دست‌های پشت‌پرده عروسک‌ها را بشناسید

مجله مهر:«دنیا فنی‌زاده روش فرشته‌ها را در پیش گرفت. شریف و نجیب، با مهارتی مثال زدنی در حرفه و شغلِ خود و بی‌هیچ چشم داشتی کار کرد. پشت عروسک‌ها خود را پنهان کرد تا به ما آموزش دهد که می‌توان کار خوب انجام داد و دیده نشد.عشق عجیبی به کودکان و دنیای آن‌ها داشت و همواره لبخند کودکان او را شاداب می‌کرد. شاید هیچ کودکی او را نشناسد، اما تاثیر او بر کودکان تا مدت‌ها باقی خواهد ماند.» این بخشی از پیامی بود که «ایرج طهماسب» و «حمید جبلی» برای درگذشت «دنیا فنی زاده»؛ عروسک‌گردان کلاه قرمزی به رسانه‌ها دادند. پیامی درباره یک عروسک‌گردان معروف که اگر خوب به آن نگاه کنید خواهید دید که می‌شود این پیام را به تمامی عروسک‌گردان و عروسک سازها بسط داد. هنرمندانی که تمامشان در همه این سال‌ها نقش بزرگی در خاطره سازی تمام بچه‌های این سرزمین داشته‌اند بی آنکه کسی نام و نشانی از آنها داشته باشد. به بهانه درگذشت«دنیا فنی زاده» عروسک‌گردان خاطره‌انگیزترین شخصیت بچه‌های دهه شصت و هفتاد به سراغ عروسک سازها، عروسک‌گردان‌ها و صداپیشه‌هایی رفتیم که در همه این سال‌ها جان‌بخش شخصیت‌های دوست‌داشتنی بچگی ما بودند و کودکی‌مان را برایمان شیرین تمام کردند.

کلاه قرمزی و دنیا فنی زاده

به جرئت می‌توان گفت که محبوب‌ترین شخصیت عروسکی است که حالا بعد از چیزی حدود ۲۳سال توانسته حسابی جای خودش را بین مخاطبان ایرانی باز بکند و نه فقط در قاب سیما که حتی در تلویزیون هم به اندازه یک سوپر استار مردم زیادی را به سالن‌های سینما بکشاند. برای اثبات این ادعا کافی است نگاهی به آمار پرمخاطب‌ترین فیلم‌های سینمایی بیندازید چون کلاه قرمزی بعد از فیلم سینمایی«عقاب‌ها» پرمخاطب‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران است اما جالب است بدانید که تولد این عروسک بر می‌گردد به سال ۱۳۷۰ وقتی که در یک برنامه تلویزیونی«کلاه قرمزی» قرار بود تنها مهمان یک  قسمت از برنامه آقای مجری باشد اما به قدری از سمت بچه‌ها مورد استقبال قرار گرفت که حضورش بعدها در برنامه «صندوق پست» تثبیت شد و حالا بعد از دو دهه همچنان ادامه دارد؛ ولی در کنار همه این‌ها شاید بسیاری از مردم ندانند که عروسک کلاه قرمزی قبل از حضور در برنامه آقای مجری، عروسک یک مورچه در برنامه‌ای به نام«سقائک و شانه‌به‌سر» در سال ۶۰ بود برای همین عروسک ساز اولیه کلاه قرمزی«مسعود صادقیان بروجنی» بوده است که بعدها «مرضیه محبوب»به خاطر کلاه قرمزی مجدد آن را بازسازی می‌کند شخصیتی که بعدها با صداپیشگی«حمید جبلی» و عروسک‌گردانی«دنیا فنی زاده» جان گرفت و تبدیل به ستاره بی چون و چرای آدم‌هایی شد که با وجود گذر از کودکی به بزرگسالی همچنان عید به عید هر سال خودشان را ملزم به تماشای شیطنت‌های او در  تلویزیون می‌دانند.

پسرخاله و مرضیه محبوب

هرکس که اسم کلاه قرمزی را می‌شنود به دنبالش انگار منتظر یار همیشگی او یعنی پسرخاله است.عروسکی که بر عکس کلاه قرمزی شخصیتی آرام و به دور از بازیگوشی‌های معمول داشت. همه ما شخصیت پسرخاله را با مردانگی‌ها و مهربانی‌ها و عصبانی شدن هایش می‌شناسیم شخصیتی که یار غار کلاه قرمزی است اما بر عکس او هیچ‌وقت بچگی نکرده و ما همیشه او را یا در نانوایی دیده‌ایم و یا مشغول کمک به دیگران. عروسک پسرخاله هم عروسکی است که ساخته دست«عادل بزدوده» بوده و پیش از پسرخاله شدن یک کرم بوده که بعدها برای برنامه «صندوق پست» به دست مرضیه محبوب بازسازی و عروسک‌گردانی و با صدای حمید جبلی در هیبت«پسرخاله» به دنیای عروسک‌ها معرفی‌شده است.

