آژانس: فعالیت هسته ای ایران منطبق با برجام است+متن و ضمائم

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از رویترز، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش فصلی خود امروز تأیید کرد که فعالیت‌های هسته‌ای ایران در محدوده‌های تعیین شده در توافق هسته‌ای  با گروه ۱+۵ در سال ۲۰۱۵ صورت گرفته است ولی در عین حال در گزارش خود تصریح کرده است که میزان ذخایر آب سنگین ایران به سقف تعیین‌شده در برجام نزدیک شده است.

این دومین گزارش فصلی آژانس بعد از روی کار آمدن دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا است که توافق هسته‌ای با ایران را «بدترین توافق به دست‌آمده از طریق مذاکره»  برای آمریکا خوانده است.

بر اساس گزارش آژانس میزان ذخایر اورانیوم کم‌غنای ایران تا تاریخ ۲۷ ماه می ۷۹.۸ کیلوگرم بوده است که بسیار پایین‌تر از ۲۰۲.۸ کیلوگرم سقف تعیین‌شده در توافق هسته‌ای است و نیز میزان غنی‌سازی ایران از  ۳.۶۷ درصد بالاتر نرفته است که بسیار کمتر از ۵ درصد توافق شده در برجام است که برای تولید انرژی هسته ای مسالمت آمیز مناسب است.

گزارش نهاد دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل به علاوه حاکی است میزان ذخائر آب سنگین ایران در تاریخ ۱۶ می برابر با ۱۲۸.۲ تن است که اندکی کمتر از سقف ۱۳۰ تن معین‌شده در توافق هسته‌ای است.

متن کامل این گزارش به شرح زیر است:

راستی آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱  (۲۰۱۵) شورای امنیت

گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

A. مقدمه

۱. این گزارش مدیرکل به شورای حکام و همزمان به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی آزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت می‌باشد. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی در خصوص موضوعات مالی، و مشورت‌ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام، ارائه می‌دهد.

B. سابقه

۲. در تاریخ ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا، به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (E۳/EU+۳) و ایران در مورد برجام توافق کردند. در تاریخ ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ شورای امنیت قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیرکل درخواست کرد که "راستی آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران برای کل دوره تعهدات یادشده در چارچوب برجام را برعهده گیرد. در اوت ۲۰۱۵، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستی آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران همانگونه که در برجام پیش بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یادشده در پرتو قطعنامه شماره ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه کند. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنانکه در سند GOV/۲۰۱۵/۵۳ و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات کند.

۳. در دسامبر ۲۰۱۶ و ژانویه ۲۰۱۷ ، مدیر کل آژانس ۹ سند، که به تایید همه اعضای کمیسیون مشترک رسیده و متضمن روشنگری‌هایی برای اجرای اقدامات مرتبط هسته‌ای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن بود را در اختیار اعضا گذاشت.

۴. هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران به شرح مندرج در برجام مبلغ ۹.۲ میلیون یورو در سال می‌باشد. برای سال ۲۰۱۷ برای ۶.۲ میلیون یورو از ۹.۲ میلیون یوروی مورد نظر به کمک‌های فرابودجه‌ای نیاز است. تا تاریخ ۲۴ مه ۲۰۱۷، مبلغ ۷.۳ میلیون یورو از این کمک‌های فرابودجه‌ای برای تأمین هزینه‌های مربوط به فعالیت‌های مرتبط با برجام برای سال ۲۰۱۷ و بعد از آن در دسترس بود. 

C. فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بر برجام (JCPOA)

۵. از تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران را به نحو مشخص شده در مدالیته‌های برجام را بی‌طرفانه و منصفانه راستی آزمایی و نظارت کرده است. آژانس موارد مربوط به این دوره زمانی را از زمان انتشار گزارش فصلی قبلی مدیرکل، به شرح ذیل گزارش می‌دهد. 

