سرپرست گروه موسيقي ناوك : به موسيقي سنتي جفا شد اما بزرگان نبايد عرصه را خالي مي كردند

 رضا ناظري در گفت و گو با خبرنگار فرهنگي "مهر" گفت : به نظر من طي چند سال اخير  موسيقي سنتي نسبت به ساير موسيقي ها كمتر مورد توجه قرار گرفته است و به عبارتي دچار ركود شده است. يكي از عوامل ركود موسيقي سنتي به عملكرد مراكزي كه متولي بخش فرهنگي جامعه هستند، يعني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، صدا و سيما، و اساتيد اين موسيقي برمي گردد. از ميان اين مراكز، نقش صدا و سيما به دليل دسترسي آسان و رايگان مردم بسيار قابل توجه مي باشد. ولي متأسفانه عملكرد مسؤولين صدا و سيما با اساتيد موسيقي سنتي، به جزء تعداد اندكي از آنها، به گونه اي بوده است كه آنها درباره همكاري با صداو سيما دچار نوعي ترديد شده اند وبه نوعي گوشه عزلت اختيار كرده اند. 

 وي افزود :  درست است كه عملكرد صدا و سيما موجب گوشه گيري اساتيد شده است، ولي صدا و سيما مي تواند از برنامه هايي كه پيش از اين و در زمان گذشته اجرا شده و در آرشيو موجود است استفاده كند. منظور من آثار اساتيد بزرگي همچون استاد غلامحسين بنان، استاد محمودي خوانساري، استاد حسين قوامي، و... است.

 وي ادامه داد :  يكي ديگر از متوليان رسمي فرهنگ، يعني وزارت ارشاد، نيز در اشاعه و فرهنگ سازي براي اين نوع موسيقي كم كاري كرده است. اين وزارت خانه براي موسيقي هاي پاپ به سرعت مجوز صادر مي كند ولي نسبت به  موسيقي سنتي چنين توجهي را نشان نمي دهد .

 او گفت :  اگرچه اين دو متولي بخش فرهنگ در اجراي وظايف خود نسبت به موسيقي سنتي كوتاهي كرده اند، ولي اين امر موجب آن نمي شود كه اساتيد نيز با دلسردي عرصه را براي عده اي سودجو خالي كرده تا آنان بتوانند هر بلايي كه دلشان مي خواهد بر سر اين موسيقي بياورند و به اين ترتيب گوش موسيقيايي مردم را با مبتذل ترين كارها كه هيچ نسبتي با فرهنگ ما ندارد پر كنند.

   ناظري گفت : البته بخشي از اين ركود نيز به فرهنگ عمومي جامعه ما برمي گردد. متأسفانه چيزي كه الان در جامعه ما رخ داده است اين است كه به دليل وجود انواع و اقسام موسيقي ها،  سليقه مردم دچار نوعي ابتذال شده است. اين فاجعه به قدري عميق است كه براي اصلاح آن نياز به سال ها كار و تلاش داريم. از آن جايي كه گوش دادن به موسيقي سنتي علاوه برداشتن علاقه نياز به دانستن مقداري ادبيات و شناخت شعر و... دارد، لذا مردم عادي كمتر به آن روي مي آورند. البته مي توان براي جلب توجه مردم عادي از تصنيف كه داراي ريتم است استفاده كرد. 

      وي غمناك بودن موسيقي سنتي را اتهامي نادرست دانسته و گفت :   مي توان با اين موسيقي آهنگهاي شاد نيز اجرا كرد .  مثلا دستگاه ماهور و چهارگاه  نسبت به ساير دستگاهها از قابليت بيشتري براي اجراي ملوديهاي شاد برخوردارند .  نكته جالبي كه بايد متذكر شوم اين است كه ما در آواز دشتي كه معروف به آهنگي غمناك است كارهاي را داريم كه هرگز بوي غمناكي نمي دهند . براي مثال آهنگ معروف " مرز پر گهر" كه توسط استاد روح الله خالقي ساخته شده و استاد غلامحسين بنان آن را  اجرا كرده  در دستگاه دشتي است . آيا اين آهنگ  غمناك است ؟ ، آنچه مهم است اين است كه مي توان ازظريفيتهاي موجود در موسيقي سنتي براي خلق آهنگهاي شاد نيز استفاده كرد .  نكته ديگر اين كه، براي هر ساعت از اوقات روز بايد از يك دستگاه كه متناسب با آن ساعت است استفاده كرد .  مثلا براي صبح كه نياز به تحرك وشادي دارد از دستگاه هاي ماهور و چهار گاه استفاده كرد و در هنگام شب از دستگاه هاي كه نوعي از آرامش را القاء مي كنند ، مانند دستگاه نوا  استفاده كرد .  متاسفانه بي سليقگي صدا و سيما در اين قسمت نيز وجود دارد ، يعني درست به هنگام صبح از موسيقي هاي آرام بخش استفاده  مي كند و به هنگام شب كه نياز به آرامش وجود دارد از موسيقي هاي شاد استفاده مي كند .  

او در پاسخ به اين پرسش كه آيا ركود موسيقي سنتي فقط به عملكرد متوليان و فرهنگ عمومي مربوط است و خود موسيقي سنتي داراي هيچ گونه ضعفي نيست، گفت: به نظر من  موسيقي سنتي داراي ضعف نيست. اين ضعف به نحوه آموزش موسيقي سنتي مربوط مي شود نه به خود آن. چرا كه بعضي از اساتيد محترم به هنگام آموزش، اصرار به همان آموزش هايي كه خود به سبك قديم آموخته اند، دارند. و از آن جايي كه آموزش موسيقي سنتي به خودي خود دشوار و يكنواخت است، كمتر كسي امروزه تن به چنين آموزش هايي مي دهد. خود من در آغاز يادگيري موسيقي در مدت زمان كوتاهي نواختن  برخي از سازها مانند گيتار را آموختم. با اين پيش فرض فكر مي كردم كه در همين مدت كوتاه مي توانم سازهاي سنتي مانند سنتور را نيز بياموزم، ولي در عمل چنين نشد بلكه پس از سال ها هنوز براي يادگيري نكته هاي فراواني وجود دارد. به نظر مي رسد اگر در نحوه آموزش تجديد نظر كرده و مقداري هم از عوامل برانگيزاننده براي هنرجويان استفاده كنيم تعداد بيشتري از هنرجويان موسيقي به موسيقي سنتي روي خواهند آورد.

وي در پايان اين گفتگو دليل استقبال از آثار عليرضا افتخاري را استفاده  از برخي از ظرفيت هاي مغفول واقع شده موسيقي سنتي يعني توجه به ريتم و استفاده از تصنيف و انتخاب اشعارارزيابي كرده  و آن را پاسخي به ناوارد بودن  اتهام غمناكي و سكون در موسيقي سنتي دانست .