به گزارش خبرنگار مهر، تازه‌ترین جلسه نمایش فیلم مدرسه آزاد روزنامه‌نگاری با نمایش فیلم مستند «پنج دوربین شکسته» در قالب پروژه «فلسطین از لنز» با حضور کورش علیانی نویسنده کتاب «متاستاز اسرائیل: روایت استمرار تبعیض، ترور، و تعدی» برگزار شد.
«پنج دوربین شکسته» روایت‌گر پنج داستان مختلف درباره عماد برنات، خانواده او و مردم روستای بالعین در کرانه غربی است. هر دوربین شکسته برنات، با خود داستانی درباره مقاومت دارد.
«پنج دوربین شکسته» را بی‌صدا ببینید
کورش علیانی در این برنامه، پس از نمایش فیلم «پنج دوربین شکسته» گفت: درباره این فیلم نظری دارم؛ برای بار دوم که فیلم را تماشا کردید، صدا را ببندید و بعد فیلم را ببینید. خصوصاً در نظر داشته باشید که شروع شروع اشتباهی است. فیلم چه‌طور شروع می‌شود؟ با موسیقی و حرف‌های ادبی شبیه انشای مدرسه. چرا؟ این برآورنده توقع اروپایی و در حالت کلی غربی از زندگی در شرق است. برآورنده توقع یک نگاه اگزوتیک که می‌خواهد شرق با موسیقی پر صدا و محزون و حرف‌های شاعرانه دیده شود. اما انسان شرقی هم انسان است. زندگی می‌کند. محصول رسانه‌ای نیست. به بدنه فیلم نگاه کنید. بدنه فیلم در متن زندگی می‌گذرد و بی‌معنی نیست که جبرئیل فرزند چهارم عماد در این فیلم حضور مداوم دارد. آن بچه در متن زندگی و همزمان و به اقتضای وضعیت در متن مبارزه حضور دارد و به گمان من فیلم یک فهرست باز از پرسش‌های بی‌جوابی است که ممکن است در ذهن شما جرقه بزند، آزارتان بدهد و شما را هرگز رها نکند. که چه خوب اگر چنین شود. این رها نکردن تضمینی خواهد بود برای استمرار تلاش ذهنی و در کنارش مشاهده‌گری شما.
علیانی ادامه داد: وقتی دوباره فیلم را ببینید، پرسش‌ها شکل می‌گیرند. یکی از پرسش‌هایی که ایجاد می‌شود این است که نظرتان نسبت به «زندگی روزمره» و «مبارزه» چیست؟ اصلاً مبارزه چه چیزی می‌تواند باشد و چه چیزی باید باشد؟ اما این فیلم، فقط پرسش‌های فلسفی نمی‌پرسد. پرسش دوم کجا است؟ بعد از شخصیت اصلی یعنی جبرئیل شخصیت‌های دیگر را می‌بینید. آدم‌هایی که با هم فرق دارند. به این آدم‌ها فکر کنید. شخصیت‌هایی که واقعاً دربرگیرنده اتفاقات و رویکردهای جدایی هستند. «عماد»، «ادیب» و «فیل» در فیلم آدم‌هایی هستند که نگاه‌های متفاوتی در مبارزه با اسرائیل دارند. حالا شما سمت کدام می‌ایستید؟ عماد ثبت می‌کند. ادیب سراغ کار سیاسی می‌رود و حرکات نمایشی را دوست دارد. شلوغ‌کار است. فیل ساده و مهربان است. می‌گوید (و چه دردناک و غم‌انگیز) که ما پسرعموی هم هستیم. یک قدم شما بروید عقب تا ما هم یک قدم عقب برویم.
از اعتراض مدنی تا اعتراض خشمگینانه در یک فیلم
وی افزود: مبدأ پرسش بعدی حضور کودکان در مبارزات است. حضور کودکان در جریان اعتراضات و مبارزات درست است؟ محافظت بزرگ‌ترها از بچه‌ها، پرسش بعدی است. دیدید عماد چه کرد؟ گفت جبرئیل را رها می‌کنم تا خودش ببیند. می‌توانیم با این رفتار موافق باشیم؟ اگر موافق نیستیم، می‌توانیم راهی جایگزین پیشنهاد کنیم؟ پرسش بعدی درباره شیوه اعتراض و مبارزه است. ما در این فیلم با جنبه‌هایی از اعتراض مواجه می‌شویم که مدنی‌ترین اعتراض‌ها تا خشمگینانه‌ترین مواجهه‌ها را در برمی‌گیرد. و تمام این‌ها به نوعی ناکارآمد و ناامیدکننده هستند. پس چه باید کرد؟ راه پیش روی انسان فلسطینی کدام است؟ باز در ذهن خود، فیلم را جلو و عقب کنید تا به موضوعات جالب توجهی برسید که می‌تواند برای شما پرسش بسازد. پرسش مهم است. یکی از پرسش‌ها که من کمی گشتم و در موردش پژوهشی هم نشده، حضور شیوه‌ی خاص «اعتراض سر و صدا» در فلسطین است.
