاص داشت. در ادامه مدير امور موسيقي سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران-طي سخناني درباره استاد جليل شهناز گفت : در اوج حكومت مكتب تهران در موسيقي ايراني جواني اصفهاني ، برآمده از مكتب اصفهان گوش ها و جان ها را مسحور صداي ساز خود مي كند و آن گونه مي شود كه اين هنرمند اصفهاني در عرصه بداهه و بداهه نوازي يكه تاز روزگار خود مي شود . بسياري معتقدند كه در دو يا چند نوازي ، استاد جليل شهناز همواره گامي پيش تر از ديگران بوده است .

سيدعباس سجادي افزود : هنر راهي است كه ميان برندارد . كسي يك شبه و حتي يك ساله و چند ساله هنرمند نمي شود. معيار در هنر دهه است يا دهه هايي فراوان آن هم با پشتكار و تلاش . عبارات خنده داري چون "آموزش فشرده فلان ساز در 15 جلسه"و "كلاس تضميني موسيقي در سه ماه"هم خنده دار است و هم گريه آور. اميدوارم كه جوانان برومند اين سرزمين پيروان راستين بزرگ مرداني چون درويش خان ، استاد جليل شهناز ، استاد حسن كسايي و استاد محمدرضا شجريان باشند .

اجراي قطعاتي از درويش خان توسط پاشا هنجني (ني)علي پژوهشگر(بربط) رضادرخشاني (تار) وعلي رحيمي(تمبك)قست ديگري از اين برنامه بود تا مقدمه اي شود براي سخنراني داريوش پيرنياكان درباره شيوه تار نوازي درويش و استاد جليل شهناز.

داريوش پيرنياكان با اشاره به اينكه صحبت ازاين دو مرد (درويش خان و شهناز)كمي دشوار است ، نوآوري را نقطه اشتراك اين نوازنده هاي برجسته تار دانست و خاطر نشان كرد : هم درويش خان ،هم استاد شهناز در دوره خود نوازندگاني بودند كه ضمن در نظر گرفتن شيوه پيشينيان شيوه اي جدي را بنيان گذاشتند . درويش خان قالب هاي موسيقي ايراني را گسترش داد و باعث تنوع حال ها در آن شد .

وي افزود : امروزه عده اي بر طبل رديف مي كوبند و عده اي به طبل نبودن رديف كه هر دو راه غلط است . رديف شوه آموزش موسيقي ايراني است و هركس بخواهد نوازنده شود بايد انرا بياموزد . در تار نوازي شهناز با توجه به تمام نوانديشي ها يش مي توان ردپاي رديف و احاطه ايشان به رديف را ديد همين طور در نوازندگي درويش خان .

اين نوازنده تار با اشاره زيبايي در نوازندگي استاد شهناز درباره جمله بندي هاي موسيقايي وي گفت : جمله بندي استاد شهناز به تمام معنا آوازي است ، انگار كه يك خواننده آواز مي خواند و شما مي توانيد دنبالش كنيد . نوانس ها در جمله بندي هاي استاد شهناز كاملا به هم مرتبط است و از قاعده خاصي پيروي مي كند كه در شنونده اثر بسياري مي گذارد .

وي درباره چهارمضراب هاي شهناز و جواب آوازهاي وي تصريح كرد : اگر چه چهار مضراب هاي استادان گذشته بسيار با ارزش است اما چهار مضراب هاي استاد شهناز چيز ديگري است . علاوه بر آن جواب آوازهاي شهناز از شاهكارهاي جواب آواز در موسيقي ايراني است . او از تمامي امكانات ساز بهره مي گيرد و با قرينه سازي و سوال و جواب هاي زيبا ، قدرت و تكنيك را در خدمت زيبايي مي آورد . من با ساز ايشان به تارنوازي علاقمند شدم و به كارم ادامه دادم .

در ادامه اين جلسه پيام صوتي استاد حسن كسايي - نوازنده ني و يار ديرين جليل شهناز- پخش شد. استاد حسن كسايي گفت : شناخت موسيقي كار هركسي نيست. همه موسيقي را گوش مي دهند و دوست مي دارند اما كسي كه سره را از ناسره تشخيص بدهد و بتواند درك مقاماتي را كه استاد شهناز نواخته اند داشته باشد بسيار نادر است . همه ساز مي زنند و همه خوب ساز مي زنند ولي قدرت نوازندگي و محفوظات و لحظات موسيقي كه آقاي شهناز مي دانند و اجرا كرده اند،چيزي كه در دست همگان باشد نيست . يعني رديف موسيقي ايران نيست.  قدرت آقاي شهناز در جواب دادن و دونوازي خارق العاده است . من 60 سال با ايشان همنوازي كرده ام و ساز بنده با ساز شهناز گره خورده است .

پس از پخش اين پيام صوتي "امين عطايي" - نوجوان تار نواز اصفهاني - به همراهي افتخاري سعيد رودباري دو نوازي كرد كه  قدرت نوازندگي او موجب تعجب و تشويق بسيار حاضرين در جلسه شد به نحوي كه اكثر اساتيد رديف اول از جمله استاد محمد رضا شجريان،همايون خرم و...اورا در آغوش كشيدند .

بهروز رضوي - مجري ثابت سلسله برنامه هاي آواي دوست- با ذكر مقدمه اي از سابقه "محمدرضا شجريان درباره حضور در مجالس ، وي را براي سخنراني و اجراي قطعه اي دعوت كرد .

محمد رضا شجريان با اشاره به اينكه درباره ساز شهناز نمي توان صحبت كرد ، گفت : من با ساز شهناز زندگي مي كنم و صداي ساز او در من جاري است . فكر من يك فكر آوازي است و تنها سازي كه خاصيت آوازي دارد ساز شهناز است . شهناز براي من دنياي ديگري است و دوست دارم ساز او را به تنهايي بشنوم ، بدون تمبك. تنها حسن كسايي است كه در كنار شهناز يگانه است .

وي در ادامه اظهار داشت : صرف نظر از خلاقيت در ابداع موتيف ها و قرينه پردازي ها جمله بندي شهناز استثنايي است و نوانس هايش نت به نت فرق مي كند . در هيچ سازي اين همه حالت وجود ندارد . بايد بگويم كه بيش از 60 درصد ساز شهناز در آواز من است و من خودم را شاگرد شهناز مي دانم.

سپس محمد رضا شجريان با يادي اززنده ياد استاد تجويدي تصنيف "مرا عاشقي شيدا توكردي" از ساخته هاي وي با شعر "منير طه" را براي حاضرين اجرا كرد كه با استقبال و تشويق بيش از حد روبرو شد .

در ادامه جلسه علي جهاندار- خواننده - شهرام ميرجلالي - نوازنده تار- و بهروز يغمايي - نوازنده تمبك- قطعاتي در دستگاه سه گاه اجرا كردند . 

محمد حقوقي - شاعر و منتقدادبي - نيز به ذكر خاطراتي از همنشيني هايش با استاد جليل شهناز و حسن كسايي پرداخت .

در پايان اين مراسم از دكتر محمد سرير(نماينده خانه موسيقي)، يوسف پوريا(تارساز)، علي رستميان(ناشرآثاراستاد شهناز) ، حسن عسگري(صدابردار موسيقي) ، جهانگير نصري اشرفي( پژوهشگر و نويسنده) و استاد جليل شهناز تجليل به عمل آمد . در همين بخش از امين عطايي نيز تقدير شد .