محمد حقيقت ، شركت كننده هميشگي بازار فيلم فجر وهمچنين تماشاگر ثابت فيلمهاي جشنواره است كه از فرانسه به تهران مي آيد و به عنوان نماينده جشنواره فيلم كن هر سال از ميان توليدات جديد ايراني ، آثاري را به دبيرخانه جشنواره كن ، پيشنهاد مي دهد.
وي در گفت وگو با خبرگزاري "مهر" درباره معيارهايي كه درانتخاب فيلم براي جشنواره هاي خارجي مطرح است، گفت: يك فيلم مي تواند فيلم جشنواره اي باشد ولي خريدار تجاري نداشته باشد. اما كساني كه با ذوق و خلاق باشند و بتوانند اين دو جنبه را تركيب بكنند،موفقيت خوبي رانصيب فيلم خودشان خواهند كرد.
وي افزود: من به عنوان نماينده رسمي جشنواره كن از سال 1992 به فجر مي آيم و فيلمهاي مختلفي را ديده و به كن برده ام و معمولا هم هر سال چند فيلم از ايران در كن بوده است . نوع نگاه ما در كن به فيلمها چند ركن اصلي دارد. يكي اينكه از نظر ساختار سينمايي نقص نداشته باشد و كارگردان ، الفباي سينما را بداند . ديگر اينكه از نظر سوژه نكته جديدي را داشته باشد تا آنها را جذب كند. نمونه فيلمهايي مانند دوئل در آنجا جذابيت ندارد زيرا مشابه آن را به شكلي قوي تر و بهتر دارند . فيلم جنگي هم همين طور زيرا امثال اسپيلبرگ ، اين گونه فيلمها را بهتر مي سازند. نكته جذاب و قابل توجه براي آنها سوژه فيلم است و بداعت آن كه با ساختار سينمايي مترادف باشد.
وي دراين باره كه چرا از ميان همه فيلمهاي ساخته شده در فضاي پس از انقلاب كه همگي واجد عناصر فرهنگي هستند بعضي از آنها درخارج مقبوليت دارد و آثار بسياري پذيرفته نمي شود، گفت: فيلم هايي كه براي هر كشوري پروپاگاند باشند در اروپا تحويل نمي گيرند فرقي نمي كند از اسراييل است يا از ايران . اگر پروپاگاند حكومت باشد رد مي كنند .
خبرنگار "مهر" ازحقيقت پرسيد كه آيا مي توان تصور كرد كه فيلمي جدا از نظام رسمي حاكم بر كشورش ساخته شود؟ پاسخ وي چنين بود: منظور من اين نيست كه اگر فيلمي در اروپا پذيرفته مي شود به مفهوم فيلمي است كه ضد حكومت كشورش است. بحث بر سراين است كه اگر فيلمي براي حكومتي تبليغ مي كند جشنواره هايي كه من مي شناسم و با آنها كار مي كنم مثل جشنواره سه قاره كن يا مانند آن در اين فيلمها توجهي نمي كنند.
وي درباره علت رويكرد جشنواره هاي خارجي به تعداد اندكي از فيلمسازان ايراني نظير كيا رستمي ، پناهي ، مخملباف يا شهبازي و عدم توجه به ديگر فيلمسازان بدنه سينماي ايران اظهار داشت: اين طيف دائما درحال تغيير است و منحصر به افراد خاصي نيست. براي نمونه پيش از اينكه فيلم اول بهمن قبادي را من به كن ببرم. وي چهره مطرحي در آنجا نبود . فيلم اولش ، فيلم خوبي بود و بلافاصله كن آن را پذيرفت . حتي خواب تلخ امير يوسفي فيلم خوبي است كه به بخش پانزده روز كارگردانان معرفي شده بود و ما در آنجا ديديم و آن را فيلمي قوي و خوب يافتيم. نگاه ايشان متفاوت بود و مي بينيم كه خريدار هم يافته است. البته اگر كسي بيايد از اين فيلمهاي موفق ، كپي بردارد ، توفيق پيدا نمي كند . همان طور كه درباره آثار كيا رستمي شاهد بوديم كه عده اي مشابه آن را ساختند كه ابتدا مورد توجه واقع شد ولي بعدا كسي آن را نپذيرفت.
حقيقت درباره بخش معناگرا و آثاري چون " خواب تلخ" و نگرش بيرون از ايران به اين گروه از فيلمها گفت: اينجا دو گونه فيلم داريم . يكي مانند تيپ فيلمهاي مجيد مجيدي كه بيشتر در آمريكا مطرح مي شود زيرا آنجا مذهبي تر ند و برايشان جذابتر است و فيلم مي فروشد در آنجا و جايزه مي گيرد، درحالي كه آثار ايشان در حوزه اروپا ، كمتر توفيق داشته است. ولي نوع ديگر از نوع نگاه آقاي امير يوسفي است كه نگاه تبليغ مذهبي در آن نيست ولي در فيلم مجيدي هست . ضمنا در انجا فيلمهاي مذهبي تيپ خودشان را زياد مي سازند . بنابراين اگر يك ايراني بيايد فيلمي درباره مسيح يا موسي براي آنها بسازد زياد براي آنها جالب نيست زيرا نمونه هاي بهترش را خودشان مي سازند. فيلم "بشارت منجي" كه امسال عرضه شده و درباره مسيح است به نظرمن در انجا زياد برد نخواهد داشت هر چند در باره مساله اي است كه در آنجا مهم است.
