خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: هدف‌گیری خبرنگاران و نمایندگان رسانه‌های خبری از سوی اسراییل از همان روزهای نخست تهاجم ارتش اسراییل به غزه خودنمایی کرد. طبق گزارش سازمان‌های جهانی دریک ماه نخست حمله رژیم صهیونیستی علیه غزه، دستکم ۳۹ روزنامه نگار کشته شدند که این تعداد بیش از دو برابر تعداد تلفات در یک سال و نیم جنگ روسیه و اوکراین است و به همین دلیل این مدت به عنوان «مرگبارترین ماه برای روزنامه نگاران» در سال ۲۰۲۳ میلادی نام گرفته است.
مقایسه تلفات روزنامه نگاران در جنگ غزه با سایر جنگ‌ها
جنگ غزه
فدراسیون بین المللی روزنامه‌نگاران مستقر دربروکسل گزارش داد که «از زمان شروع جنگ در ۷ اکتبر، بیش از ۶۳ خبرنگار، نمایندگان رسانه که برای پوشش تحولات جنگ غزه در این منطقه حضور داشتند، کشته شده‌اند، که این رقم نزدیک به همان تعداد روزنامه نگار کشته شده در طول جنگ ویتنام در نیم قرن پیش است.» طبق این گزارش دیگر جنگ‌های وحشیانه در خاورمیانه به شدت جنگ فعلی نزدیک نشده است.
به گفته رسانه های دولتی و منابع رسمی لبنان، دو حمله اسراییل به جنوب لبنان بعد از ۷ اکتبر نیز سبب شهادت دو روزنامه نگار شاغل در یک شبکه تلویزیونی لبنان شده است.
کمیته حفاظت از روزنامه نگاران هم گزارش داد که «تعداد خبرنگاران کشته شده در ماه اول جنگ اسراییل و غزه از زمان شروع به کار این کمیته در سال ۱۹۹۲، بیش از هر درگیری دیگری در ماه اول جنگ بوده است.»
«کریستف دلویر» دبیرکل سازمان گزارشگران بدون مرز (RSF) تلفات خبرنگاران را درجنگ غزه «تکان‌دهنده» توصیف و پیش‌بینی کرده است که این تعداد احتمالاً افزایش می‌یابد زیرا این سازمان همچنان سرگرم بررسی گزارش‌های مرتبط با مجروح یا مفقود شدن چند روزنامه‌نگار دیگر در غزه است.
جنگ اوکراین
طبق گزارش‌های منتشره، در جنگ بین روسیه و اوکراین، از زمان آغاز جنگ در سال ۲۰۲۲ در مجموع ۱۷ روزنامه نگار کشته شده‌اند، آخرین مورد گزارش شده مربوط به فیلمبردار فرانسوی فردریک لکلرک-ایمهوف است که در ماه مه ۲۰۲۳ کشته شد.
حمله آمریکا به عراق
تهاجم تحت رهبری ایالات متحده به عراق جرقه جنگی را زد که به ویژه برای روزنامه نگاران روند مرگباری بوده است. طبق گزارش‌های منتشره، از سال ۲۰۰۳ تاکنون ۲۸۳ روزنامه نگار در عراق کشته شده اند. این شامل ۱۱ نفر است که در ماه اول جنگ، بین مارس تا آوریل ۲۰۰۳ کشته شدند.
جنگ سوریه
به گفته شبکه حقوق بشر سوریه، جنگ در سوریه در اولین ماه از درگیری‌های خود در سال ۲۰۱۱ تلفات روزنامه‌نگاری را به صفر رساند، اگرچه تلفات آن از آن زمان تاکنون به طور چشمگیری افزایش یافته و بین ۲۷۰ تا ۷۱۵ نفر افزایش یافته است.
جنگ ویتنام
۶۳ روزنامه نگار در جنگ ویتنام که دو دهه به طول انجامید کشته شدند.