C.۱ . فعالیت‌های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری

۶. ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (رآکتور IR-۴۰) موجود را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است. ایران قرص‌های اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجموعه‌های سوخت طراحی شده به صورت ویژه برای راکتور IR-۴۰ طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه‌های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است (بندهای ۳ و ۱۰).

۷. ایران به اطلاع رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین (HWPP) ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده در HWPP نظارت کند (بند ۱۵). ایران در نامه‌ای به تاریخ ۲۳ آوریل ۲۰۱۷ به اطلاع آژانس رساند که متصدی کارخانه تولید آب سنگین اراک قصد دارد این کارخانه را به منظور تعمیراتی در تاریخ ۲۷ آوریل ۲۰۱۷ تعطیل کند. آژانس در تاریخ ۱۶ مه ۲۰۱۷ تأیید کرد که این کارخانه تعطیل شده و ذخائر آب سنگین ایران ۱۲۸.۲ متریک تُن رسیده بود. در سراسر مدت گزارش‌دهی، ایران هیچگاه بیش از ۱۳۰ متریک تن آب سنگین نداشت (بند ۱۴). 

۸. ایران فعالیت‌های مربوط به بازفرآوری را در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات تولید ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون (MIX) و یا در هر تأسیسات اعلام شده دیگر به آژانس، انجام نداده است (بندهای ۱۸ و ۲۱). 

C.۲ . فعالیت‌های مربوط به غنی سازی و سوخت

۹.  در کارخانه غنی سازی سوخت (FEP) در نطنز بیش از ۵۰۶۰ سانتریفیوژ IR-۱ به صورت نصب شده در ۳۰ آبشار به شکل محاسبه شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام(بند ۲۷). به صورت نصب شده باقی نمانده‌اند. ایران تعداد ۴۸ سانتریفیوژ IR-۱ را از بین سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب دیده یا خراب IR-۱ نصب شده در FEP خارج کرده است (بند ۲۹.۱).

۱۰. ایران به غنی سازی UF۶ در FEP ادامه داده است. ایران غنی سازی بالاتر از ۶۷/۳ درصد از اورانیوم ۲۳۵ را انجام نداده است (بند ۲۸).

۱۱.  تا تاریخ ۲۷ می ۲۰۱۷  آژانس راستی آزمایی و نظارت کرد که ایران اورانیوم تضعیف شده را از طریق خطوط فرآوری در تاسیسات پودر غنی‌شده UO۲ (EUPP) خوراک‌دهی کرد تا زمانی که مواد خروجی در سطح اورانیوم طبیعی یا کمتر قرار گرفت. طی همان دوره، آژانس راستی آزمایی کرد که ایران اورانیوم غنی‌شده در مواد خروجی حاصل را به سطح اورانیوم طبیعی یا کمتر رقیق‌سازی کرد.

۱۲. در تاریخ ۲۷ می ۲۰۱۷، آژانس راستی آزمایی کرد که ایران ۳۵.۷ کیلوگرم اورانیوم را به سطح اورانیوم طبیعی در فرم UO۲ غنی شده تا U-۲۳۵ ۳.۶۷درصد رقیق سازی کرد که از خطوط فرآوری در EUPP در آوریل ۲۰۱۶ بازیابی کرده بود.

۱۹. ایران هیچکدام از تأسیسات اعلام شده را به منظور تبدیل صفحات سوخت یا ضایعات به UF۶ مورد استفاده قرار نداده و درباره ساخت تأسیسات جدیدی بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند ۵۸).

C.۳.  - تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ

۲۰-  هیچ اورانیوم غنی شده‌ای از طریق فعالیت‌های تحقیق و توسعه غنی سازی انباشت نشده، و غنی سازی تحقیق و توسعه ایران انجام شده با یا بدون اورانیوم و با استفاده از سانتریفیوژها در چارچوب محدودیت‌های تعریف شده در برجام بوده است.