وي در بحث اينكه فيلم پروپاگاندا پذيرفته نمي شود و جشنواره هاي مدعي اندكه نگاه فرهنگي را جستجو مي كنند و آنهم در سطح عام جوامع و نه در رده بنيد سياسي نظامها و رژيمها، مي گويد : با اين حال هميشه يك گراند سياسي دارند . چه بخواهيم و چه نخواهيم ، چه آنها بگويند يا نگويند هميشه چنين است و سياست تا ندازه اي اهميت دارد. اگرتا دو سال پيش فيملي از عراق به آنجامي رفت ، نمي پذيرفتند چون به حكومت آنجا نگاه منفي داشتند اين به نوعي نگاه به رويدادهاي روز داشتن و مقطعي ديدن است خود ما حدود 20 سال پيش و در سال 1985 به همه تلاش خود را مي كرديم و فيلمهاي ايراني را مي برديم كه به جشنواره ها و مديران آنجا بفروشيم با وجودي كه فيلمهاي خوبي داشتيم مثل " دونده" امير نادري كه فيلمي فوق العاده است مي گفتند چون از جمهوري اسلامي مي آيد ما اين فيلم را نمي خواهيم كساني كه ما آنها را مي شناختيم ، اين را به ما گفتند و كسي از ما نمي خريد . آن زمان به ايران نگاه منفي داشتند . الان خوشبختانه و بويژه طي اين 10-12 سال قضايا متفاوت شده و يكي از شاخص ترين عوامل كه باعث اين نگاه متفاوت شده به حضور سينماي ايران است كه يك نوع افتخاري براي ايرانيان در سطح دنيا بوجود آورد، چه براي ايرانيان خارج از كشورو چه براي ايرانيان داخل كشور سينماي ايران توانست سفيرواقعي فرهنگ ايران در دنيا باشد و اين تصوير منفي را به مثبت برگرداند بدين مفهوم كه آقا جون ، دو مساله را از هم جدا كنيد، يكي مساله آدمهاي آن كشور و فرهنگشان است و ديگري مساله حكومتش كه سركاراست . سعني منتفدان اين دو موضوع را از هم جدا كردند كه نقدهايش موجود است .
وي درباره آخرين كار كيارستمي گفت: فيلم آخر ايشان ، يعني بليت كه در جشنواره برلين هست، بازگشت كيارستمي به همان عنوان و موقعيت يك فيلمساز خيلي خيلي خوب است .
حقيقت درباره نسل جديد و قديم سينماي ايران و اينكه افق روشني را دركدام گروه مي توان انتظار داشت، ميگويد: نسل قديمي مثل مهرجويي ، بيضايي ، تقوايي بايد بتوانند يك نوآوري در كارهايشان ايجاد كنند كه درخارج ، راحت تر پذيرفته شود اگر طبق همان فرمول هاي قديمي فيلم بسازند. موفق نخواهند شدد.
ديديم كه دو فيلم آخر بيضايي آنچنان توفيقي درخارج به دست نياورد زيرا نمونه فرم كاري ايشان را خودشان داشتند اما نوع كار كيارستمي خيلي متفاوت و واجد نگاه تازه تري است و براي اروپاييها جذابتر است به نسل جوان هم خيلي مي توان اميد داشت.
حقيقت با رد اين شبهه كه گروهي درداخل ايران فيلمهاي خاصي را به ايشان پيشنهاد مي دهند و اصطلاحا خط دهي خاصي صورت مي گيرد تا طيف خاصي از آثار به كن برده شود گفت: اصلا چنين موضوعي صحت ندارد هر كار جذاب و جديدي كه سورپريز بكند، از هر كسي كه مي خواهد باشد چه او را بشناسم و چه نشناسم ، آن فيلم خيلي خوب خواهد بود و مي توان به آن كمك كرد. من وقتي كاست فيلم نخست اقاي قبادي را كه براي من فرستاده بود ديدم ايشان را اصلا نمي شناختم و در پي تماس ايشان فيلم را ديدم و ديدم اثري فوق العاده است و بلافاصله آن را به كن دادم و پس از پذيرش در آنجا ديديم كه جايزه هم گرفت. منظور اين است كه از قبل چنين تصوري نداشتم .
بنابراين آن چيزي كه خودش را به آدم تحميل مي كند فيلم خوب با ايده هاي جديد و جذاب است .
وي كه در فاصله كمتر از 24 ساعت پس از ورود به ايران با خبرنگار ما گفتگو مي كرد اعلام داشت كه چند فيلم را ديدم ولي فيلم خوب و شاخصي در ميانشان نبود و بايد بقيه فيلمها را ببنيم و اميدوارم با دست پر به فرانسه برگردم و ايران در كن حضور داشته باشد.
حقيقت درباره تاثير بازار فيلم برسينماي ايران ازجهت تغيير جهت از حوزه جشنواره اي به حوزه تجاري گفت: اين كار هنوز نيازمند زمان بيشتري است براي آغاز اين بحث خوب است ولي بايد تامل كرد.
اما آنچه دراين بازارمي تواند براي خريدارخارجي جذابيت داشته باشد، تمركز آن بر يك حوزه است. مثلا بر سينماي آسياي مركزي و بدين ترتيب بيشترمي تواند خودش را مطرح مي كند و افراد بيشتري را به اينجا بكشاند و آن را سكوي پرتابي كند براي حوزه اي بزرگتر.
نظر شما