زی زی گولو و مریم سعادت

«قصه‌های تا به تا» این اسم سریالی بود که عروسک«زی زی گولو» در آن متولد شد. عروسکی که انگار از همان اول همه چیزش را با المان‌ها و ویژگی‌های عجیب و غریب گره زده بودند از شکل و شمایل خود عروسک بگیر تا اسم و ورد«زی زی گولو آسی پاسی دراکولا تا به تا»که با آن دست‌به‌کارهای غیرمعمولی می‌زد. زی زی گولو با اینکه حضورش در کارهای بعد ادامه‌دار نشد ولی هنوز که هنوز است پخش چندباره سریالش از تلویزیون برای بسیاری از ما جذاب و یادآور خاطرات شیرین بچگی است. شاید برای خیلی‌ها جالب باشد که بدانند که عروسک‌گردان این عروسک «اعظم خانم» سریال قصه‌های تا به تا یعنی«مریم سعادت» است. عروسکی که مثل خیلی از عروسک‌های دیگر ساخته دست «عادل بزدوده» است و صداپیشه آن هم کسی نیست جز«آزاده پور مختار» کسی که پیش از این صداپیشه عروسک‌های دوست‌داشتنی دیگری مثل «سرمایی» شهر موش‌های بوده است.

سنجد خبرنگار و نگار استخر

او یک عروسک ساده با یک دهان‌گشاد بود که اولین بار در سال ۱۳۷۱ در قاب تلویزیون به همه بچه‌های ایران سلام کرد. عروسکی که شغلش خبرنگاری بود و از جاهای مختلف و در زمینه‌های گوناگون در کنار«نگار استخر» گزارش می‌گرفت. این عروسک که ساخته دست«محمد اعلمی» است یک ویژگی بزرگ دارد آن هم این است که برخلاف بسیاری از عروسک‌های دیگر بچه‌ها شانس این را داشتند که عروسک‌گردان و صداپیشه آن را ببینند یعنی نگار استخر هم‌زمان هم کنار سنجد حضور داشت و هم صداپیشه و عروسک‌گردان این عروسک بود.

قورباغه سبز و علیرضا توتونچیان

این عروسک هم جزو آن دسته از عروسک‌هایی است که بیشتر برای بچه‌های دهه ۵۰ و۶۰ خاطره ساز است. حضور قورباغه سبز به زمانی برمی‌گردد که تلویزیون اوایل دهه ۶۰ تنها دو شبکه بیشتر نداشت. این عروسک با بازی و عروسک‌گردانی شادروان«علیرضا توتونچیان» از شبکه دو پخش می‌شد و بچه‌های زیادی را در آن زمان پای برنامه‌اش می‌نشاند.

کامبیز صمیمی مفخم با داداش و باباش

شادروان «کامبیز صمیمی مفخم» هم جزو کسانی است که در ساخت دنیای عروسک‌های خاطره‌انگیز دهه شصت سهم زیادی داشت تا جایی که او طراحی عروسک و صحنه و لباس بیش از ۳۰۰کار را در کارنامه کاری خود دارد. کارهایی مثل شهر موش‌ها، دزد عروسک‌ها،گلنار و الو الو من جوجو ام! اما مجموعه«داداش و باباش» جزو آخرین کارهای تلویزیونی «صمیمی مفخم» بود که صداپیشگی عروسک«داداش» را هم همسر او یعنی«هنگامه مفید» بر عهده داشت.

مجید دلبندم و فروزان بهرامپور

اگر دنباله این شخصیت را بگیرید به یکی از آیتم‌های پرطرفدار مجموعه سیب خنده می‌رسید آیتمی که با بازی «مجید صالحی» و «بهراد خرازی» اجرا می‌شد و به این شکل بود که مجید صالحی در حال تعریف کردن اتفاقات تمام کلمات را اشتباه تلفظ می‌کرد و این غلط‌های پی در پی رفته‌رفته عصبانیت  شخصیت رو به روی مجید را به نقطه‌جوش می‌رساند. اما این پایان این شخصیت دوست‌داشتنی نبود به شکلی که مدتی بعد سازندگان این کاراکتر تصمیم گرفتند که ماجراهای«مجید» را در قالب یک عروسک جلو ببرند عروسکی که علاوه بر نحوه حرف زدنش دست‌های بلندش او را به یکی از خاطر انگیزترین عروسک‌های دهه هفتاد کرد. صداپیشه این عروسک«مجید صالحی» و عروسک‌گردان او «فروزان بهرامپور» بود کسی که پیش از این عروسک‌گردان عروسک‌های مثل«نارنجی» و «تربچه جان» نیز بوده است.

چرا و آزاده مؤیدی فرد

یکی از محبوب‌ترین عروسک‌های بچه‌های متولد هفتاد است که در سالهای ابتدایی دهه هشتاد در برنامه«رنگین‌کمان» حاضر شد. عروسکی که چهره و موهایش بیشتر ما را به یاد علامت سؤال می‌انداخت و در ابتدای حضورش در رنگین‌کمان در کنار مرحوم«جعفر بزرگی»، «صابر ابر» و «زیبا بنماران» مهمان خانه‌های بچه‌ها می‌شد. عروسک ساز این شخصیت«محمد اعلمی» است و صداپیشه آن«آزاده مؤیدی فرد» است. خیلی‌ها این عروسک را بیشتر از اینکه به خاطر حضورش در رنگین‌کمان بشناسند او را به واسطه شعرهایش می‌شناسند که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به «آهویی دارم خوشگله» اشاره کرد.