۲۱-  ایران اظهارنامه‌های مربوط به تولید و موجودی لوله‌های روتور سانتریفیوژ و بیلوز (Bellows) را به آژانس ارائه کرده و اجازه راستی آزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است. آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی را انجام داده و راستی آزمایی نموده که تجهیزات اعلام شده برای تولید لوله‌های روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ فقط برای فعالیت‌های مشخص شده در برجام استفاده شده‌اند. ایران هیچگونه سانتریفیوژ IR-۱ را برای جایگزینی با آنهایی که خراب شده و یا از کار افتاده‌اند تولید نکرده است.

۲۲-  همه لوله‌های روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعه‌های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی که از روز اجرا تولید شده اند تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته‌اند. ایران با استفاده از فیبر کربن لوله‌های روتور تولید کرده که توسط آژانس نمونه برداری و آزمایش شده و تمامی آنها تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی آژانس بوده است.

D. اقدامات شفاف‌سازی

۲۳. ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره گرها و مهر و موم‌های الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی سازی استفاده کند تا بدین وسیله وضعیت آنها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع آوری خودکار ثبت سوابق اندازه گیری توسط ادوات اندازه گیری نصب شده آژانس تسهیل شود  (بند ۶۷.۱). ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام کرده و برای آژانس در اماکن هسته‌ای، محل کار مناسب فراهم کرده و استفاده از محل کار در مکان‌های نزدیک سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل کرده است. (بند ۶۷.۲)

۲۴. ایران کماکان به آژانس اجازه داده - تا از طریق اقدامات مورد توافق با ایران، از جمله از طریق اقدامات مراقبتی و نظارتی - بر تمامی کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) تولید شده در ایران یا کسب شده از دیگر منابع و منتقل شده به تاسیسات تبدیل اورانیوم (UCF) در اصفهان  نظارت نماید. (بند ۶۸) همچنین، ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر کردن آژانس جهت راستی آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا کسب شده از هر منبع دیگری را ارائه کرده است (بند ۶۹). 

E. سایر اطلاعات مرتبط

۲۵. ایران اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقتنامه پادمان‌ها بر اساس ماده ۱۷ (b) پروتکل الحاقی، تا زمان لازم الاجرا شدن آن را ادامه می‌دهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامه‌های ایران ذیل پروتکل الحاقی و انجام دسترسی‌های تکمیلی به سایت‌های هسته‌ای و دیگر مکان ها در ایران تحت پروتکل الحاقی ادامه داده است.

۲۶. راستی آزمایی و پایش آژانس در خصوص دیگر تعهدات هسته‌ای برجامی ایران شامل موارد آورده شده در بخش‌های D، E، S و T از ضمیمه ۱ برجام ادامه دارد. 

۲۷. طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در یک جلسه گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت کرده است (برجام، ضمیمه چهار - کمیسیون مشترک، بند ۶.۴.۶). 

F. خلاصه

۲۸. آژانس به راستی آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده در تاسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تاسیسات که بطور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند (LOFs) و از سوی ایران در چارچوب موافقتنامه پادمان‌ها اعلام شده ادامه می‌دهد. ارزیابی‌ها در خصوص نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام نشده برای ایران کماکان ادامه  دارد.

۲۹. از روز اجرا، آژانس به نظارت و راستی آزمایی اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای از سوی ایران بر اساس مفاد برجام پرداخته است.

۳۰. مدیرکل به گزارش دهی به‌صورت مقتضی ادامه خواهد داد.

ضمیمه‌ها:

[۱]  - اقدامات درخواست شده از مدیرکل توسط شورای امنیت مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ در بند ۸ سند GOV/۲۰۱۵/۵۳ and Corr.۱ آمده است.

[۲] . Reproduced in INFCIRC/۹۰۷ and INFCIRC/۹۰۷add.۱.

[۳] .Gov/۲۰۱۷/۱۰, para. ۳.

[۴]  - سه میلیون یورو؛ به طور خاص درارتباط با اجرای موقت پروتکل الحاقی از بودجه عادی تامین می‌شود (GC(۶۰)/۲)

[۵]  - شامل روشنگری‌های مورد اشاره در بند ۳ این گزارش.

