به گزارش خبرگزاری مهر، سیزدهمین قسمت از فصل جدید از برنامه تلویزیونی «مصیر» کاری از گروه اجتماعی شبکه چهار سیما، یک‌شنبه ۱۸ اسفندماه با موضوع «اندیشه و عمل علامه سید منیرالدین حسینی» روی آنتن رفت.
مهمان این قسمت از برنامه آیت الله محمدمهدی میرباقری، رئیس فرهنگستان علوم اسلامی بود که به بررسی طرح فکری علامه سید منیرالدین حسینی پرداخته شد.
میرباقری درباره دغدغه اصلی علامه سید منیرالدین حسینی گفت: دغدغه اصلی ایشان تحقق اسلام بود که در بستر انقلاب اسلامی اتفاق می‌افتد. تئوریزه کردن دولت اسلامی برای رسیدن به تمدن اسلامی دغدغه فکری ایشان بوده است. مرام نامه‌ای که برای فرهنگستان علوم اسلامی تنظیم کرده اند هم همین دستیابی به تمدن است، لذا برای سیر مراحل تمدن اسلامی که از انقلاب اسلامی به نظام اسلامی و بعد حکومت اسلامی است، تلاش می‌کردند و عمرشان را صرف این مهم کرده اند. ایشان انقلاب را دقیقاً در مقابل رنسانس می‌دانستند و معتقد بودند که با انقلاب اسلامی دوره جدیدی اتفاق می‌افتد که ترکیب معیشت و دینداری است.
وی افزود: اگر برای تجدد نیازمند انقلاب بزرگ بودیم، برای این تغییر هم نیازمند یک انقلاب اسلامی هستیم نه سوسیالیستی و مسلحانه. برای این انقلاب الگوهای مرسوم استفاده نشده است. به نظر من این اسلامی بودن انقلاب تئوریزه نشده است. آیت الله سید منیرالدین حسینی تلاش زیادی داشتند برای جلوگیری از ورود گروه‌هایی که انحرافات فکری داشتند. برای این افراد کلاس‌های روش تجهد برگزار می‌کردند. ایشان هم دغدغه گسترش انقلاب اسلامی را داشتند، هم اینکه افراد انقلابی دچار التقات و انحرافات نشوند. این التقات معیار دارد و اینکه ما فهم متفاتی داریم به این معنا نیست که یک نسبیت مطلق بر دین حاکم است. قواعد و ضوابطی دارد و زمانی فهم ما حجیت دارد که بر پایه وحی و تعبد به وحی باشد. این قاعده مندی باید به تفاهم نخبگان برسد. پس این فهم یک کنترلی دارد برای اینکه هرج و مرج نداشته باشد.
میرباقری در توضیح مرحله دوم که نظام اسلامی است گفت: ایشان برای پیش نویس قانون اساسی تلاش مستمر و فشرده‌ای داشتند. ساختار تنظیم قوا بر محور ولایت فقیه برای تحقق حاکمیت دینی را پیشنهاد دادند. ایشان دغدغه زیادی داشتند که این قانون اساسی مخالف اسلام نباشد. تعریفی که از مجلس داشتند با شرایط فعلی متفاوت بوده است.
میرباقری در توضیح مرحله سوم بیان کرد: در مرحله بعدی ایشان توجه داشتند که باید سراغ تحقق اسلام در عمل برویم. هم در رفتار مردم هم رفتار دولت یعنی همه ی قوا. چالشی که ایشان حس می‌کردند وجود دارد و ممکن است منجر به بحران شود، دوگانه‌هایی است که به دلیل نفوذ فرهنگ غرب در کشور بود. تلاش می‌کردند نشان دهند این نفوذ در بخش‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی منجر به ظهور دوگانه‌ها و چالش‌ها می‌شود. علامه سیدمنیرالدین حسینی دنبال این بودند که ما از تفکر مدرن عبور کنیم. ایشان با توجه به نگاهی که به غرب داشتند، طرحی را ارائه می‌دادند. غرب به عنوان یک تمدن، ایده‌های خود را ارائه داده، فلسفه هایش را تولید کرده، فناوری‌هایش را ساخته، انقلابش را علمی کرده و حالا سبک زندگی مخصوص خود را ساخته است و در مجموع یک تمدن محقق شده است.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی تصریح کرد: رویکردهای مختلفی درباره رفتار حکومت اسلامی و این تمدن وجود دارد. یک رویکرد، رویکرد غرب پذیری است که عقیده‌ای به حکومت اسلامی ندارد. یک رویکرد غرب گزینی است که بخشی از آن خوب است و بخشی بد است. این رویکرد و منسجم نگاه نکردن در نهایت منجر به حکومت غرب می‌شود. غرب پذیرها یا قائل به دین نیستند یا قائل به دخالت دین نیستند. گروه‌های ملی مذهبی جز این رویکرد نیستند، بیشتر غرب گزین هستند. اسلام را دقیق نمی‌شناسند. رویکرد دیگر غرب گریزی است که فکر می‌کنند می‌توان یک جامعه‌ای شکل داد که هیچ تعاملی با غرب ندارد. به نظر من این هم محقق نمی‌شود، زیرا غرب معتقد به دهکده واحد جهانی است و به شدت به دنبال تحقق ایدئولوژی خودش در تمام جهان هستند و برایش برنامه دارند. رویکرد دیگر غرب ستیزی است مثل داعش و طالبان. یک رویکرد دیگر که هیچکدام از اینها نیست، نظریه تمدنی یعنی استحاله تمدن رقیب در تمدن خودی است. در ساختار تمدنی باید به گونه‌ای عمل کنید که تمدن غرب هضم شود. خروجی این رویکرد یک تمدن اسلامی است. ما باید یک تمدن داشته داشته باشیم که غرب را در خود هضم کند. مسیر حرکت ما باید به سمت استحاله باشد نه سایر مسیرها.
