به گزارش خبرنگار مهر، سال ۱۳۸۰ بود که امیررضا کوهستانی با نمایش «قصه های درگوشی» پا به عرصه پر فراز و نشیب هنرهای نمایشی شهری گذاشت که هنوز پس از گذشت ده ها سال خاستگاه تئاترش برای فعالان و آنها که خاک صحنه خورده اند تالار ابوریحان و نوستالژی بوی ماهی و تره باری است که در نزدیکی این تالار به یادمانده است. همانجا که کوهستانی نیز پس از «رقص روی لیوانها» از دل آن تئاتر گرم و صمیمی و محقر به صحنه معتبرترین تئاترهای دنیا مانند رویال کورت لندن، مرکز فرهنگی لیسبون، تئاتر باستیل پاریس و ۱۰ها تئاتر بین المللی رسید تا از او چهره ای معتبر در تئاتر متکی بر جوانی و تجربه گرایی بسازد.
کوهستانی که در کارنامه تئاتری خود همواره تجربه های رنگارنگی به جای گذاشته پس از اینکه سال ۱۳۹۱ با نمایش ایوانف در شیراز دوباره به صحنه تئاتر شیراز آمد، اکنون پس از ۱۴ سال سراغ درخشان ترین یادگاری دوران تئاتری خود رفته و با دستمایه قرار دادن رقص روی لیوانها مروری بر آنچه که طی این سال ها کسب کرده است، می کند.
گرچه سالگشتگی را نمی شود ادای دینی به آنچه رهاورد رقص روی لیوانها برای کوهستانی است، برشمرد، اما بازی نوستالژیکی است که باردیگر مخاطب آثارش را به فضایی راهنمایی می کند که از آن برخاسته است.
سالگشتگی را نمی شود وابسته تام و تمام به رقص روی لیوانها برشمرد
با اینکه سالگشتگی را نمی شود وابسته تام و تمام به رقص روی لیوانها برشمرد، اما بُن مایه این نمایشنامه بر اساس شالوده های تئاتری بنا شده که از او سراغ می رود، چراکه برای آنها که ته رنگی از آن نمایش را به خاطر سپرده اند هنوز نمادی از تجربه گرایی است که کوهستانی حفظ کرده و با پشتوانه آن به روایتی نو، اما پخته تر از پسِ پُشت رقص روی لیوانها به روی صحنه باز می آفریند.
سالگشتگی نمایشی است که می شود آن را چکیده ای از بیش از یک دهه کارگردانی کوهستانی دانست که با الهام از قصه های درگوشی، تجربه های اخیر، در میان ابرها، اتاق یکنفره، خون خشک، سبزی تازه، کوارتت، سفری به شمال، اتوپیاها، دیوار چهارم و یا شاید ایوانف که برگردانی و روایتی ایرانی از نوشته آنتون چخوف روایتی شخصی را به تماشاگر ارایه می دارد.
مهمترین ویژگی تئاتر امیر کوهستانی که در این نمایش هم بار دیگر رعایت شده تجربه های او در استفاده از عنصر صدا و دیالوگ است که با زبانی ساده و معاصر برای این نمایشنامه نیز برگزیده و اعتقادی به زبان پر استعاره و نمادین که در نمایش های کلاسیک انتظار می رود، ندارد. انتقال روایت های متقاطع و تبدیل آن به روایت های تک نفره موزاییکی از دیگر ویژگی های آثار اوست که در سالگشتگی با عنصر سکوت، گاه طولانی و گاه غیرمنتظره تفسیری تازه را از چهارچوب نمایش به همراه دارد.
سالگشتگی بیش از آنکه حاوی چالش های گفتمانی شیوا و فرودِ رقص روی لیوانها باشد با سکوت هایی سراسر دلهره آور همراست که هرگاه این سکوت به سوی مخاطب اشاره می کند با فاصله ای که میان فرود و شیوا در صحنه به اندازه یک دنیا طراحی شده به همین اندازه نیز برای تماشاگر چیده شده است تا شنونده، گپ و گفت های این دو را مونولوگی به سمت خود فرض کند که می خواهد او را هم درون فضای رقص روی لیوانها جای دهد و هم او را به سال هایی که بر نمایشنامه و شخصیت ها رفته سرازیر نماید.
