خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ الناز رحمت نژاد: از صبح بیست و یکمین روز از آغاز هجوم سراسری عراق به ایران، در ادارۀ بندر گمرک خرمشهر درگیری بین نیروهای خودی و دشمن شروع شد و با توجه به مقاومت شدید رزمندگان، عراقی‌ها در یک محور متوقف شده، در بعضی محورها پیشروی کردند.
نیروهای دشمن امروز با احداث پل دیگری روی کارون در نزدیکی سلمانیه (حدود ۱۵ کیلومتری آبادان) و زیر آتش گرفتن جاده ماهشهر آبادان، وضعیت را بحرانی‌تر کردند. برادران پاسدار و هوانیروز در اطراف سلمانیه و دارخوین ضرباتی به دشمن وارد کردند. عراقی‌ها در کنار کارون در منطقه بیوض (حدود ۴۰ کیلومتری اهواز)، دست به تجمع نیرو و قایق زدند. تلاش دشمن در محور بستان سوسنگرد ادامه یافت و بستان زیر آتش شدید قرار گرفت.
در جبهه میانی توپخانه و تجهیزات بسیاری از دشمن در محور سومار منهدم شد. در جبهه شمالی، دشمن به تقویت نیرو در مرزهای خود ادامه داد. با کمک گروه‌های ضدانقلاب تحرکاتی را به وجود آورد، از جمله هواداران حزب رزگاری کنترل نوسود را به دست گرفتند و حزب دمکرات در پیرانشهر ۲۴ ساعت اعلام حکومت نظامی کرد. در این روز هواپیماهای دشمن علاوه بر پشتیبانی از یگان‌های زمینی عراق، تعدادی از تأسیسات نظامی و صنعتی را بمباران کردند.
امام خمینی طی فرمانی تشکیل شورای عالی دفاع را برای هماهنگی در اقدامات سیاسی نظامی اعلام کردند. جمهوری اسلامی آمادگی خود را برای شرکت در شورای امنیت سازمان ملل اعلام داشت و از آن سازمان خواست تا تجاوز عراق علیه ایران را محکوم کند. آمریکا به بهانه حفاظت از منابع حیاتی خود در منطقه و باز نگهداشتن تنگه هرمز، حضور نظامی خود را در آب‌های خلیج فارس و اقیانوس هند افزایش داده، با اعزام رزم ناوها و موشک اندازهای پیشرفته، به تثبیت موقعیت خود در منطقه مبادرت می ورزد. در حالی که جنگ ادامه دارد، قدرت‌های بزرگ، به ویژه دولت‌های غربی تلاش گسترده‌ای را برای تثبیت موقعیت خود در منطقه استراتژیک خلیج فارس در پیش گرفته اند.
همزمان با ۲۰ مهر ۱۳۵۹ مصادف با بیست و یکمین روز از آغاز جنگ تحمیلی با تورق روزشمار جنگ ایران و عراق، کتاب چهارم، هجوم سراسری که توسط مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گردآوری شده، به فرمان تشکیل شورای عالی دفاع پرداختیم که مشروح آن در ادامه این گزارش می‌آید؛
حملات و درگیری‌های زمینی
جبهه جنوبی
نیروهای دشمن از اوایل صبح، پس از اجرای آتش تهیه سنگین، در بندر خرمشهر شروع به پیشروی کردند. در این عملیات علاوه بر دیگر نیروهای عراقی، گردان پیاده تیپ ۳ گارد ریاست جمهوری عراق نیز شرکت داشت. رزمندگان خودی با وجود کمبود امکانات به مقابله سختی پرداختند. درگیری در طول روز در حوالی ادارۀ بندر، گمرک و پلیس راه خرمشهر ادامه داشت و نیروهای دشمن در بعضی محورها مواضع جدیدی به دست آوردند. علاوه بر این، تانک‌های آبی و خاکی عراق در مقابل اسکله‌های ۱۱ و ۱۸ مستقر شده، قصد عبور از آب را دارند.