میرباقری ادامه داد: ایشان سال ۶۶ یک بحثی برای فرماندهان جنگ داشتند که به صورت کتاب درآمد به اسم حکومت جهانی محور محو یا گسترش انقلاب اسلامی. اگر بخواهیم انقلاب اسلامی را ادامه بدهیم باید به دنبال فراگیر شدن آن در جهان باشیم و استراتژی‌های حاکم بر جهان را تنظیم کنیم. طرح انقلاب اسلامی باید جهانی باشد. همانطور که غرب به دنبال استحاله سایر حکومت هاست ما هم باید به دنبال همین امر باشیم و برایش برنامه و طراحی داشته باشیم.
میرباقری بیان کرد: اتفاقی که در غرب افتاده این بوده که مفاهیم قدسی حذف شده و عقلانیت محور قرار گرفته است. عقلانیت در بخش‌های مختلف در ارتباط باهم وجود دارد. ما می‌خواهیم بشر علاوه بر اینکه عقلانی زندگی می‌کند، دینی هم زندگی کند. چطور می‌شود آموزه‌های دینی را در کنار عقلانیت تجربی در عرصه عملی و برنامه ریزی اجتماعی وارد کرد. یک شکل این است که یک گروهی کارشناسی و برنامه ریزی منسجم می‌کند و در کنارش یک شورایی می‌گذاریم به اسم شورای نگهبان که کنترل فقهی می‌کند. اگر هم اختلافی بود به وسیله مجمع تشخیص مصلحت نظام حل می‌شود. این شکل دخالت حداقلی دین است و تبدیل به چالش همیشگی می‌شود. آن دخالت مجمع تشخیص مصلحت نظام هم ضروری است اما حل منطقی نیست بلکه سیاسی است.
وی اضافه کرد: احیاناً هم منجر به عرفی سازی دین می‌شود. برای اینکه این اتفاق نیوفتد باید حضور دین، حضور فرایندی باشد. علوم استنباطی و نظریه و عرصه برنامه ریزی به هم پیوند بخورد. نظام تحقیقاتمان یک شبکه سه بعدی باشد. سه حوزه مستقل نداریم بلکه این سه حوزه فرایند تحقیقی مشترک دارند. معادلات انجام می‌شوند، برنامه ریزی صورت می‌گیرد و استنباط دینی هم صورت می‌گیرد ولی نه به صورت سه دستگاه موازی. این تعامل نباید به صورتی باشد که معرفت‌های دینی تابع معرفت‌های نظری شوند. یک تأثیر و تأثر منقطی باید وجود داشته باشد ولی وحی باید اصل باشد و از اول تا اخر حضور داشته باشد. برای اینکه تدابیر حکومت هم عقلانی باشد هم دینی باشد نیازمند این شبکه هستیم. برای اینکه این فرایند کاملاً هماهنگ باشد نیازمند یک نرم افزار هستیم. علامه سید منیرالدین حسینی به دنبال طراحی این نرم افزار و این شبکه بود که هر دو را هم تولید کردند.
آیت الله محمدمهدی میرباقری در پایان درباره مواجهه ما با غرب و مأموریت بخش‌های مختلف گفت: «ما با این روش عقلانیت غرب را در عقلانیت دینی هضم می‌کنیم. کار حوزه این است که آن استنباط دینی را در مقیاس حاکمیت و نه فردی انجام دهد و مراکز آکادمیک ما علم متناسب با آن را تولید کنند تا به علم مضاف مثلاً روانشناسی اسلامی و … برسیم. دستگاه‌های برنامه ریزی هم ذیل این دو دستگاه مدل‌ها را طراحی کنند. با این هماهنگی است که می‌توانیم به تمدن فراگیر تبدیل شویم.»
در این برنامه بخش‌هایی از سخنان آیت الله حسینی و خاطرات افرادی از وی پخش شد.
نظر شما