نیکسون معاون رییس جمهوری آمریکا صبح 18 آذر ماه به ایران می آمد. بعد از ماه ها "یا مرگ یا مصدق" گفتن دانشجویان قرار بود بایستند، لبخند بزنند و ازعاملین کودتای 28 مرداد 1332 استقبال کنند. دانشجویان 14 آذر ماه در اعتراض به مشکلات پس از کودتا و ورود دنیس رایت کاردار جدید انگلیس به ایران تظاهراتی را آغاز کردند. 15 آذر ماه تظاهرات به خارج دانشگاه کشیده شد و مأموران نیروی انتظامی شماری از دانشجویان را مجروح و دستگیر کردند.
صبح 16 آذر ماه 32 - اوضاع غیر عادی اطراف دانشگاه وقوع حادثه را پیش بینی می کردند. ساعت 10 صبح هنگامی که دانشجویان سر کلاس بودند چندین نفر از سربازان به سمت دانشکده فنی حرکت کردند. بهانه سربازان برای ورود به دانشکده فنی و هجوم به کلاس های درس شناسایی تعدادی از دانشجویان بود که سربازان ادعا می کردند این دانشجویان به آنها بی احترامی کرده اند.
وقتی زنگ کلاس های دانشکده فنی زودتر از موعد به صدا در آمد تا از درگیری بین دانشجویان با سربازان جلوگیری شود دانشجویان با دیدن نظامیون شروع به سر دادن شعار کردند. این امر با حضور سربازان باعث درگیری شد و نظامیون نیز جمعیت دانشجو را به رگبار بسته و سه دانشجوی دانشگاه تهران به نام های مصطفی بزرگ نیا، احمد قندچی و مهدی شریعت رضوی به شهادت رسیدند. دانشجویان 15 روز کلاس های درس را در اعتراض به این جنایت رژیم تعطیل کردند و حادثه 16 آذر در تاریخ جنبش دانشجویی ایران با یاد سه قطره خون به ثبت رسید.
53 سال از شهادت دانشجویان دانشکده فنی تهران می گذرد. جنبش دانشجوی ایران که یکی از دیربازترین جنبش های دانشجویی در دنیا است میراث دار خاطرات تلخ و شیرین بسیاری است که سرآمد آنها روز 16 آذر 32 بوده و این میراث عظیم از دانشجویی به دانشجوی دیگر و از نسلی به نسلی دیگر منتقل شده و مسئولیت نسل بعدی را سنگین تر کرده است.
دفاع از استقلال و مبارزه با استعمار و زورگویی همیشه جزء اولویت های آگاهان سیاسی و دردمندان جامعه بوده است و 16 آذر را می توان به نوعی بارزترین نمونه دانشجویی آن در تاریخ ایران به حساب آورد.
جدای از تفکرات متنوع دانشجویان معترض و بی توجه به افراد و افکاری که با استناد به بخشی از این افکار وارد جریان شده بودند، 16 آذر را باید روز استقلال خواهی، روز استعمارستیزی، روز مبارزه با ظلم، روز قیام بر علیه خودکامگی، روز دو صدایی، روز شکست انحصار و روز خواست عمومی دانست.
اما خوب است نگاهی نیز به روز جهانی دانشجو داشته باشیم. ۱۵ نوامبر ۱۹۳۹ در گوشه ای از جهان روز خاکسپاری دانشجویی از اهالی چک بود که توسط استبداد به قتل رسید و در ۱۷ نوامبر همان سال ۹ دانشجوی دیگر نیز که در تظاهرات مراسم خاکسپاری این دانشجو حضور داشتند توسط نظامیان اعدام شدند و یک هزار و 200 دانشجوی دیگر که در حمله به خوابگاه دانشجویان بازداشت شده بودند به بازداشتگاه نظامی نازی ها منتقل شدند. از این رو 17 نوامبر در تاریخ جهان به عنوان روز جهانی دانشجو نام گرفته است، روزی که در آن دانشجویان به دست استبداد به خاک و خون کشیده شدند.
دانشجویان سراسر جهان پس از این واقعه در گردهمایی خویش در مجمع جهانی دانشجویان در سال 1941 در لندن این روز را به عنوان روز جهانی دانشجو نام نهادند و از آن روز، هر ساله در اعتراض به خشونت علیه دانشجویان در دانشگاه های بیشتر کشورهای جهان مراسمی برپا می شود و البته برخی از این مراسم توسط برخی قدرت های حاکم باز هم به خاک و خون کشیده می شود ولیکن این سنت در جهان تا بدین روز ادامه داشته است.
ماجرا از آنجا آغاز شد که ژان اوپلتال دانشجوی 24 ساله دانشکده داروسازی دانشگاه چارلز پراگ در راهپیمایی ضد نازیسم دانشجویان در 28 اکتبر 1339توسط نیروهای نظامی به شدت مجروح شد و پس از گذشت دو هفته بر اثر جراحات وارد در 11 نوامبر جان می سپارد. مراسم خاکسپاری وی که در 15 نوامبر برگزار می شود خود به تظاهرات ضد فاشیستی دیگری بدل می شود. به همین خاطر کنستانتین نوراث نماینده نازی ها در پراگ برای پایان دادن به این تظاهرات دستور حمله به خوابگاه دانشجویان و بازداشت رهبران آنها را صادر می کند و نظامیان با یورش به خوابگاه دانشجویان 1200 دانشجو را بازداشت و به بازداشتگاه های نازی منتقل می کنند و 9 نفر از رهبران دانشجویان را بلافاصله اعدام می کنند.
44 سال بعد یعنی 17 نوامبر 1974در یونان نیز تانک های حزب نظامی یونان به دانشجویان دانشگاه پلی تکنیک آتن که 4 روز را در دانشگاه شان تحصن کرده بودند یورش برده و به کشتار دانشجویان پرداخت به طوری که هیچگاه آمار دقیقی از اینکه چند 10 نفر از دانشجویان در این حمله و یا در شکنجه روزهای بعد از آن جان سپرده اند، منتشر نشده است اما این یورش برای نظام دیکتاتوری یونان گران تمام شد چرا که خیزش جنبش دانشجویی یونان درست 8 ماه بعد به ثمر نشست و در جولای 1974 نظام دیکتاتوری یونان سقوط کرد.
نظر شما