علیانی با اشاره به بخشی دیگر از فیلم سوال بعدی را مشخص کرد. وی گفت: شهرک‌سازی در فلسطین هم از نکته‌های مهم فیلم بود. روند ساخت شهرک در فلسطین یک سوال است. این یک روند عقیدتی است؟ یا نه، عملاً روندی برای ایجاد فساد اقتصادی است؟ این یکی از موضوعات مربوط به اسرائیل است که ما در این سال‌ها به آن توجه نداشته‌ایم و فیلم به ما کمک می‌کند سوال را ببینیم و به آن فکر کنیم. در بخش‌هایی از همین فیلم «پنج دوربین شکسته» دیدیم که اول گروهی از مذهبی‌ها وارد زمین‌های فلسطینی‌های بالعین شدند، آنجا با کانکس مستقر شدند، بعد دیوار کشیدند و زمین‌ها را تصرف کردند، بعد کار را به شرکت‌های شهرک‌ساز سپردند. این شرکت‌ها کی هستند؟ این‌جا پرسش بعدی پدید می‌آید. مذهبی‌ها در اسراییل قدرت دارند یا غیرمذهبی‌ها؟
نویسنده «متاستاز اسرائیل» در ادامه گفت: در فیلم می‌بینیم که پیشانی، مذهبی‌ها هستند اما بعد که وارد جریان اصلی قدرت و تصمیمات حاکمیتی می‌شویم، می‌بینیم که دیگر از مذهبی‌ها خبری نیست. قدرت به دست گلدا مئیر و حییم وایزمن و مناحم بگین و موشه دایان و اریل شارون و بنیامین نتانیاهو است که هیچ کدام مذهبی نیستند. این‌ها مذهبی‌های قدیم مثل ناحوم سوکولو و موشه شَرِت را حذف کردند و به جایشان نشستند.
علیانی به یکی از پرسش‌های آغازین خود بازگشت و بیان کرد: در این فیلم می‌بینیم عماد با انبوهی از روش‌های مبارزه روبه‌رو است، اما این‌ها «همه چیز» و «هیچ چیز» هستند. چرا؟ چون در این فیلم فلسطینیان همه راه‌ها را آزمایش می‌کنند، اما نتیجه‌ای نمی‌گیرند. در واقع «امکان» و «عدم امکان» دو عبارتی هستند که می‌توانند پس از تماشای این فیلم برای شما مطرح شوند. و بعد شما از خود بپرسید که فلسطینی‌ها در این مبارزه چه رویکرد موفقی و چه ابزاری دارند؟ کدام رویکرد و کدام ابزار احتمالاً آنان را به پیروزی خواهد رساند؟
فلسطین مبنایی برای رهایی از بن بست است
وی افزود: پرسش دیگری که «پنج دوربین شکسته» پیش روی ما می‌گذارد این است که اساساً به چه چیزی ملاک موفقیت می‌گوییم؟ آنجا که اسراییل چند متر قبل از فنس دیوار می‌کشد و بعد فنس را جمع می‌کند پیروزی‌ای در حد همان چند متر به دست آمده؟ مسئله بعد مسئله «حجاب» است. در صحنه‌ای از فیلم همسر عماد حجاب کاملی بر سر و پیراهنی آستین کوتاه به تن دارد، اما در بخش دیگری از فیلم در تشییع در روستای مجاور زنی را می‌بینیم که روبنده دارد. این را تنوع ببینیم؟ آزادی ببینیم؟ اضطراب فرهنگی ببینیم؟
علیانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود از «سبک زندگی» در فلسطین صحبت کرد و گفت: در این فیلم شما پاسخ‌هایی موضعی و فلسطینی به سوال‌هایی در مورد سبک زندگی می‌یابید. خوب است که به این پاسخ‌ها به عنوان پاسخ مطلقاً درست نگاه نکنید، اما براساس آن‌ها آگاهی خود را افزایش دهید. ما در تمام جهان و در ایران با پرسش‌های سخت سبک زندگی مواجه هستیم. سبک زندگی غالب ما را و جهان را و محیط زیست را رو به اضمحلال می‌برد. این حجم بالا از مصرف قابل استمرار نیست. اما زندگی فلسطینی سبک زندگی نسبتاً متفاوتی را به ما پیشنهاد می‌کند. سبک زندگی‌ای که چندان هم مصرفی نیست و با شرایط سخت و با سلامت محیط زیست سازگارتر است. و به یاد داشته باشید ما و فلسطینی‌ها یک وجه مشترک داریم؛ هر دو تحریم هستیم. چنین است که گمان می‌کنم نگاه کردن به فلسطین می‌تواند مبنایی برای رهایی از بن بست‌هایی باشد که اکنون در جریان زندگیمان با آن مواجه هستیم. فلسطینی که مساله اش فقط ظلم‌ستیزی نیست بلکه در زیست روزمره خود پاسخ‌دهنده پرسش‌های مهمی است که می‌توانیم بخش قابل توجهی از این پاسخ‌ها را به جامعه خودمان و به باقی نقاط جهان ارایه بدهیم.
این نشست با پرسش و پاسخ حاضران با کورش علیانی ادامه پیدا کرد.
نظر شما