به گزارش خبرنگار مهر، نشست "تجربیات جهانی ترویج علم" با سخنرانی دکتر اکرم قدیمی عصر چهارشنبه هشتم مهرماه در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور برگزار شد.
دکتر قدیمی با اشاره به اهمیت بحث ترویج علم در توسعه علمی، گفت: در کشورهای پیشرفته، با همه سابقه‌ای که در زمینه ترویج علم در قالب کوششهای پراکنده افراد و جمعیتها به چشم می‌خورد، از زمانی که دولتها، از حدود دهه 1980 به نحو تمام عیار پا به میدان گذاردند، پدیده "ترویج علم" به صورت یک واقعیت اجتماعی بسیار تاثیر گذار، صورت بیرونی پیدا کرد و از رهگذر مشارکت همه کنشگران اجتماعی، سهمی اساسی در ایجاد تحولات مثبت در فضای فرهنگی این کشورها برعهده گرفت.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در ادامه خاطر نشان کرد: ترویج و همگانی کردن علم کوتاهترین راهی است که امکان دسترسی به نتایج علمی را میسر ساخته و در ضمن درک و فهم ما را نسبت به واقعیات موجود بالا می‌برد. هدف ترویج علم، در اولین مرحله، برانگیختن توجه انسان و نیز عرضه مهمترین نتایج علمی به صورتی کاملا ساده و در عین حال واقعی به انسان است.
وی افزود: همگانی کردن علم و ترویج آن در صورت استمرار و بنیادی شدنش می‌تواند تفکر علمی و خردگرایی را در جامعه رواج دهد و راه را برای پیشبرد علوم و نهادینه شدن آن ودر نهایت ترقی و رفاه جامعه هموار سازد.
وی در خصوص علل انتخاب کشورهای امریکا، آلمان، انگلستان، هند و چین به عنوان کشورهای هدف تحقیق، گفت: این سخنرانی در واقع گزارشی است از یک تحقیق که در آن کشورهای امریکا، انگلستان، آلمان، چین و هند به عنوان کشورهای هدف مورد بررسی قرار گرفته‌اند تا از رهگذر این بررسی تطبیقی، بتوان اصول و شاخصهای اصلی ترویج علم را مورد شناسایی قرار داد. چین و هند تا نیم قرن گذشته در زمره کشورهای توسعه نیافته محسوب می‌شدند اما با به کارگیری روشهای صحیح ترویج علم این امکان به دولتمردان این کشورها داده شد تا در فاصله ای کمتر از نیم قرن کشور خود را از کشوری توسعه نیافته به کشورهایی با بالاترین رشد اقتصادی و علمی برسانند.
وی افزود: ایالات متحده امریکا به عنوان یکی از پیشرفته ترین کشورهای جهان چه در حوزه فناوری و چه در حوزه ترویج علم می تواند معیارهای قابل توجهی را برای کاربردی ساختن مفهوم ترویج علم در اختیار اندیشمندان قرار دهد.
او گفت: انگلستان نیز که به عنوان بنیانگذار انقلاب صنعتی و پیشتاز رنسانس شناخته می‌شود، در زمینه ترویج علم سابقه طولانی دارد. مطرح ساختن آلمان به عنوان یکی از کشورهای قابل توجه در مبحث ترویج علم، به دلیل نوع نگرش دولتمردان آلمانی به علم و استفاده کاربردی از آن است.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، افزود: اگرچه ترویج علم سابقه طولانی در تاریخ دارد اما ماهیت و مفهوم ترویج و ارتباط آن با جنبه‌های مختلف علم تنها در چند سال اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در کارهای مهمی که در خصوص ترویج علم صورت گرفته به دو اتفاق عمده بر می خوریم. نخست ظهور تلاشهای صورت گرفته که از سوی نویسندگان به صورت فردی برای مطالعه ماهیت ترویج صورت پذیرفت که درآن تصویر علم برای عامه مردم، گرچه با محدودیت تحقیقات حرفه‌ای، به مردم ارائه شد.
این پژوهشگر خاطر نشان کرد: به عنوان مثال برن هام به ترویج علم در ایالات متحده از سال 1800 تا 1970 توجه خاصی نشان می‌دهد وی قرن نوزده را قرن رشد علم می پندارد. وی در عین حال معتقد است که قرن بیستم تخصص گرایی را به عمومی سازی در جنبه علم منتقل ساخت. در این قرن بود که آموزش دهندگان علم و روزنامه نگاران علمی که خود اندیشمند نبودند پیام علم را به جامعه منتقل ساختند.
وی افزود: با بررسی پنج کشور مورد بررسی می‌توان دریافت که در تمامی این کشورها علیرغم وجود حکومت ، سیاست و فرهنگ متفاوت، چند نکته مشترک به عنوان شاخص ترویج علم در آنها به چشم می‌خورد.
قدیمی تصریح کرد: در تمام این کشورها شاهد وجود مراجع سیاستگذار در خصوص ترویج علم هستیم. همه این کشورها نهادهای علمی فعال در زمینه ترویج علم دارند و روشهای خاصی با کم و کیف متفاوت برای ترویج علم دارند که رسانه‌ها شامل رادیو، تلویزیون، سینما، روزنامه‌ها، مجلات، اینترنت از جمله آنها به شمار می‌رود.
وی افزود: یکی دیگر از شاخصهای مشترک در میان 5 کشور مورد مطالعه، وجود نهادها و مراکز اجتماعی علمی است که با ترویج علم مرتبط هستند.
قدیمی یادآور شد: شاید مهمترین و حساسترین نقطه اشتراک ترویج علم در این 5 کشور وجود هیئت علمی مستقل، حرفه‌ای و کارشناس به عبارتی متخصص در زمینه ترویج علم باشد، وجود افراد کارشناسی که بدرستی بدانند چه می‌خواهند، چگونه می‌خواهند به آنچه که می‌خواهند برسند و چگونه باید دیگران را با آنچه که خواست آنهاست آشنا سازند.
وی در پایان خاطر نشان کرد: هر 5 کشور مورد مطالعه اعتبارات ویژه‌ای برای ترویج علم درنظر گرفتند. حتی بودجه‌ای برخی مؤسسات گاهی خیره‌کننده است. مطمئناً در جهان امروز نمی‌توان بدون تخصیص اعتبار به نتیجه‌ای درخشان دست یافت. آنچه که شاخص مشترک این بخش در این 5 کشور بود استفاده از بهترین افراد با بالاترین اعتبارات است. چیزی که به نظر می‌رسد اگر درصدد ترویج صحیح علم هستیم باید به آن توجه خاص شود.
نظر شما