به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «گفتمان رسمی تاریخنگاری دوره پهلوی پیرامون رضاشاه» نوشته علیرضا ملایی توانی است که به تازگی از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شده است. این کتاب حاصل یک طرح پژوهشی است که تقریبا دو سال در مسیر نگارش آن تحقیق و پژوهش صورت گرفته است. این کتاب دارای یازده فصل است.
فصل نخست، حاوی یک بحث نظری و مفهومی درباره «تاریخنگاری رسمی و کارکردهای آن» است. در این فصل مطالب متعددی مطرح شده است که عمدتا با طرح پرسش‌هایی درباره چیستی تاریخنگاری رسمی به عنوان یک مفهوم و نوعی تفکر تاریخی همراه است و چگونگی کارکرد این سنت تاریخنگارانه را در تاریخ ایران به عنوان یک جریان غالب و مسلط تاریخنگارانه به بحث گذاشته و از کارکردهای گفتمانی و نیز علل داوم این سنت تاریخنگارانه است.
در فصل دوم به بررسی بافت، زمینه و فرایند تولید متن‌های تاریخنگاری رسمی در دوره پهلوی پرداخته است. همچنین در این فصل بحثی درباره گونه‌های مختلف تاریخنگاری دوره پهلوی صورت گرفته و یک تقسیم‌بندی و یک گونه شناسی از مجموعه متن‌های تاریخنگاری دوره پهلوی درباره رضاشاه انجام شده است.
درفصل سوم باعنوان «ملاحظاتی روش‌شناسانه درباره تاریخنگاری رسمی پهلوی» کوشیده است بحث تخصصی‌تری درباره مسائلی همچون منابع تاریخنگاری رسمی در دوره پهلوی و روند تحول آن، تفکر سیاسی برخاسته از این نوع تاریخ‌نگاری‌ها، دغدغه‌های مورخان رسمی، مساله عینیت و گزینش در تاریخنگاری رسمی دوره پهلوی و نگاه انتقادی مورخان رسمی به رضاشاه مطرح می شود.
فصل چهارم کتاب با عنوان این فصل «دفاع از نظام سلطنت و حقانیت رضاشاه» است که به چگونگی شکل گرفتن و بازتولید ادبیات سنتی شاه‌گرایانه در تاریخ دوره رضاشاه می پردازد. درواقع فصل چهارم به این مساله می پردازد که چگونه گفتمان تاریخنگاری مشروطه‌خواه ایران در تاریخنگاری رسمی دوره پهلوی استحاله شد، جایگاه مجلس و نهادهای دموکراتیک برآمده از مشروطه فروکاسته شد و تاکید بر کارآمدی حکومت جایگزین حقانیت ومشروعیت آن شد و جایگاه شاه در ادبیات تاریخی آن دوره باز تعریف شد.
فصل پنجم به بررسی چگونگی تصویرسازی از شخصیت رضاشاه در متن تاریخنگاری رسمی پرداخته است، به ویژه اینکه چگونه تمام مورخان رسمی تلاش می‌کردند چهره‌ای کاریزماتیک از رضاشاه تصویر کنند که او نه تنها از نظر توانمندی‌های ذاتی بلکه به لحاظ سیمای ظاهری وجسمانی خود نیز چهره‌ای متفاوت بوده و هر یک از وجوه جسمانیش اعم از قد، قامت، قیافه، سر و شکلش هر کدام گویای بخشی از توانمندی‌های روانی و شخصیتی او بوده اند که باید مورد بررسی قرار گیرد تا اندیشه، عمل رضاشاه به درستی فهم شود.
فصل ششم کتاب با عنوان «قهرمان‌پردازی و مشیت‌گرایی در تاریخنگاری» به بحث درباره تفکر قهرمان‌گرایانه در تاریخنگاری دوره پهلوی می‌پردازد و بر نظریه مردان بزرگ در تاریخ تکیه دارد. این ایده که پس از جنگ جهانی اول به یک اندیشه فراگیر در میان نظریه‌پردازان نخبه گرا تبدیل شد و تحت عنوان دیکتاتوری روشنفکرانه یا استبداد منور وارد فضای ایران شد و در ادبیات ایران بازتاب پیدا کرد یا مرد آزاد که علی داور از آن سخن می‌گفت. در این فصل این وجه از چهره و شخصیت رضاشاه در تاریخنگاری آن دوره بررسی شده است. ضمن اینکه در اینجا کودتا به عنوان اقدامی قهرمانانه و اعمال رضاشاه به مثابه شاهکارهایی تمدنی و تاریخی در ایران بررسی شده و جایگاه او با شخصیت‌های برجسته و بارز تاریخ ایران مانند شاه عباس، کوروش، داریوش، اردشیر بابکان و غیره و نه با شخصیت‌های متعارف تاریخی مقایسه شده است.
فصل هفتم و هشتم این کتاب موضوع کودتای ۱۲۹۹ خورشیدی را بررسی می کند.
فصل نهم کتاب «گفتمان رسمی تاریخنگاری پهلوی پیرامون رضاشاه» است که درواقع بازتاب مسائل بحث‌انگیز دوره رضاشاه که در گفتمان تاریخنگاری آن دوره مطرح شده است. در این فصل از مسائل مختلف تاریخی، به ویژه تحولات پس از کودتا و روایتهای کاملا متناقضی که پس از شهریور ۱۳۲۰ و سرنگونی حکومت پهلوی در ایران شکل گرفت و این روایتها در تعارض با روایتهای مورخان رسمی قرار داشت، سخن رفته است.
فصل دهم «بازتاب اصلاحات رضاشاه در تاریخنگاری رسمی دوره پهلوی» به نقد و ارزیابی اصلاحات دوره رضاشاه مانند اصلاحات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، صنعتی و موسسات گوناگونی که موسس سلسله پهلوی در ایران راه‌اندازی کرد و همچنین به وضعیت و نحوه انعکاس آنها در تاریخنگاری رسمی دوره پهلوی پرداخته است.
فصل پایانی کتاب«گفتمان تاریخنگاری رسمی دوره پهلوی پیرامون رضاشاه» است. بحث متفاوتی در این فصل مطرح و با بهره‌گیری از نظریه گفتمان به نقد کارکردهای زبانی، اجتماعی و ایدئولوژیک تاریخنگاری رسمی به طور عام پرداخته شده است.
کتاب «گفتمان رسمی تاریخنگاری دوره پهلوی پیرامون رضاشاه» نوشته علیرضا ملایی توانی از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و به قیمت ۱۸۰۰۰ تومان منتشر و روانه بازار نشر شد.
نظر شما