قوانین بین‌المللی چه می‌گویند؟
طبق قوانین بین المللی بشردوستانه، هدف قرار دادن عمدی روزنامه نگاران و غیرنظامیان، جنایت جنگی تلقی می شود و باید به خبرنگاران اجازه داده شود که از آزادی و حمایت برای انجام کار خود بدون دخالت ناروا در هر درگیری برخوردار باشند. این درحالی است که باوجود گذشت بیش از ۶۰ روز از جنگ غزه، به ویژه در هفته‌های اول تهاجم رژیم صهیونیستی، ارتش رژیم بیانیه‌ای به خبرگزاری‌های بین‌المللی ارسال و اعلام کرد که نمی‌تواند امنیت خبرنگاران آنها را که در نوار غزه فعالیت می‌کنند، تضمین کند.
«جاناتان داگر» رئیس میز خاورمیانه سازمان خبرنگاران بدون مرز دراین زمینه به رسانه‌ها گفت: «نیروهای مسلح اسراییل با حملات هوایی خودسرانه خود، روزنامه نگاران را یکی پس از دیگری بدون هیچ محدودیتی از بین می‌برند و اظهارات غیرقابل قبول آنها نشان دهنده تحقیر آشکار قوانین بشردوستانه بین‌المللی است.
سازمان خبرنگاران بدون مرز گزارش داده است که دهها خبرنگار در نوار غزه حین فعالیت خبرنگاری خود کشته شده‌اند و کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران هم گزارش داده که ۴۸ مرکز رسانه‌ای در غزه مورد اصابت قرار گرفته یا تخریب شده است.
طبق گزارش سازمان خبرنگاران بدون مرز هم حداقل ۱۰ خبرنگار در خانه‌های خود به همراه خانواده‌هایشان کشته شدند و این موضوع در حال بررسی است که آیا آنها عمداً به دلیل کارشان هدف قرار گرفته‌اند؟
این سازمان، در ۳۱ اکتبر شکایتی را به دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC) تسلیم کرده ه در آن دادخواست اعلام شده، رژیم صهیونیستی جنایات جنگی علیه خبرنگاران در غزه مرتکب شده است.
این سازمان از دادستان‌های دادگاه کیفری بین‌المللی خواسته اند در مورد کشته شدن روزنامه نگاران و کارکنان رسانه‌ها در غزه تحقیق کنند و «کریم خان» دادستان ارشد دیوان بین المللی کیفری، از منطقه نیز بازدید کرده است.
دفتر دادستانی دیوان کیفری بین‌المللی گزارش داده که در حال بررسی اقدامات مقامات اسراییلی و فلسطینی است که به جنگ رژیم صهیونیستی و حماس در سال ۲۰۱۴ بازمی‌گردد. کریم‌خان از رژیم صهیونیستی خواسته است که به قوانین بین‌المللی احترام بگذارد، اما از متهم کردن آن به جنایات جنگی خودداری کرده، این درحالی است که وی حمله ۷ اکتبر حماس را نقض جدی قوانین بین‌المللی بشردوستانه خوانده است.
اسراییل مدعی است دیوان کیفری بین المللی صلاحیتی در این مناقشه ندارد، زیرا سرزمین فلسطین اکنون در یک کشور مستقل نیست و اسراییل یکی از طرف‌های معاهده‌ای نیست که زیربنای دیوان کیفری بین‌المللی است و یکی از ۱۲۳ کشور عضو آن نیست.
«آنتونی بلانگر Anthony Bellanger» دبیر کل فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران در این زمینه به یک رسانه بین‌المللی گفته است «می‌توانم بگویم در یک جنگ کلاسیک مانند سوریه، عراق و یوگسلاوی سابق، شاهد این نوع کشتار خبرنگاران مانند آنچه در غزه رخ داده، نبوده‌ایم.»
به گفته وی حتی از زمان پایان آتش‌بس یک هفته‌ای غزه، مشکلات همچنان ادامه دارد، متأسفانه پس از پایان آتش‌بس خبر بدی دریافت کردیم که حداقل سه یا چهار مورد خبرنگار دیگر کشته شدند. بلانگر گفت که آنها در سوگ بیش از ۶۰ روزنامه نگار، از جمله حداقل ۵۱ فلسطینی و سایر ملیت‌ها عزادار هستند. بیشتر آنها در جریان بمباران رژیم صهیونیستی در نوار غزه کشته شدند.