[۶] . GOV/۲۰۱۶/۸, para. ۶.

[۷] Note by the Secretariat, ۲۰۱۶/Note. ۵.

[۸] GOV/۲۰۱۷/۱۰.

[۹] - مخزن از رآکتور خارج شده و در فرآیند آماده سازی برای روز اجرا به صورت غیر قابل استفاده در آورده شد و در ایران باقی نگه داشته شده است ( GOV/INF/۲۰۱۶/۱، رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک، بندهای ۳(ii)  و  ۳(iii)).

[۱۰]  - ایران طی نامه مورخ ۱۸ آوریل ۲۰۱۷ به آژانس اطلاع داد که نام این تاسیسات را به رآکتور تحقیقاتی آب سنگین خندآب تغییر داده است.

[۱۱]  - بندهای ارجاعی در پرانتزها در تمام بخش‌های C و D این گزارش به بندهای «ضمیمه I - اقدامات مرتبط هسته‌ای» برجام مربوط است.

[۱۲]  - HWPP یک تأسیسات تولید آب سنگین است که بر مبنای اطلاعات طراحی آن که در تاریخ ۲۵ ژانویه ۲۰۱۶  از سوی ایران در اختیار آژانس قرار گرفته است، ظرفیت اسمی ۱۶ تن آب سنگین با درجه خلوص هسته‌ای در سال، و ظرفیت واقعی «حدود ۲۰ تن» آب سنگین با درجه خلوص هسته‌ای در سال دارد. در نامه‌ای به تاریخ ۱۲ ماه می ۲۰۱۷، آژانس درخواست کرده است که ایران حداکثر ظرفیت این تاسیسات را به آژانس اطلاع دهد.

[۱۳]  از جمله سلول‌های داغ در راکتور تحقیقاتی تهران و تاسیسات MIX و سلول‌های شیلد شده که در مصوبه کمیسیون مشترک مورخ ۱۴ ژانویه ۲۰۱۶ به آنها اشاره شده است ((INFCIRC/۹۰۷

[۱۴] به بند ۱۶ همین گزارش مراجعه شود.

[۱۵] - طبق برجام «سایت غنی سازی نطنز برای مدت ۱۵ سال تنها مکان برای انجام همه فعالیت‌های غنی سازی ایران شامل تحقیق و توسعه تحت پادمان» خواهد بود (بند ۷۲).

[۱۶]  همانطور که پیش‌تر گزارش شد در ۳۱ ژانویه ۲۰۱۷، ایران خوراک‏دهی اورانیوم رقیق شده (depleted) به خطوط فرآوری در EUPP را تحت نظارت و راستی آزمایی آژانس آغاز نمود. (GOV/۲۰۱۷/۱۰ بند ۱۱)

[۱۷] GOV/۲۰۱۶/۲۳, para ۱۱

[۱۸] با در نظر گرفتن وزن اتمی استاندارد اورانیوم و فلوئورین

[۱۹] شامل ۶۶.۷ کیلوگرم اورانیوم به شکل UF۶، ۰.۹ کیلوگرم به شکل UO۲، ۹.۷ کیلوگرم در مجتمع ها و میله های سوخت، ۱.۲ کیلوگرم به عنوان hold-up در خطوط فرآوری؛ و ۱.۳ کیلوگرم اورانیوم در ضایعات مایع و جامد.

[۲۰]  مطابق با مصوبات کمیسیون مشترک به تاریخ های ۶ ژانویه و ۱۸ دسامبر ۲۰۱۶ (INFCIRC/۹۰۷)، و ۱۰ ژانویه ۲۰۱۷ (INFCIRC/۹۰۷/Add.۱).

[۲۱] - GOV/۲۰۱۶/۴۶, para. ۱۲.

[۲۲] - GOV/۲۰۱۶/۴۶, footnote ۱۵.

۲۳ - Decision of the Joint Commission of ۱۴ January ۲۰۱۶ (INFCIRC/۹۰۷).

۲۴ - GOV/۲۰۱۶/۴۶, para. ۱۸.