خبرگزاری مهر، گروه استانها- اعظم محبی: با فرا رسیدن عطر بهار و پهن شدن زنبیل سبز آن گرگان میزبان هنرمندانی است که می‌توان آنها را در جای‌جای شهر دید و در میان هیاهوی خرید پایان سال، برای لحظاتی در کنار آنان درنگ کرد.
آنها جلوی مراکز تجاری، تالارها، پیاده‌روها و پارک‌ها، تنها یا گروهی ایستاده و ساز می‌زنند؛ اگر کارشان خوب باشد عده زیادی دورشان جمع شده و معمولاً کلاه یا کاور سازهایشان، از اسکناس‌هایی که تماشاگران در ازای موسیقی می‌پردازند، پر می‌شود.
قاعده‌ای برای کار آنان تعریف نشده، گاه زیرمجموعه دستفروشی و گاه هنر قرار می‌گیرند؛ گاه به‌عنوان سد معبر دستمایه اعتراض و شکایت شده و گاه فرهنگ‌ساز و آراینده محیط شهری معرفی می‌شوند.
نوازندگان خیابانی
این افراد که در دو قالب موسیقی‌های قومیتی و موسیقی خیابانی جدید دسته بندی شده و به اصطلاح به آنان «نوازندگان خیابانی» گفته می‌شود، از قشرهای مختلف جامعه بوده و با انگیزه‌های متفاوت این کار را انجام می‌دهند. از دانشجویان رشته موسیقی و هنرجویان ساز گیتار گرفته تا پیرمرد ۶۰ ساله در میان آنها وجود دارد.
استان پرنقش و نگار گلستان هم میراث دار نوازندگان و خوانندگان خیابانی است که به مناسبت های مختلف اشعاری را زمزمه می کردند.
گاهی اوقات برخی آنها را در زمره متکدیان به شمار آورده و یا با گوشه و کنایه باعث رنجش آنها می‌شوند و حال این که کار آنان، نشر غذای روح استبه مناسبت موسم شادی و طربِ بهاری به خیابان‌های گرگان آمده و با پیام رسانان بهار به گفتگو پرداختیم، «فریبرز کاویانی» جوان ۲۴ ساله‌ای است که روبه روی پارک شهر گیتار می‌نوازد و آواز می‌خواند. او تجربه اجرای خیابانی را چندی است شروع کرده و آن را متفاوت با استیج می‌داند.
این جوان هنرمند بعد از اجرای چند موسیقی دلنشین در گفتگو با مهر اظهار کرد: چند سال بود که به فکر اجرا در خیابان بودم اما به دلایل مختلفی این کار محقق نشد ولی اکنون خوشحالم که توانستم آن را اجرا کنم.
کاویانی با بیان این که در دانشگاه موسیقی خواندم، تصریح کرد: ۶ سال است که گیتار می‌نوازم.
نوازندگی در خیابان چالشی برای من بود
وی با بیان این که نوازندگی در خیابان چالشی بود که بالاخره اتفاق افتاد، اضافه کرد: قصد من از اجرای خیابانی شهرت نبود زیرا برای این کار راه‌های دیگری هم وجود دارد.
کاویانی گفت: من اصالتاً گرگانی بوده ولی اکنون ساکن شهر دیگری هستم؛ اجرای موسیقی در شهری که تو را نمی‌شناسند بسیار راحت‌تر است.
برخورد نیروهای سد معبر
وی از تجربه برخورد نیروهای سد معبر شهرداری گفت و ادامه داد: مدتی در خیابان شالیکوبی موسیقی اجرا می‌کردم ولی نیروهای شهرداری به من اخطار داده و مجبور شدم چند بار مکان خود را عوض کنم.
کاویانی در خصوص درآمد روزانه‌اش گفت: درآمد یک نوازنده خیابانی بسته به شرایط آب و هوا، مکان، مردم و انرژی فرد متفاوت است.
