اسماعیل آذر، نویسنده و محقق ادبی که به بهانه انتشار کتاب جدیدش «حافظ در فراسوی مرزها» با خبرنگار مهر گفتگو می‌کرد، گفت: این کتاب با 400 صفحه به موضوع نفوذ حافظ در غرب و آمریکا می‌پردازد. کتاب دارای 6 فصل است. فصل نخست درباره احوال و آثار حافظ است. فصل دوم کتاب درباره حوادث و وقایع قرن نوزدهم در اروپای دوره ویکتوریاست که اوج دوران رمانتیک بود. فصل سوم کتاب هم درباره آمریکا، امرسون و حافظ است. 3 فصل بعدی هم به ترتیب درباره تاثیرات حافظ در فرانسه، آلمان و انگلیس است.
وی افزود: اوج شناخت حافظ، خارج از مرزهای ایران، مربوط به قرن نوزدهم است. اولین بار در سال 1812 هرور، ترجمه آلمانی دیوان حافظ را ارائه داد. بعد از او سر ویلیام جونز که یک انگلیسی بود، چندین غزل از حافظ را به زبان فرانسوی بازگردانی کرد و در مجله آسیایی به چاپ رساند.
این نویسنده گفت: این مطالب، مربوط به طلایه‌داران ترجمه اشعار حافظ در اروپا است. گوته با اطلاع از ترجمه‌های یادشده و ترجمه آندره ژید، دیوان شرقی غربی خود را سرود و آنگونه که باید حافظ را خواند، او را اعزاز داشت. در سال 1844 که امرسون به اروپا آمد، کم و بیش با تفکرات حافظ آشنا شد و آن‌چنان تحت تاثیر او قرار گرفت که در آمریکا، مکتبی به نام «تعالی‌گری» Transcendetalism به راه انداخت که شاعرانی چون والت دیکمن و امیلی دیکنسون متاثر از این مکتب هستند.
آذر در ادامه گفت: کتاب «حافظ در فراسوی مرزها» سعی دارد تا تاثیر حافظ را بر اروپا و آمریکا مشخص کند و بر غرور هویتی ایرانیان می‌افزاید. درباره حافظ همه چیز نوشته‌اند. غزلیاتش را تفسیر می‌کنند و به کرات از او تعریف و تمجید می‌کنند. اما هیچ‌گاه نویسنده یا محققی درباره تاثیری که حافظ بر جهان گذاشت نپرداخته است و حافظ را خارج از مرزهای ایران ندیده است. تاثیرات حافظ بر ادبیات دنیا، قدرت ادبیات ما را نشان می‌دهد. من در تدوین این کتاب می‌گویم که حافظ نه تنها بر ذهن ایرانیان که بر ضمیر نویسندگان و ادبیان غربی هم تاثیر زیادی داشته است. به نظرم در سال‌های اخیر، نویسنده یا محققی این خلا تحقیق در زمینه را پر نکرده است.
مولف کتاب «عبرتگاه تاریخ» افزود: من سال‌ها به ترجمه ادبیات انگلیسی مشغول بودم. در تهیه این کتاب هم به سراغ متون خارجی رفته و آن‌ها را ترجمه کردم. در ضمن گوشه‌هایی از این کتاب، مطابق با ادبیات تطبیقی هستند. برای این منظور بیش از 100 منبع علمی را مورد بررسی قرار دادم و در مجموع، شیوه تحقیق برای گرداوری و تدوین مطالب، منطبق بر اصول دانشگاهی است. تالیف این کتاب به طور مستمر و بدون توقف، مدت 3 سال به طول انجامید.
این محقق ادبی ادامه داد: در کشور ما وقتی بخواهی درباره موضوعی مقاله بنویسی، به کتابخانه می‌روی و کتاب‌های مرتبط با موضوع را جستجو می‌کنی. اما درباره تاثیر حافظ در خارج از مرزها کتابی در کتابخانه‌های ما وجود ندارد و مرجعی برای محققان در این زمینه نداریم. این کمبود بهانه تولد این کتاب شد و به همین منظور در چندین سفر خارج از کشور، به کتابخانه‌ها رفته و مطالب کتاب‌ها و مقالات منتشر شده در مطبوعات خارجی را که درباره تاثیر حافظ بر جوامع غربی بود، جمع‌آوری کردم.
آذر گفت: در کتاب «ادبیات ایران در ادبیات جهان» تا حدی به موضوع حافظ در غرب اختصاص دادم و یک مقاله علمی پژوهشی هم در این زمینه نوشتم. اما این بار یک کتاب را به این موضوع اختصاص دادم.
نظر شما