برابر گزارشی که در آخرین ساعات امروز از سپاه اهواز رسیده است: «عراقی ها با زدن پل دیگری روی کارون در نزدیکی سلمانیه (حدود ۱۵ کیلومتری آبادان)، از رودخانه عبور کرده اند و قصد پیشروی به سوی آبادان و نیز بستن جادۀ ماهشهر آبادان را دارند که تنها راه ارتباطی باقی ماندۀ زمینی با آبادان و خرمشهر است. این جاده که فعلاً فقط برای خودروهای نظامی قابل تردد است، زیر رگبار دشمن قرار دارد عراقی‌ها با زدن پل دیگری روی کارون در نزدیکی سلمانیه (حدود ۱۵ کیلومتری آبادان)، از رودخانه عبور کرده اند و قصد پیشروی به سوی آبادان و نیز بستن جادۀ ماهشهر آبادان را دارند که تنها راه ارتباطی باقی ماندۀ زمینی با آبادان و خرمشهر است. این جاده که فعلاً فقط برای خودروهای نظامی قابل تردد است، زیر رگبار دشمن قرار دارد. اواسط روز نیروهای پیاده خودی در نزدیکی پل سلمانیه به نیروهای دشمن یورش بردند، امّا موفقیتی کسب نکردند. هلیکوپترها و توپخانه خسارات زیادی به دشمن وارد کردند. در این عملیات دو هلیکوپتر خودی هدف میگ های دشمن قرار گرفته، سقوط کردند.
همچنین صبح امروز هواپیماهای خودی مواضع دشمن را در اطراف دارخوین هدف قرار دادند و رزمندگان نیز در این محل به مقابله با نیروهای عراق پرداختند. آبادان شب گذشته و در طول روز زیر انواع آتش و بمباران دشمن قرار داشت. با تهدید تنها راه ارتباطی آبادان، سکنه باقی مانده مشغول تخلیه شهر شدند.»
به گزارش ستاد مشترک ارتش: «نیروها عراقی که از کارون عبور کرده اند، به ۳ شاخه تقسیم شده اند، یک شاخه قصد حمله و محاصرۀ اهواز و شاخه دیگر قصد محاصره و حمله به آبادان را دارند. ضمناً شاخه‌ای از طریق دزفول حمله کرده که قصد قطع راه ارتباطی اهواز و مناطق دیگر را دارد.»
به گزارش سپاه اهواز: «ارتش عراق حدود ۶۰۰ نفر نیرو در کنار کارون، نزدیک بیوض (حدود ۴۰ کیلومتری جنوب اهواز)، پیاده کرده و مقادیر زیادی قایق در کنار کارون آماده گذاشته که احتمالاً قصد عبور از کارون و حرکت به سمت اهواز را دارند.»
عصر امروز نیروهای سپاه با نیروهای ستاد مرکزی دکتر چمران در منطقه بیوض و همچنین در جبهه فارسیات (از جبهه‌های غربی اهواز)، ضربه سختی به نیروهای دشمن وارد کردند عصر امروز نیروهای سپاه با نیروهای ستاد مرکزی دکتر چمران در منطقه بیوض و همچنین در جبهه فارسیات (از جبهه‌های غربی اهواز)، ضربه سختی به نیروهای دشمن وارد کردند. توپخانه مستقر در ۶ فارسیات نیز آتش مؤثری روی عراقی‌ها اجرا کرد. هواپیماهای دشمن امروز چندین نقطۀ اهواز از جمله ستاد لشکر ۹۲ زرهی، بیمارستان و پل معلق را هدف قراردادند.
از جبهه غربی اهواز، اطلاعات سپاه اهواز گزارش می‌دهد: «نیروهای دشمن در هردان دو شاخه شده اند. یک شاخه به سوی کرخه حرکت کرده و در ضلع جنوبی رودخانه کرخه موضع گرفته و شاخه دوم به سوی کیلومتر ۴۰ متمایل شده است. موضع دوم عراقی‌ها در جنوب کوهه و موضع سوم آنها از نزدیک تلمبه سیدکریم، کنار کرخه تا نزدیک تلمبه سید یوسف قرار دارد. در جبهه شمال غربی اهواز، نیروهای دشمن روبروی سد کرخه، نزدیک امامزاده عباس و نیروهای خودی در شرق رودخانه روبروی سد کرخه مستقرند.
در محور بستان سوسنگرد، توان نیروهای دشمن که از مرز سوبله وارد شده اند، حدود ۵۰ دستگاه تانک و ۴۰ خودرو است. ستونی که بعداز ظهر روز گذشته بر اثر آتش توپخانه مقداری عقب نشینی کرد، از صبح امروز به پیشروی خود ادامه داده، تا عصر از روستای فنیخی عبور کرده، در فاصله ۸ کیلومتری تپه‌های شنی مستقر شده اند.