وی از این مردم به هنرمندان خیابانی به چشم متکدی می‌نگرند، گلایه و اظهار امیدواری کرد که روزی همه بتوانند با نوازندگان خیابانی کنار بیایند و آنها را درک کنند.
اجرا به خاطر کودکان سرطانی
فضای شهر بسیار فرح بخش است، در خیابان ولیعصر، کنار سینما کاپری چند جوان به اجرای موسیقی مشغول هستند؛ در کنار آنها بنری به چشم می خورد که روی آن نوشته ای با این مضمون وجود دارد، درآمد حاصل از این اجرا به کودکان سرطانی اختصاص می یابد. انبوه جمعیت گرد آن ها جمع شده و آنان را تشویق می کنند، عده ای هم با گرفتن فیلم و عکس از آن ها مشغول ثبت نواهای خوش در گوشی های خود هستند.
حاجی فیروز؛ چهره افسانه‌ای در فولکلور ایران
یکی دیگر از نمایندگان موسیقی‌های بهاری «حاجی فیروز» یا «عمو نوروز» است، این افراد که صورت خود را سیاه کرده و لباس قرمز بر تن دارند به آواز خوانی در خیابان‌ها مشغول هستند. آن ها در چند نقطه شهر وجود دارند. محمود پهلوان نژاد، پیشکسوت موسیقی گلستان و عضو شورای موسیقی و هیئت مدیره انجمن موسیقی گلستان در خصوص این افراد به مهر گفت: حاجی فیروز یک چهره افسانه‌ای در فولکلور ایران دارد.
همه قومیت‌ها اشعار خاصی با نحوه خواندن مشخص در مورد عید دارند که به آن نوروزخوانی گفته می‌شودوی افزود: حاجی نوروز قبل از تحویل سال به شهر آمده تا نوید دهنده آمدن نوروز باشد.
پهلوان نژاد تصریح کرد: این افراد معمولاً لاغر اندام و سیه چهره بوده و با کلاه دوکی شکل و گیوه‌های نوک تیز و جامه سرخ و با دایره زنگی و تنبک به شیرین کاری و خواندن آواز می‌پردازختند.
این پیشکسوت موسیقی بیان کرد: اشعاری که حاجی فیروز می‌خواند نویددهنده رویش گیاه و گردش زمین و فرا رسیدن عید نوروز است.
نوروزخوانی
وی در خصوص نوروزخوانی گفت: همه قومیت‌ها اشعار خاصی با نحوه خواندن مشخص در مورد عید دارند که به آن نوروزخوانی گفته می‌شود.
پهلوان نژاد تأکید کرد: این سنت در گرگان هم پابرجاست و با سازهای مخصوص «دوسر کتن» که با دو چوب زده می‌شود و ساز بادی «زرنا» اجرا می‌شود.
وی در خصوص موسیقی خیابانی هم، چنین توضیح داد: در کنار سایر هنرها مانند نمایش خیابانی، تعزیه و مراسم آیینی و تاریخی از روزگاران کهن مانند دیگر کشورها موسیقی خاصی وجود داشت.
سنت نوروزخوانی در گرگان هم پابرجاست و با سازهای مخصوص «دوسر کتن» که با دو چوب زده می‌شود و ساز بادی «زرنا» اجرا می‌شودعضو شورای موسیقی گلستان اظهار کرد: اجرای این هنر و موسیقی بیانگر سنت‌های یک ملت است که از دیرباز در بین مردم جایگاه خاص خود را داشته است.
وی با بیان این که موسیقی خیابانی دو دسته است، افزود: گاه این موسیقی به همراه حیوان و همراه با شیرین کاری‌هایی انجام که به این افراد «لوتی» گفته می‌شد و مراد این افراد رساندن پیام خاص هم چون فرا رسیدن بهار، چهارشنبه سوری و مانند آن بود.
پهلوان نژاد اضافه کرد: در نوع جدید موسیقی خیابانی، اصل خود موسیقی است و اغلب از سازهای ایرانی استفاده می‌شود.
