به گزارش خبرگزاری مهر، پس از فتح خرمشهر و برتری سیاسی- نظامی ایران، رژیم بعث عراق درحالی مسئله صلح را مطرح کرد که هیچ تغییری در ماهیت رفتار سران این رژیم مشاهده نمی شد.
پافشاری عراق بر ادعای قبلی عدم پذیرش قرارداد 1975الجزایر، حضور در بخشی از خاک ایران و ادامه حملات تأیید این مسئله بود و تلاش عراق و مجامع بین المللی وکشورهای حامی آن در منطقه برای طرح صلح نه از روی اعتقاد بلکه به دلیل شرایط حادی بود که آنان را در موضع ضعف قرار داده بود و منافعشان را تهدید می کرد.
علاوه بر آن تصمیم گیرندگان سیاسی و فرماندهان نظامی ایران با توجه به برتری مطلق جمهوری اسلامی در این زمان حاضر نبودند بدون دستیابی به حداقل امتیاز( تنبیه متجاوز وگرفتن غرامت ) قرارداد پایان جنگ را امضاء کنند.از این رو هدف اصلی ایران از ورود به خاک عراق و ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر وادار کردن جامعه بین المللی به تنبیه متجاوز بود تا از این رهگذر به ماهیت انقلاب اسلامی خدشه وارد نشود.
پس از پیروزی در عملیات بیت المقدس که به آزاد سازی بخش اعظمی از مناطق اشغالی منجر شد، ایران برای اجرای عملیاتی که سرنوشت جنگ را مشخص کند چاره ای جز ورود به خاک عراق نداشت که با اذن حضرت امام خمینی(ره) مبنی بر ورود به خاک عراق، فرماندهان، منطقه شلمچه و بصره را برای حمله نهایی خود برگزیدند که بر اساس پیش بینی های صورت گرفته با رسیدن نیروهای ایرانی به بصره یا نزدیکی آن، کار رژیم صدام تمام بود، اما در این میان مسئله حمله گسترده اسرائیل از زمین و هوا به لبنان به اوج خود رسید.
در این زمان در جلسه شورای عالی دفاع که با حضور شهید سپهبد صیاد شیرازی و محسن رضایی برگزار شد، بعد از چندین ساعت بحث و تبادل نظر تصمیم گرفته شد ایران به جنوب لبنان نیرو اعزام کند اما شهید صیاد شیرازی که در آن مقطع به سوریه سفر کرده بود از قراین و شواهد متوجه این مطلب شد که پرداختن به لبنان و غفلت از عراق دامی برای ایران است و نظر خود را در این خصوص در بازگشت به محضر امام (ره) رساند و ایشان فرمان بازگشت نیروها را از لبنان صادر کردند. هرچند ایران از این دام رهید اما صدام از یک ماه غفلت، نهایت استفاده را کرد و ضمن ساماندهی ارتش خود به سرعت بر استحکامات شرق بصره افزود.
عملیات رمضان با مشارکت و فرماندهی ارتش و سپاه، نخستین عملیاتی بود که با هدف حضور قوای نظامی ایران در پشت شط العرب و تسلط بر معابر وصولی بصره و با این امید که در صورت موفقیت امکان پایان پیروزمندانه جنگ فراهم شود، در خاک عراق انجام شد. این عملیات در چهار مرحله انجام گرفت که در مرحله اول و دوم نیروهای ایران توانستند به مواضع دشمن حمله کرده و علی رغم تصرفات قابل توجه و تلفات و خسارات سنگینی که بر دشمن وارد کردند، ناچار به عقب نشینی شدند. در مرحله سوم این عملیات که بامداد روز 30تیرماه 61 آغاز شد، با وجود وارد کردن تلفات بسیاری بر نیروها و ادوات دشمن و دست یافتن به برخی اهداف از پیش تعیین شده، به علت شدت مقاومت دشمن یگانها پس از پیشروی اولیه ناچار به بازگشت به مواضع قبلی شدند.
مرحله چهارم در شامگاه اول مرداد ماه 61 با حرکت گردان های خط شکن سپاه آغاز شد و نیروهای خودی موفق به شکستن خط اول دشمن شدند، ولی محدود بودن زمین منطقه، وجود انواع موانع از قبیل سیم خاردار و میدان مین و تمرکز انبوه آتش توپخانه و فشار رده های بعدی ارتش عراق در منطقه، مانع پیشروی یگانها شد.
هرچند عملیات رمضان برابر طرحهای تهیه شده به اهداف نهایی خود دست نیافت اما رزمندگان اسلام به هدف اصلی که تنبیه متجاوز و انهدام هر چه بیشتر نیروهای بعثی و مقابله با تمامی فشارهای سیاسی- تبلیغاتی دنیای استکبار بود، دست یافتند.