در شبیخون شب گذشتۀ برادران پاسدار چند خودروی دشمن منهدم گردید. بر اثرآتش سنگین دشمن روی بستان در طول مرز، آخرین سکنه این شهر، بستان را پیاده به سوی سوسنگرد ترک کردند.
به گزارش سپاه اهواز: «هویزه در دست نیروهای خودی است، ولی دچار کمبود نیروست و نیاز به تقویت دارد. از سوی دیگر، سایت‌های ۴ و ۵ واقع در نزدیکی رودخانه کرخه و حوالی سه راهی دهلران اندیمشک اهواز در دست دشمن است.»
جبهه میانی
به گزارش سپاه غرب: «امروز با همکاری برادران سپاه و ارتش توپخانه سنگین دشمن در دامنه کوه داروان در منطقه سومار که سومار، گیلان غرب و معابر وصولی منطقه را زیر آتش قرار می‌داد توسط توپخانه خودی منهدم گردید. ضمناً در جریان این عملیات تانک‌ها، وسایل زرهی و خودروهای بسیاری از دشمن نابود شد.»
طبق اعلام ژاندارمری کرمانشاه: «پاسگاه گیلان غرب در حال سقوط است و اگر از نفوذ دشمن جلوگیری نشود، پاسگاه زیر آتش قرار گرفته، راه عبوری پادگان ابوذر قطع خواهد شد.»
به گزارش پایگاه هوانیروز کرمانشاه: «۸۰۰ نفر از ضد انقلابیون ایل قلخانی به کمک سردار جاف که مجهز به سلاح‌های آر پی جی ۷ و خمپاره انداز هستند، در ارتفاعات دالاهو به سمت گردنه پاتاق حرکت می‌کنند.»
جبهه شمالی
به گزارش اداره مرکزی اطلاعات سپاه: «تانکهایی که در سیدصادق و بیاره عراق استتار شده اند، قصد دارند با پشتیبانی نیروی هوایی عراق و مهاجمین مسلح، به پاوه و باینگان حمله کنند.»
طبق اعلام ستاد مشترک ارتش: «هواداران حزب رزگاری که حدود ۲۰۰۰ نفر نیرو دارند و از طریق عراق توسط بختیار و پالیزبان تقویت می‌شوند، کنترل شهرستان نوسود و قسمتی از مناطق مرزی قصرشیرین و طایفه امامی در غرب نوسود را به دست گرفته اند.»
به گزارش اطلاعات سپاه: «حزب دمکرات از بعدازظهر امروز به مدت ۲۴ ساعت در پیرانشهر حکومت نظامی برقرار و اعلام کرده که کسی حق رفت و آمد در شهر را ندارد. اطلاعات به دست آمده از اسرای حزب دمکرات حاکی است که دمکرات‌ها با همکاری ارتش عراق قصد تصرف پادگان پیرانشهر را دارند.»
حملات و درگیری‌های هوایی
آبادان: صبح و عصر امروز هواپیماهای عراقی به آبادان حمله کردند و نقاطی از جمله پالایشگاه را بمباران کردند. در جریان این حملات دو میگ دشمن سرنگون شد.
اهواز: قبل از ظهر امروز پادگان لشکر ۹۲ زرهی هدف بمباران دو فروند هواپیمای دشمن قرار گرفت که چند اتومبیل منهدم و تعدادی نیز شهید و مجروح شدند. صبح امروز دو هلیکوپتر خودی در منطقه عملیاتی اهواز به هنگام مقابله با نیروهای دشمن، هدف توپ‌های ضدهوایی و آتش میگ های دشمن قرار گرفتند و به آتش کشیده شدند.
بهبهان: عصر امروز سه فروند هواپیمای دشمن در ارتفاع زیاد مبادرت به ریختن نوارهای رنگی در محوله کارخانه سیمان بهبهان کردند.
تنگ فنی: ۲ میگ عراقی به ایستگاه مخابراتی گریب لمک در تنگ فنی حمله کردند که خساراتی وارد نشد.
اسلام آباد: ظهر امروز چند میگ عراقی با تجاوز به اسلام آباد غرب، کارخانه قند را بمباران کردند که قسمت‌هایی از کارخانه آسیب دید.
