به گزارش خبرنگار مهر، میرعبداله حسینی عضو هیئت علمی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی در یادداشتی به شرح ذیل به تشریح لازمه‌های توسعه صادرات صنعتی ایران پرداخته است:
"با بررسی سیر تکوینی نظریه‌های جدید تجارت، مشخص می‌شود که تا دهه 70 میلادی، نظریه‌های تجارت به صورت عمده روی کاربرد، تعدیل و تعمیم مدل‌های مرسوم تمرکز داشتند. مدل‌های جدید تجارت بین‌الملل که از اواخر این دهه مطرح شدند در حقیقت عکس‌العملی بود به فروض غیرواقع‌بینانه نظریه‌های مرسوم تجارت بین‌الملل و به‌طور اخص مشاهدات تجربی که با پیش‌بینی این نظریه‌ها سازگار نبودند.
با طرح نظریه‌های جدید تجارت در مجموع مشخص می‌شود که مدل‌های تجارت درون صنعت براساس ویژگی‌های صنعت نظیر ساختار بازار رقابت ناقص، وجود تمایز محصول و همچنین صرفه‌های ناشی از مقیاس، توسعه پدیده تجارت درون صنعت را توضیح می‌دهند.
همین‌طور، از بررسی مبانی اندازه‌گیری تجارت درون‌صنعت مشخص می‌شود که روش‌های مختلفی جهت اندازه‌گیری پدیده تجارت درون صنعت ارایه شده که به دو گروه شاخص‌های ایستا و شاخص‌های پویا طبقه‌بندی می‌شوند.
از مطالعه میزان تجارت درون صنعت ایران در سه سطح کشوری، صنعتی و کالایی، مشخص می‌شود که الگوی تجارت خارجی ایران اساسا مبتنی بر مزیت‌های نسبی کارایی نسبتا بالا در تولید محصولات به دلیل تفاوت در بهره‌وری، منابع اقتصادی، فناوری و سایر عوامل ساختاری است و هنوز الگوی تجارت خارجی ایران مبتنی بر مزیت‌های رقابتی از جمله برتری ناشی از توانایی‌های خاص همچون صرفه‌های ناشی از مقیاس، تمایز محصول، نوآوری و خلاقیت شکل نگرفته است.
در واقع میزان تجارت درون صنعت چندجانبه و دوجانبه ایران بسیار ناچیز است. به طور مشخص میزان تجارت درون صنعت ایران حدود 10.5 درصد برآورد شده؛ اما تجارت درون صنعت صنایع کارخانه‌ای ایران بهبود نسبی را تجربه کرده است. همچنین، تجارت درون صنعت عمودی سهم قابل ملاحظه‌ای از تجارت دوطرفه ایران را به خود اختصاص می‌دهد. به طور مشخص حدود 83 درصد از تجارت درون صنعت ایران به شکل تجارت درون صنعت عمودی است که نسبت به سال 1376 به میزان 15 درصد کاهش یافته است.
صنایع مواد شیمیایی و محصولات وابسته در میان صنایع ایران، بالاترین میزان تجارت درون صنعت را از آن خود دارد. در این رابطه، صنایع تولیدات کارخانه‌ای، صنایع متفرقه و صنایع ماشین آلات و تجهیزات حمل‌ونقل در رده‌های بعدی قرار دارند. همچنین، محصولات پتروشیمی حضور چشمگیر و فزاینده‌ای در تجارت درون صنعت صنایع مواد شیمیایی و صنایع وابسته کشور دارند وهمچنین محصولات آهن و فولاد نیز حضور چشمگیری در تجارت درون صنعت صنایع تولیدات کارخانه‌ای کشور دارند.
بدون شک گسترش تجارت درون صنعت ایران می‌تواند به توسعه صادرات کالاهای صنعتی کمک وافری نماید. توسعه تجارت درون صنعت به دو شکل افقی و عمودی امکان‌پذیر است. برای ارتقای تجارت درون صنعت عمودی، توجه اساسی به کیفیت محصولات ضروری است.
در این راستا، ارتقای فناوری تولید، افزایش کیفیت عوامل تولید به ویژه نیروی انسانی، توجه به سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، همگرایی اقتصادی، عدم اتکای صرف به تقاضای داخلی و دستیابی به تقاضاهای جدید از طریق بازارهای جهانی، مهم تلقی می‌شود.
همچنین برای ارتقای تجارت درون صنعت افقی، بکارگیری راهبرد‌های کاهش هزینه، تمایز و تمرکز ضروری است. در این رابطه، توجه جدی به کیفیت محصولات، نوآوری و خلاقیت، اولویت‌بندی بازارهای هدف، استفاده از ظرفیت‌های بازار جهانی برای بهره‌گیری از صرفه‌های ناشی از مقیاس و کاهش هزینه متوسط به ویژه برای صنایع سرمایه‌بر همچون صنایع پتروشیمی، آهن و فولاد و خودرو، کاهش هزینه‌های غیرضرور و افزایش توان رقابت‌پذیری در عرصه جهانی مهم تلقی می‌شود.
در مجموع الگوی تجاری ایران با شرکای عمده تجاری، اساسا یک الگوی تجارت بین صنایع است که بر اساس اختلاف در موجودی عوامل تولید انجام می‌گیرد. بالاترین میزان تجارت درون صنعت دو جانبه کشور، حدود 5/8 درصد است که با کشور ترکیه صورت گرفته است. با وجود تسلط تجارت بین صنایع، شواهدی در ارتباط با تغییر الگوی تجارت خارجی به نفع تجارت درون صنعت مشاهده می‌شود.
به عبارت دیگر، روند رو به رشدی در تجارت درون صنعت دو جانبه ایران و شرکای عمده تجاری مشاهده می‌شود. به طوریکه میانگین تجارت درون صنعت دو جانبه ایران با شرکای عمده تجاری طی دوره حدود 3 برابر شده است."
نظر شما