صراحت لهجه حاجی فیروز
یکی از بازماندگان سیاه بازی کشور، هم در این زمینه به مهر گفت: در گذشته حاجی فیروز سوار بر الاغ می‌شد و با خواندن اشعاری مژده فرا رسیدن بهار را می‌داد.
عطالله صفرپور ادامه داد: حاجی فیروز از تنبک برای شعرخوانی استفاده می‌کرد و اگر قصد اجرای سیاه بازی را داشت از شخص دیگری کمک می گرفت.
وی اضافه کرد: رنگ سیاه صورت حاجی فیروز نشان دهنده علم و آگاهی وی بوده و همچنین او صراحت لهجه داشت و مسائلی که دیگران نمی‌توانستند درباره آن صحبت کنند را بدون ترس بیان می‌کرد.
اجرای موسیقی توسط اقوام مهاجر
این هنرمند کشورمان افزود: علاوه بر این، گروه دیگری به نام «گودار» یا «جوگی» وجود داشت که قبل از عید از برخی نقاط به گرگان آمده و خارج از شهر چادر می‌زدند.
وی با بیان این که آنها ادوات کشاورزی و وسایل چوبی مورد نیاز مردم را ساخته و به آنها می فروختند، ادامه داد: برخی از این مهاجران به خوانندگی مشغول می‌شدند و اشعاری با مطلع «نو بهار مبارک باد/ لاله زار مبارک باد» را خوانده و از صاحب خانه درخواست کمک می‌کردند.
صفرپور تصریح کرد: هم اکنون بازماندگان آنها در مازندران و گلستان وجود دارد و با وجود شباهت با برخی از خصوصیات فردی و رفتار اجتماعی، بعضی آنها را منتسب به هندی‌ها می‌دانند.
باید مسئولان امر اهتمام ویژه‌ای به اشاعه فرهنگ موسیقی خیابانی در کشور داشته باشند زیرا که این هنر هم چون میراث فرهنگی باید حفظ و تقویت شود تا روزهای خوبی را پیش روی خود ببیندوی با بیان این که سال‌هاست موسیقی خیابانی در کشور ما و به خصوص در منطقه گلستان توسط این افراد دوره گرد به شکل هنرمندانه‌ای اجرا می‌شود، افزود: ویولون، تنبک، تیمپو، نی لبک، تار بومی، آکاردئون، کمانچه، سورنا و دهل از جمله سازهایی است که از گذشته در این قوم موجود بوده است.
اهتمام ویژه‌ای به اشاعه فرهنگ موسیقی خیابانی در کشور
وی خاطرنشان کرد: متاسفانه برخی نگاه‌ها به این عده هنرمندانه نیست و بعضی آنها را شهروند درجه چند دانسته و یا به چشم یک متکدی به آن ها می نگرند.
این هنرمند کشورمان تأکید کرد: باید مسئولان امر اهتمام ویژه‌ای به اشاعه فرهنگ موسیقی خیابانی در کشور داشته باشند زیرا که این هنر هم چون میراث فرهنگی باید حفظ و تقویت شود تا روزهای خوبی را پیش روی خود ببیند.
ایجاد شادی اجتماعی
اگر می‌خواهیم که شادی اجتماعی را برای مردم ایجاد کنیم باید تمام لوازم آن را فراهم آورده و بدانیم که شهر تنها محلی برای گذر نیست بلکه مکانی برای زندگی است.
افرادی که از پیاده‌رو عبور می‌کنند انتظار شنیدن موسیقی را ندارند، آنها می‌ایستند، گوش می‌دهند، لبخند می‌زنند و این زیباترین حسی است که می‌توان به یک شخص هدیه داد.
ایستادن مردم برای لحظاتی در کنار نوازندگان خیابانی و فراموش کردن مشکلات زندگی خود برای دقایقی این نکته را به ذهن متبادر می‌کند که باید زمینه‌های اجرای موسیقی خیابانی که میراث گذشتگان است را بیشتر فراهم کنیم؛ به امید روزی که به تمام هنرهای خیابانی بها داده شود.
نظر شما