کرمانشاه: بعدازظهر امروز چند میگ عراقی با تجاوز به آسمان کرمانشاه اطراف پایگاه هوانیروز و فرودگاه را بمباران کردند که خسارتی وارد نشد.
خلاصه بیانیه نظامی عراق
بیانیه ۷۳
شب گذشته و بامداد امروز نیروهای مسلح ما پیشروی خود را در منطقه جنوبی ادامه دادند و دشمن را در منطقه آبادان تعقیب کردند.خسارت‌های وارده به دشمن: تعداد زیادی کشته و زخمی، انهدام ۵ تانک، ۶ خودرو و نفربر و دو پایگاه موشکی، و به دست آوردن تعداد زیادی مهمات، توپ و موشک و سرنگونی یک هواپیما و یک هلیکوپتر.
خساراتی که به ما وارد گردید، عبارت است از ۶ کشته و ۱۴ زخمی، انهدام ۲ خودرو، یک زره پوش و یک توپ ۱۰۶. هواپیماهای دشمن در ساعت ۱۱/۳۰ و ۱۱/۴۵ دیروز به اهداف غیرنظامی العزیز و در ساعت ۱۲/۳۰ و ۱۵ دیروز به محله‌ای مسکونی و تأسیسات غیرنظامی سلیمانیه حمله کردند.
همچنین هواپیماهای دشمن ساعت ۷/۳۰ امروز به سلیمانیه و در ساعت ۱۰ امروز به اهداف غیرنظامی استان میسان حمله کردند که یک هواپیمای دشمن سرنگون شد. در اثر این حملات، در سلیمانیه ۱۸ نفر زخمی شدند و یک نفر کشته شد و خساراتی به بعضی تأسیسات غیرنظامی وارد گردید. هواپیماهای ما بعدازظهر دیروز در حمله به فرودگاه اهواز سه هلیکوپتر را منهدم کردند و همچنین به واحدهای دشمن در منطقه اهواز حمله و سه زره پوش را از بین بردند. بامداد امروز هواپیماهای ما بندر شاهپور و قسمتی از تأسیسات آن را منهدم کردند و پالایشگاه این بندر را به آتش کشیدند. یک هواپیمای ما دیروز در زمین دشمن سقوط کرد.
بازتاب حملات و درگیری‌ها
روزنامه‌های الثوره و الجمهوریه در مقاله‌های روز ۵۹/۷/۲۰ خود به عبور واحدهای نظامی عراق از رودخانه کارون اشاره کردند و آن را یک پیروزی بزرگ در تاریخ ارتش عراق ذکر کرده، اضافه می‌کنند که پیروزی بزرگ ارتش عراق زمانی تحقق یافت که از کارون عبور کردند و این نشان می‌دهد که نیروهای مسلح عراق چقدر قوی هستند و چه ضربات شدیدی به قوای ایران وارد آورده اند و در عمق اراضی آنها نفوذ نموده، در عرض شش روز بر شش شهر ایران کنترل پیدا کرده اند.
رادیو لندن: نیروهای عراق مدعی اند پل موقت برای عبور تجهیزات نظامی بر روی کارون ساخته اند. برخورد متقابل و رو در رویی نیروهای زمینی دو کشور که عراقی‌ها تاکنون از آن احتراز می جستند، ظاهراً اجتناب ناپذیر است. عراقی‌ها می‌گویند نیروهای زمینی شأن به پیشروی به سوی آبادان ادامه می‌دهند و تلفات جانی بسیار سنگینی به ایرانی‌ها وارد آورده اند.
رادیو کویت: یک فرمانده عراقی گفت که سقوط شهر دزفول بسیار نزدیک است. فرمانده توپخانه عراقی گفت: اطراف شهر و فرودگاه نظامی کاملاً در دست نیروهای عراقی است. فرمانده دیگری افزود: نیروهای عراقی یک پادگان نظامی را تصرف کرده اند که ساختمان‌ها و مخازن زیر زمینی ای دارد که برای ۳ سال جنگ کافی است.
رادیو اسرائیل: یک افسر عالی رتبه ایرانی به روزنامه نگاران غربی اعتراف کرد که ارتش عراق تاکنون بر باریکه ای به طول ۶۰ کلیومتر در غرب ایران، از قصرشیرین تا نفت شهر تسلط دارد. شهر مهران و چند منطقه غربی نیز در تسلط عراق است.