وی تصریح کرده که همراه با تلفات انسانی، دفاتر، مراکز و اماکن بسیاری متعلق به سازمان‌های رسانه‌ای در غزه ویران شده است. او تخمین زد که قبل از درگیری حدود ۱۰۰۰ روزنامه نگار و کارمند رسانه در غزه وجود داشت و اکنون هیچکس نمی تواند از آن خارج شود.
با این وجود «ناصر ابوبکر رئیس سندیکای روزنامه‌نگاران فلسطینی» گفت که خبرنگاران محلی در میان آوار همچنان به کار خود ادامه می‌دهند. برخی از خبرنگار فلسطینی حتی خانواده‌های خود را از دست داده‌اند و بدون غذا و امنیت، کار خود را ادامه داده‌اند. در واقع این میزان صدمات وارده در میان کارکنان رسانه، روزنامه‌نگاران سراسر جهان را به شدت شوکه کرده است. دبیرکل فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران (IFJ) گفت: هیچکس نمی‌تواند آمار رو به رشد همکاران کشته شده را بدون وحشت فزاینده تماشا کند.
جمع بندی
باوجود اینکه طبق قوانین بین‌المللی، خبرنگاران برای فعالیت خود در زمان درگیری و جنگ باید از هر نوع آسیب از سوی طرفین درگیری مصون باشند، اما جنگ غزه واقعیت تلخ دیگری را در این زمینه به جهان نشان داد.
درمدت ۶۴ روز گذشته بیش از ۶۰ خبرنگار، عکاس، فیلمبردار وروزنامه نگار که عمدتاً فلسطینی بودند در تهاجم رژیم صهیونیستی علیه غزه به شهادت رسیدند. به عبارت دیگر در هر روز یک خبرنگار در این صحنه کشته شده است که این تعداد حتی از زمان مشابه سایر جنگ‌های منطقه‌ای دیگر بالاتر بوده است که بیانگر ریشخند کردن قوانین و ضوابط بین‌المللی توسط رژیم صهیونیستی است.
طبق تازه‌ترین گزارش کمیته حفاظت از روزنامه نگاران، تحقیقات اولیه نشان می دهد تا روز ۵ دسامبر ۲۰۲۳، حداقل ۶۳ روزنامه‌نگار و کارمند رسانه‌ای در میان بیش از ۱۶۰۰۰ کشته از زمان آغاز جنگ در ۷ اکتبر بودند که بیش از ۱۵۵۰۰ نفر فلسطینی در غزه و کرانه باختری و ۱۲۰۰ کشته در اسراییل بودند.
براین اساس، مرگبارترین روز جنگ برای کشته شدن روزنامه نگاران روز اول آن، ۷ اکتبر، با کشته شدن ۶ روزنامه نگار بود. دومین روز مرگبار در ۱۸ نوامبر با پنج کشته رخ داد. برخی از رسانه‌های بین‌المللی نیز اعلام کردند که با ارتش رژیم صهیونیستی تماس گرفته و خواستار تضمین عدم حمله به خبرنگاران آنها شده‌اند که نظامیان صهیونیست این موضوع را رد کرده‌اند.
وقایع نگاران رسانه‌ها در غزه به ویژه در جریان پوشش درگیری‌ها در مدت حملات زمینی و هوایی ویرانگر رژیم صهیونیستی، همواره نه تنها با مرگ دست و پنجه نرم کرده بلکه با چالش‌های متعدد از جمله اختلال مکرر در سیستم ارتباطات، کمبود منابع و قطعی گسترده برق و نبود آب، غذا و سرپناه و امکانات بهداشتی روبه‌رو بوده‌اند.
