چالشهای فرزند پروری در ایام کرونا و در خانه ماندن

خبرگزاری مهر، گروه جامعه:

شیوع ویروس کرونا در جهان و ایران برای کلیه انسان‌ها تجربه‌ای جدید و غیرقابل پیش‌بینی بود و قطعاً در کلیه اقشار جامعه در سطوح مختلف ایجاد نگرانی اضطراب و استرس نموده است که البته تا حدودی طبیعی می‌باشد.

در کنار آن تحمل شرایط قرنطینه برای والدین مشکلاتی به همراه داشته است از جمله این چالش‌ها فرزندپروری است همانطور که ما بزرگترها در این شرایط رفتارهایمان تغییراتی داشته است، قطعاً کودکان نیز از این قضیه مستثنی نیستند، از جمله تغییرات رفتاری آنها می‌توان به بی قراری، بی حوصلگی، غمگینی، لجبازی و بدقلقی، اضطراب و ترس‌های کودکان اشاره کرد و همین امر منجر به تغییرات خلق و خو و خواب آنها گردیده است.
با استفاده از نظریه تئوری انتخاب به چگونگی رفتار می‌پردازیم

آدم‌ها اساساً چرا رفتار می‌کنند؟

انسان‌ها اساساً رفتار می‌کنند تا یک سری از نیازهایشان که درونشان هست را پر کنند همه ما چه بزرگسال و چه کودکان درون مان یک سری ظرف‌ها یا نیازها داریم که باید همیشه آنها را پر کنیم نیازهای ما شامل

۱_ بقا: مانند سلامتی امنیت خوراک و پوشاک و سرپناه و...

۲_ قدرت: مانند احساس ارزشمندی، توانمندی، دستاورد داشتن، عزت نفس و...

۳_ آزادی: داشتن حق انتخاب و مجبور نبودن

۴_ عشق و تعلق: تعامل و محبت با دیگران

۵_ تفریح: بازی و نشاط و گردش

همه انسان‌ها برای ارضای نیازهای شان نیاز به ارتباط دارند. بهترین فضا برای ارضاء نیازهای کودکان فضای بازی محور است البته نه بازی‌های باقاعده بلکه بازی‌های هدفمند با طرح ریزی پنج نیاز اساسی ذکر شده.

فرزند پروری مانند رانندگی یک مهارت است و نیاز به آموزش دارد و به مرور این مهارت افزایش پیدا می‌کند که البته لازم است زیر نظر افرادی که کوچینگ فرزندپروری انجام می‌دهند دوره‌های تخصصی فرزندپروری را که بهترین نوع آن در بستر بازی می‌باشد را آموزش دید.

کودکان تا سنین حدود ۵ سالگی تنها منبع ارضا نیازهایشان والدین هستند و به مرور که وارد جامعه می‌شوند مانند مهد کودک و دوستان و مربیان در پر کردن ظرف نیازهایشان کمک می‌کنند لذا در بستر این ارتباط اجتماعی با پر شدن ظرف نیازهایشان احساس خوشنودی و شادکامی می‌کنند. کودکانی که مهد کودک می‌رفتند الان خانه نشین شده‌اند و همین امر یکی از علل عدم خوشنودی و بدقلقی آنهاست که ما اصطلاحاً آن‌را لجبازی می‌خوانیم به یاد داشته باشیم کودکان به هیچ وجه با ما لجبازی نمی‌کنند بلکه سعی دارند ظرف نیاز خود را پر کنند که ما نادانسته آن را لجبازی می‌پنداریم.

از دیگر عوامل،

عوامل محیطی است مانند پرخاشگری و عصبانیت، استرس و روابط بد بین والدین است که منجر به اضطراب، ترس و بی قراری کودکان می‌شود.
والدینی که دائم در حضور کودک ترس‌های خود را از کرونا و بیماری بیان می‌کنند و مرتب اخبار بد را دنبال می‌کنند و دائم در حضور کودک ترس‌های خود را از آینده می‌شمارند چگونه انتظار دارند این مسافری که چشمش به ناخداست راحت و امن در این کشتی متلاطم بنشیند و خم به ابرو نیاورد.