خبرگزاری رویتر: هواپیماهای عراقی امروز برای سومین بار مجتمع پتروشیمی ایران و ژاپن را واقع در بندر امام خمینی بمباران کردند. مهندسین اروپایی که از شمال عراق بازگشته اند، گفتند حملات مکرر جنگنده‌های ایرانی برای انهدام تأسیسات نفتی عراق در کرکوک، تاکنون با شکست مواجه شده است.
جمهوری اسلامی ایران (اوضاع داخلی، مواضع و…)
فرمان امام خمینی در مورد تشکیل شورای عالی دفاع
بسم الله الرحمن الرحیم
نظر به موقعیت استثنایی دفاع از کشور اسلامی و حساسیت فوق العاده آن، تا موقعی که جنگ افروزان به کار تجاوزگرانه خود ادامه می‌دهند، مراتب زیر اخطار و مقرر می‌شود:
۱_ کلیه امور مربوط به جنگ، در تحت نظر شورای عالی دفاع به اضافه یک نفر از نمایندگان از قبل مجلس شورای اسلامی باید اداره شود و این شورا موظف است تمام قوای مسلح را هماهنگ نماید و هیچ گروه یا شخصی، تخلف از اوامر شورای مذکور نباید بکند و در غیاب آقای خامنه ای و آقای چمران، دو نفر از نمایندگان که یکی از آنها رئیس مجلس شورای اسلامی است، باید در شورا شرکت نماید.
۲_ در اداره مناطق جنگی، کلیه نیروها باید از شورای مذکور تبعیت نمایند و تصمیمات در این باره با شورای مذکور است.
۳_ تبلیغات مطلقاً چه به وسیله رادیو و تلویزیون یا مطبوعات در تحت نظر شورای مذکور باید اجرا شود و رسانه‌های گروهی و مطبوعات، حق پخش مصاحبات یا نطق‌ها و نوشته‌ها را بدون مراجعه و دستور از شورای مذکور ندارند.
۴_ سیاست خارجی مربوط به دفاع، با شورای مذکور است و کسان دیگر بدون اجازه حق دخالت ندارند.
۵_ کلیه بیانیه‌ها و نوشته‌ها و تبلیغات و پخش اعلامیه‌ها بدون اجازه مستقیم از شورای مذکور جداً ممنوع است.
۶_ دولت مأمور جلب متخلفین و تحویل به دادگاه‌های انقلاب است.
۷_ دادگاه‌ها به جرایم، حسب وضع دفاعی و انقلاب عمل می‌کنند.
۸_ شورا موظف است در مناطق جنگی نمایندگانی تعیین نماید که به وسیله آنها امور اجرا گیرد و موجب تأخیر نشود.
رئیس جمهور (بنی صدر): بعد از این که عراقی‌ها خاک ایران را تخلیه نمایند، ایران حاضر است در مورد بعضی مسائل با عراق وارد مذاکره شود. مذاکره در مورد شط العرب غیرممکن است، ولی در مورد اراضی اطراف آن امکان دارد.
نخست وزیر (آقای رجایی) در مورد شرکت در شورای امنیت سازمان ملل گفت: ما به عنوان این که در این جنگ مورد تجاوز قرار گرفته و مظلوم هستیم، می‌رویم تا چهره این ظالم کافر را به جهانیان نشان دهیم.
نخست وزیر (آقای رجایی): در این جنگ اگر تمام هواپیماها و سلاح‌های ما نابود شوند و ما دست خالی بمانیم، آن وقت است که تازه جنگ ما شروع می‌شود و ما با چنین ایمانی که داریم، صدام و اربابانش را دفن خواهیم کرد در این جنگ اگر تمام هواپیماها و سلاح‌های ما نابود شوند و ما دست خالی بمانیم، آن وقت است که تازه جنگ ما شروع می‌شود و ما با چنین ایمانی که داریم، صدام و اربابانش را دفن خواهیم کرد.
رئیس هیأت نمایندگی ایران در سازمان ملل: این یک استنباط منطقی است که ایالات متحده در پشت صحنه همراه عراق است، زیرا نه عراق و نه ایران از نابودی یکدیگر بهره‌ای نمی‌گیرند.