خبرنگاران بسیاری درغزه همچنین از حملات متعدد، تهدید، حملات سایبری، سانسور و قتل اعضای خانواده خود به رسانه‌هایشان شکوایه داشته‌اند. به همین دلیل کمیته حفاظت از خبرنگاران که یک سازمان مستقل و غیرانتفاعی بین‌المللی است گفته‌اند در حال بررسی گزارش‌های تایید نشده متعددی از کشته شدن، مفقود شدن، بازداشت، زخمی شدن، یا تهدید شدن تعدادی از خبرنگاران و آسیب رساندن به دفاتر رسانه‌ها و خانه‌های خبرنگاران است.
شریف منصور، هماهنگ‌کننده برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا این نهاد به رسانه‌ها گزارش داد که «کمیته تأکید می‌کند که روزنامه‌نگاران غیرنظامیانی هستند که کارهای مهمی را در مواقع بحران انجام می‌دهند و نباید مورد هدف طرف‌های متخاصم قرار گیرند.»
روزنامه‌نگاران در سراسر منطقه برای پوشش این درگیری دلخراش فداکاری های بزرگی انجام می دهند. کسانی که در غزه هستند، به ویژه، هزینه‌های بی‌سابقه‌ای را پرداخته‌اند و همچنان می پردازند و با تهدیدهای تصاعدی روبرو هستند. بسیاری از آنها همکاران، خانواده‌ها و امکانات رسانه‌ای خود را از دست داده‌اند و در حالی که پناهگاه یا خروجی امنی وجود ندارد، به دنبال امنیت مجبور به فرار از مکان درگیری شده‌اند.
این کمیته در سایت خود اسامی خبرنگاران کشته، مفقود، مجروح و یا دستگیرشده را به طور مرتب به روز رسانی می‌کند.
«حسن فرج‌اله» از کارکنان ارشد تلویزیون القدس، «شیما الگزار» روزنامه نگار فلسطینی شبکه المجدت، به همراه اعضای خانواده اش در حمله هوایی رژیم صهیونیستی، «عبدالله درویش» فیلمبردار فلسطینی تلویزیون الاقصی، «منتصر الصواف» فیلمبردار فلسطینی خبرگزاری آناتولی در حملات هوایی اسراییل، «ادهم حسونا» روزنامه‌نگار آزاد فلسطینی و استاد رسانه در دانشگاه‌های غزه و الاقصی به همراه چند تن از اعضای خانواده‌اش از جمله افراد رسانه‌ای کشته شده در اثر حملات حملایی و هدف قرار گرفتن توسط ارتش اسراییل هستند.
این درحالی است که سازمان خبرنگاران بدون مرز در اعلامیه‌ای در مورد حفاظت از روزنامه نگاران و پرسنل رسانه‌ها در موقعیت‌های مربوط به درگیری‌های مسلحانه در ۲۰ ژانویه ۲۰۰۳ تاکید کرده است که روزنامه‌نگاران و نمایندگان رسانه‌ها که برای پوشش اخبار و وقایع درگیری‌های مسلحانه و جنگ حضور می‌یابند، باید از هر نوع حمله وتهاجم و بازداشت و ممنوعیت کار مصون باشند.
در مجموع طبق مفاد و دکترین‌های حقوق بشر سازمان ملل، روزنامه‌نگاران و تجهیزات آنها از مصونیت برخوردارند، اولی به عنوان غیرنظامی و دومی در نتیجه حمایت کلی که حقوق بشردوستانه بین المللی از اشیاء غیرنظامی اعطا می کند. با این حال، این مصونیت هیچگاه اجرا نشده و بسیاری از خبرنگاران از جمله افرادی که در غزه و فلسطین فعالیت خبری داشته‌اند بارها و بارها مورد حمله نظامیان صهیونیست قرار گرفته‌اند و سازمان ملل و نهادهای وابسته‌اش آن گونه که نتوانستند از مردم غزه حمایت کنند، خبرنگاران را نیز در مقابل حملات گسترده و مرگبار نظامیان اسراییل بی‌دفاع، رها کرده‌اند.
نظر شما