چند راهکار برای کاهش استرس کودکان

۱_ کاهش محرکهای محیطی و محرک‌های دیداری است. خلوت کردن اتاق کودک مثلاً جمع کردن اسباب بازی‌های اضافه، کم کردن لباس‌های درون کمد کودک و حتی دکوری‌های زیادی در منزل منجر به تشدید محرکهای دیداری کودکان می‌شود. حتماً متوجه شده‌اید وقتی تعداد زیادی اسباب بازی در اتاق کودک هست بعضاً کودک همه را به هم می‌ریزد ولی فقط با تعداد کمی بازی می‌کند این آشفتگی، ذهن کودک را خسته و عصبی می‌کند.

راهکار؛ به صورت دوره‌ای اسباب بازی را در اختیار کودک قرار دهید یعنی تعدادی را جمع کنید و چند هفته بعد مجدداً در اختیار کودک قرار دهید از آنجایی که ذهن کودک هنوز مراحل رشدش را کامل ننموده است بیشتر از ظرفیتش به او با محرک‌های زیاد فشار نیاورید مثلاً ۱۰ دست لباس جلویش نگذارید تا یکی را انتخاب کند چون توان این کار را ندارد و بر اثر گیجی رفتارهایی را از خود نشان می‌دهد که ما به آنها صفت لجبازی می‌دهیم فقط دو نمونه بگذارید و از او بخواهید یکی را انتخاب کند.

۲_ خانواده قابل پیش بینی باشید یعنی با برنامه باشید تنظیم ساعت خواب و بیداری کودک از مهمترین نکات جهت سلامتی جسمی و روانی اوست خانواده قابل پیش بینی و با برنامه یعنی داشتن اصول مثلاً خانواده‌ای یک روز صبحانه می‌خورند یک روز نمی‌خورند یک روز تا ساعت ۳ صبح بیدارند یک روز ۱۱ شب یک روز ساعت ۱۲ ناهار میخورم یک روز ۳ بعدازظهر یک روز باید کودک مسواک بزند روزی دیگر اهمیت نمی‌دهید.

۳_ در این ایام به دلیل تغییر سبک زندگی کودکان، یکی از نیازهای اساسی آنان به نام نیاز به تفریح متاسفانه کاهش یافته است که ضرورت دارد به تفریح کودکان هم توجه نماییم و این نیاز را به شکل‌های مختلف در محیط خانه ارضا کنیم مثلاً از طریق انواع بازی‌ها، ارتباط مجازی بچه‌ها با دوستان و مربیان مهدکودک شان تماشای فیلم و کارتون به همراه والدین، برقراری تماس‌های تصویری با دوستان و اقوام به خصوص مادربزرگ و پدربزرگ، آشپزی و شیرینی پزی، نگهداری از گل و گیاه و حیوانات.

۴_ همدلی کردن با کودکان و درک احساسات شان، توجه به هیجانات آنها از طریق گفتگوی همدلانه بدون شوخی و مسخره کردن احساس آنها.
بچه‌ها در بازی رفتارهای جدید را یاد می‌گیرند.
این ۸ رفتار را نباید با کودکان داشته باشیم تا بتوانیم ارتباط خوبی با آنها برقرار کنیم.

۱- انتقاد کردن
۲- غر زدن
۳- مقایسه کردن
۴- سرزنش کردن
۵- تنبیه کردن
۶- شکوه و شکایت کردن
۷- تهدید کردن
۸- نصیحت کردن

ارتباط با کیفیت ارتباطی است که این ۸ رفتار در آن نباشد.

نوشین یار احمدی کارشناسی ارشد روانشناسی