مدیر کل سیاسی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مورد ادعای عراق مبنی بر نقض قرارداد ۱۹۷۵ از طرف ایران و عدم تحویل سرزمین‌های مورد ادعا به آن کشور، گفت: اگر رژیم عراق در ادعای خود صادق بود. اولاً: به چه علت آن را در سازمان ملل یا یک مرجع بین المللی مطرح نکرد یا برای رفع اختلافات آن را مستقیماً با مقامات ایرانی در میان نگذاشت. ثانیاً، وزیر امور خارجه وقت ایران با مسئولین عراق در کنفرانس کشورهای غیرمتعهد در هاوانا و سی و چهارمین اجلاس سازمان ملل در نیویورک جلسات متعددی داشت. عراقی‌ها، اختلاف خود را عنوان نکردند، در حالی که این ملاقات‌ها مناسب‌ترین فرصت برای طرح ادعای آنان بود.
اطلاعیه وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی: شواهدی در دست است که نشان می‌دهد آمریکا و روسیه مستقیم یا غیرمستقیم، و به این دلیل که حمله عراق به خاک ایران از مدتها قبل طراحی شده، مایل به جلوگیری از آن نبوده اند، زیرا هر دو از این تعرض سود می‌بردند.
رادیو لندن: ایران از سازمان ملل خواست تا تجاوزات عراق را محکوم نماید.
مواضع و اقدامات ضد انقلاب
درگیری نیروهای انقلابی جمهوری اسلامی با ضد انقلابیون مسلح در شهرستان ارومیه پس از چندین ساعت درگیری با تار و مار شدن ضد انقلابیون پایان یافت. ۱۲۰۰ نفر از مهاجمین وابسته به آمریکا و عراق در منطقه‌ای واقع در ۲۰ کیلومتری مرز ترکیه به پاسگاه سوبا ساری حمله کردند.
مواضع و اقدامات کشورها
وزیر خارجه آمریکا: ما باید بین تهدید به منافع اساسی خود و بحران‌های داخلی کشورهای بیگانه که به منافع ما لطمه می‌زند، ولی استفاده از نیروی نظامی را ایجاب نمی‌کند، تفاوت قائل شویم. مثلاً نیروهای امریکائی برای دفاع از منافع اساسی آمریکا و متحدانش در خلیج فارس حضور دارند، نه برای مداخله در امور کشورهای منطقه.
پنتاگون اعلام کرد که به رزمنا و موشک انداز «لیهی» دستور داده شده برای تقویت شبکه جاسوسی آمریکا بی درنگ به سوی خلیج فارس حرکت کند. این رزمنا و به تکامل یافته ترین سیستم «تله ۴۳ کمونیکاسیون» و موشک‌های ضدهوایی مجهز است.
وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد که یک ناوشکن خود را به یک ناو مجهز به سکوی پرتاب آواکس در خلیج فارس تبدیل خواهد کرد.
سخنگوی وزارت دفاع آمریکا: دو هواپیمای انگلیسی که می‌توانند به هواپیماهای در حال پرواز سوخت بدهند، از انگلستان به عربستان سعودی اعزام شده اند و یک ناو جنگی موشک انداز دستور داده شده که به سوی منطقه خلیج حرکت کند.
نخست وزیر اردن در مصاحبه با مجله المستقبل: سیاست اردن نسبت به نبرد شرافتمندانه عراق که برای باز پس گیری حقوق ملی خود و حمایت از منافع قومی و ناسیونالیستی این کشور شروع شده، در واقع از ایمان اعلیحضرت ملک حسین و ملت اردن سرچشمه می‌گیرد، زیرا مسائل سرنوشت ساز ناسیونالیستی عرب قابل تجزیه نیست و تمام ملت عرب نسبت به آن متحد هستند.
ملک حسین از کشورهای عربی خواست که یک روش متحد را در همبستگی و کمک به عراق برای نابود کردن خطری که مرزهای شرقی امت عرب را تهدید می‌نماید، انتخاب کنند. عراق راهی جز دست زدن به این جنگ مقدس، برای تحقق حق خود نداشت. بی تفاوت بودن اعراب در حمایت از عراق منجر به تحکیم توطئه و تجاوز به حقوق حقه ملت عرب خواهد شد.