«تئاتر در تئاتری» در پی «بازی در بازی»
سکون سالگشتگی در میان گفت و شنودهای فرود و شیوا «تئاتر در تئاتری» است که با کُنش متقابل دو طرف و یادآوری خاطرات سالهای رفته در پی این است که تماشاگر را به جدالی درونی وادارد تا «بازی در بازی» بازگشت به گذشته مفهومی فراتر از نوستالژی را بازسازی کند. چراکه سالگشتگی قرار نیست صرفا بازسازی و اقتباسی امروزی تر از رقص روی لیوانها باشد، زیرا جابه جایی شخصیت فرود و شیوا میان بازیگر مرد و زن و رفت و برگشتی که در این میان شکل می گیرد در پی ساخت و پرداخت زاویه های فرمی و محتوایی بین شیوا و فرود کنونی و ۱۴ سال پیش است.
امیر کوهستانی: احساسم به رقص روی لیوانها درحال تغییر است
کوهستانی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به این موضوع که سالگشتگی تکرار و یادگشتی به رقص روی لیوانهاست، می گوید: برای من هیچ یک از این دو در نظر نبود و قضیه نمایش رقص روی لیوانها برعکس است، بدین خاطرکه احساسم به این نمایش درحال تغییر است.
وی اشاره می کند: پس از رقص روی لیوانها چون داشتم گونه های دیگری را در تئاتر تجربه می کردم در پی این بودم که در کارهایم خیلی به تکرار آثار پیشینم نروم و چالش های جدیدی را تجربه کنم.
کوهستانی که سال ۱۳۹۱ با تجربه "دیوار چهارم" بر اساس نمایشنامه ای نوشته تیم کروچ، نمایشنامه انگلیسی فضایی نو در تئاتر به شیوه اجرا در گالری را ارایه کرد، معتقد است: اتفاقا موضوع نمایش سالگشتگی چالش من با نمایش رقص روی لیوانهاست و اصولا قصه حول این داستان قرار می گیرد.
وی با اشاره به اینکه زنده کردن احساسات یک دهه پیش چالش این نمایش است، می گوید: سالگشتگی درباره میزان تغییراتی است که آدمها در گذر سالها و گذشت زمان در آنها ایجاد می شود. همان موضوعی که در تجربه های اخیر هم تجربه شده است.
کوهستانی ادامه می دهد: سالگشتگی درباره تاثیر شرایط محیطی در طول سالیانی است که هریک از آنها که رقص روی لیوانها را دیدند و پس از به صحنه رفتن آن من تجربه کردم، است.
او بیان می کند: در این نمایش هر آنچه خروجی آثارم بوده قرار دارد و احساسی که در رقص روی لیوانها داشتم در سالگشتگی تکرار شده است.
سالگشتگی پس از شیراز در ادامه تورهای بین المللی راهی سوییس و ایتالیا می شود
در نمایش «سالگشتگی» که داستان آن در پیوند با رقص روی لیوان های کوهستانی است که پیش از این و ۱۴ سال پیش اجرا شده، حسن معجونی و مهین صدری به ایفای نقش می پردازند و محمدرضا حسین زاده به عنوان مدیر تولید، دستیار کارگردان و برنامه ریز – داوود صدری: مدیر تکنیک و ویدیو - پویا پورامین: موسیقی – نگار نعمتی: طراح لباس و منشی صحنه – محمد خاکساری: دستیار کارگردان از دیگر عوامل نمایش هستند.
نمایش "سالگشتگی" به نویسندگی و کارگردانی امیررضا کوهستانی تا ۲۶ فروردین ماه جاری در تالار شهید دستغیب باشگاه فرهنگی دانشگاه شیراز واقع در خیابان ساحلی غربی روی صحنه قرار دارد.
گزارش: محمدحسین نیکوپور
نظر شما