کارشناسان سیاسی، بی‌اعتنایی به شرایط و حقوق جمهوری اسلامی ( شناسایی و تنبیه متجاوز، پرداخت غرامت، عقب نشینی از مناطق اشغالی و به رسمیت شناختن حاکمیت ارضی در قلمرو جغرافیایی )، تأکید بر پذیرش آتش بس و نه صلح (برخی از این پیشنهادهای آتش بس در زمانی ارائه می‌شد که عراق قسمتهای عمده ای از خاک ایران را در اشغال خود داشت و چنانچه ایران آتش بس رامی‌پذیرفت، برتریهای نظامی موجود به مثابه تضمینهایی بود برای عراق تا اراده سیاسی و سلطه جویانه خود را در خصوص ادعاهای ارضی بر ایران تحمیل کند) و عملکرد مغرضانه شورای امنیت را از جمله عوامل ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر و ورود به خاک عراق در عملیات رمضان عنوان می کنند.
با وجود مسائل یاد شده، حضرت امام خمینی (ره) در 30 خرداد 1361 قبل از شروع عملیات رمضان در یک سخنرانی درباره اعزام هیئت صلح به ایران وعراق فرمودند: "...اشخاصی بیایند که طرفین قبول دارند و بنشینند و ببینند که ما به عراق حمله کردیم یا عراق به ما. خرابی‌هایی را که آنها وارد کردند ببینند و بروند شهرهای آنها را هم ببینند. اما هیئت مزبور به جای اقدام عملی در جهت شناسایی متجاوز، مذاکره با طرف متجاوز را توصیه می کند و مشخص است که در مذاکراتی از این قبیل، طرف متجاوز هیچگاه به آنچه که دست یازیده است، اعتراف نخواهد کرد. خصوصاً آنکه کمک های مختلف سیاسی، نظامی و اقتصادی نیز وی را پشتیبانی می‌کرد.
نیروهای عمل کننده ایران در عملیات رمضان، با وجود استحکامات متعدد عراق خط را شکستند و حدود 18 کیلومتر پیش رفتند و حتی در یکی از محورها، به نزدیکی شهر بصره رسیدند اما با روشن شدن هوا و حملات سنگین زرهی عراق کار مشکل تر شد و سرانجام بعد از چند روز جنگ سنگین، ایران به آن چه که می خواست دست نیافت.
متخصصان و تحلیل گران نظامی مستقر در قرارگاه ها قدرت زرهی برتر، تشکیل یگان های دفاع متحرک،عدم ارزیابی صحیح از امکانات دشمن و تأخیر در شروع عملیات را از جمله عوامل این ناکامی ذکر کردند اما از نظر شهید صیاد شیرازی ضعف بنیه معنوی رزمندگان و غرور ناشی از پیروزی در عملیات بیت المقدس و نیز خود محوری ارتش و سپاه درعدم موفقیت در این عملیات را نباید از یاد برد.
ذکر این نکته لازم است که پس از فتح خرمشهر، با وجود مشکلات نظامی که در حفظ متصرفات گریبان گیرعراق شده بود، صدام در صدد بود تا با عقب نشینی از برخی اراضی ایران، نبرد از میدان‌های جنگ را به عرصه‌های سیاسی بکشاند و بدون آن که شرایط ایران برای صلح در نظر گرفته شود، با به دست آوردن وجهه صلح طلبی، هم ایران را وادار به پذیرفتن شرایط جدید خود بکند و هم با نگاهی به چندماه آینده که قرار بود میزبانی "کنفرانس سران کشورهای غیر متعهد" و ریاست آن را به مدت 8 سال عهده دار شود، شرایط دلخواه را به ایران تحمیل نماید. ازطرف دیگر، ایران برای برگزاری کنفرانس غیرمتعهدها در بغداد دو راه بیشتر نداشت؛ یا در کنفرانس شرکت نمی‌کرد که ضررهای آن برای سیاست خارجی ایران جدی بود و یا اگر شرکت می‌کرد، با توجه به زمینه‌های مناسبی که در این کنفرانس وجود داشت بعید نبود که با اقدامات برخی کشورهای موجه و متنفذ به نوعی شرایط عراق بر ایران تحمیل شود.
اما در این زمان عراق نه تنها به این اهداف نرسید بلکه ایران با اتخاذ روشی مبنی بر تداوم نبرد تا تحقق شرایط خود و نا امن کردن عراق برای کنفرانس غیر متعهدها و درکنار آن، تلاشهای مؤثر دیپلماتیک عراق را از میزبانی "هفتمین کنفرانس سران جنبش عدم تعهد"محروم ساخت.
شهید سرلشکر خلبان عباس دوران در سی ام تیرماه 1361 در حین بازگشت ازعملیات بمباران پالایشگاه "الدوره" در ضلع جنوبی بغداد مورد حمله شدید پدافند هوایی و زمینی دشمن قرار گرفت و زمانی که دید هواپیما در حال سقوط است، تصمیم گرفت تا آنجا که می تواند حداکثر ضربه را به دشمن بزند و طی یک عملیات استشهادی از کمک خلبان خواست تا هواپیما را ترک کند و خود با هدایت هواپیما به سمت هتل محل برگزاری "اجلاس سران غیر متعهدها" به استفبال شهادت رفت و سرانجام پیکر پاکش پس از 20 سال به همراه 570 شهید دیگر دوم مرداد ماه 1381 به خاک پاک میهن بازگشت.
نظر شما