ضیاءالحق: چنانچه پاکستان در کشمکش‌های جاری ایران و عراق به طرفداری یکی از دو کشور برخیزد، نه تنها بر وخامت اوضاع خواهد افزود، بلکه به برقراری صلح نیز لطمه خواهد زد.. پافشاری و سختگیری هر دو طرف و این که هیچیک حاضر نیست از موضعی که گرفته، ذره‌ای عقب نشینی کند، این بحران را با مشکل مواجه ساخته است.
نخست وزیر ژاپن: جهت باز نگهداشتن تنگه هرمز، ژاپن نمی‌تواند به ناوگان بین المللی آمریکا بپیوندد، زیرا قانون اساسی ژاپن این اجازه را نمی‌دهد.
وزیر خارجه ژاپن: دولت ژاپن از ایران و عراق تقاضا خواهد کرد امنیت رفت و آمد کشتی‌ها را از تنگه هرمز تضمین کنند.
تحلیل‌ها و تفسیرها
رادیو لندن: صدام رئیس کشور عراق امیدوار است با حملات شکننده خود رژیم خمینی را سرنگون سازد و بر شط العرب حاکم گردد. در زمان شاه کنترل این رودخانه به عهدۀ ایرانیان بود و اینک دورۀ حاکمیت عراق بر این رودخانه فرا رسیده است. اعراب بایستی با هم متحد باشند، چرا که از طرف رژیم انقلابی آسیب پذیر هستند و رژیمشان به خطر افتاده است.
رادیو آمریکا: نیویورک تایمز: گرچه به نظر می‌رسد نیروهای عراق در جنگ با ایران به پیروزی‌هایی دست یافته اند، امّا جنگی که در اطراف شهر بندی خرمشهر و شط العرب جریان دارد، نشان می‌دهد که ایرانیان با وجود بی نظمی در سازماندهی، برای هر وجب خاکشان به مبارزه برخاسته اند. حتی اگر عراقی‌ها کنترل خرمشهر را به دست آورند، تا زمانی که جنگ ادامه دارد، ایرانیان نخواهند گذاشت عراق از شط العرب به عنوان راهی برای دسترسی به خلیج فارس استفاده کند گرچه به نظر می‌رسد نیروهای عراق در جنگ با ایران به پیروزی‌هایی دست یافته اند، امّا جنگی که در اطراف شهر بندی خرمشهر و شط العرب جریان دارد، نشان می‌دهد که ایرانیان با وجود بی نظمی در سازماندهی، برای هر وجب خاکشان به مبارزه برخاسته اند. حتی اگر عراقی‌ها کنترل خرمشهر را به دست آورند، تا زمانی که جنگ ادامه دارد، ایرانیان نخواهند گذاشت عراق از شط العرب به عنوان راهی برای دسترسی به خلیج فارس استفاده کند.
خبرگزاری رویتر به نقل از روزنامه گاردین: در حالی که غرب نگران آینده عرضه نفت است، در جمهوری اسلامی ایران مکتب شهادت ارج نهاده می‌شود. شهادت عامل مؤثری در خنثی کردن حملات عراق بوده است. جنگ ظرفیت منضبط بودن را در ایرانی‌ها آشکار کرد و مدافعان خرمشهر، صحت شعار «توپ تانک، مسلسل دیگر اثر ندارد» را که در زمان شاه فریاد می‌زدند، ثابت کرده اند.
رادیو کلن: جنگ ایران و عراق تبدیل به جنگ فرسایشی و پیچیده‌ای شده که تعیین حد و مرز آن بسیار دشوار است، پیامدهای سیاسی این نبرد رفته رفته آشکار می‌شود. کشورهای عربی بار دیگر در آستانه روی برگرداندن از اتحادها و پیمان‌ها هستند و یک بار دیگر بنای سست اتحاد ممالک عربی آشکار شده است. عراق مناسبات دیپلماتیک خود را با سوریه، لیبی و کره شمالی به خاطر حمایت این کشورها از ایران قطع کرد. اوضاع منطقه بسیار بحرانی است، زیرا شوروی در راه کسب نفوذ دوباره در منطقه خاور نزدیک است. اولین موفقیت شوروی عقد قرارداد دوستی با سوریه است. شوروی در زمینه جنگ ایران و عراق مقصود نهایی خود را آشکار نمی‌کند و مایل است با هر دو کشور در تماس باشد. ایران تقریباً با اغلب کشورهای جهان قطع رابطه کرده و در انزوای محض فرو رفته است. درست همین عامل صدام را به فکر تجاوز به ایران انداخت، زیرا موقعیت ایران در صحنه جهانی تضعیف شده و در داخل کشور نیز به دلیل اختلافات موقعیتی بهتر از خارج وجود ندارد. امّا صدام در محاسبۀ خود عرق ملی ایرانیان را منظور نداشته است، زیرا تصور می‌کرد به کمک مخالفان رژیم آیت االله خمینی در داخل و خارج، می‌تواند رژیم ایران را سرنگون سازد. در حالی که جنگ تحمیلی بین مردم همبستگی ایجاد کرد.
رادیو لندن به نقل از هفته نامه ابزرور: اگر آمریکا و شوروی تصور کنند که قادرند در عمق تحولات خاورمیانه یا آفریقا یا آسیا به طور کلی دست ببرند، خطا کرده اند.
روزنامه دیلی تلگراف: اعلام بی طرفی آمریکا در جنگ عراق با ایران، با افشای تحویل چهار هواپیمای آواکس به دولت عربستان زیر سوال رفته است. جنگ عراق با ایران را می‌تواند جنگ گروگان‌ها نامید، زیرا اگر ایران در دنیا منزوی نشده بود، مورد حمله عراق قرار نمی‌گرفت.
رادیو مسکو: نزاع میان کشورهای اسلامی زمینه مناسبی را برای مداخله نیروهای امپریالیستی در خاورمیانه و خاور نزدیک آماده می‌سازد. آمریکا مقدمات اختلافات گوناگون را به وجود می‌آورد تا بتواند در تشنجات شدید و تضعیف جبهه ضد امپریالیستی، اراده خود را به ملل اسلامی تحمیل نماید.
خبرگزاری تاس: آمریکا به بهانه جنگ عراق و ایران از موقعیت استفاده کرده و آمادگی اش را برای یک مداخله نظامی در خلیج فارس افزایش می‌دهد. علاوه بر هواپیماهای آواکس و تأسیسات رادار زمینی مستقر در عربستان، امکان ارسال جنگنده‌های اف ۱۵ نیز به این کشور در وزارت دفاع آمریکا در دست بررسی است.
خبرگزاری فرانسه: خساراتی که در جریان سه هفته جنگ به ایران و عراق وارد شد، به چند میلیارد دلار می‌رسد. صاحبان صنایع غرب از هم اکنون خود را برای دریافت سفارش‌های تازه آماده می‌کنند.
شرکت‌های فرانسوی و انگلیسی با ایران و عراق تماس گرفته، آمادگی خود را برای تحویل مواد جنگی و مرمت جنگ افزارهای آسیب دیده، به ویژه هواپیما اعلام داشته اند. در رشته صنعتی بیشترین خسارات به تأسیسات نفتی وارد شده است. اکنون شرکت‌های غربی و ژاپنی در انتظار بازگشت به منطقه برای ترمیم تأسیسات هستند.
رادیو آمریکا به نقل از نیویورک تایمز: کار تولید و تصفیه در دو کشور ایران و عراق فلج شده و هر دو کشور با کمبود سوخت روبرو هستند و صادرات نفت خود را متوقف ساخته اند. این امر برای عراق به قیمت ۴۸ میلیون دلار در روز تمام می‌شود. زیان روزانه ایران نیز بالغ بر ۲۸ میلیون دلار است. ایرانیان از نظر مالی آسیب زیادی دیده اند. حدود ۸ میلیارد دلار از ذخایر پولی ایران، پس از اشغال سفارت آمریکا، توسط کارتر مسدود شده است. ایرانی‌ها تصور می‌کردند می‌توانند از ۶ میلیارد دلار ذخایر پولی نزد بانک‌های غیرآمریکایی استفاده کنند، امّا منابع بانکی در لندن برآورد کردند که ایران فقط قادر به استفاده از حدود ۲ میلیارد دلار ذخایر پولی نزد بانک‌های خارجی است. برای همین هزینه جنگی و نیز فقدان درآمد نفت، سبب می‌شود ایران سریع‌تر از گذشته منابع پولیش را از دست بدهد.
ادامه دارد…
نظر شما