"داشتن و نداشتن" فيلمي پيشرو در سينماي حادثه‌اي غرب

به گزارش خبرگزاري "مهر"، هاوارد هاكس كه از جمله فيلمسازان پركار (كارگرداني 47 فيلم در مدت زمان 49 سال) و پيشرو سينماي امريكا به شمار مي رود، فعاليت خود را از سال 1926 با ساخت فيلم The Road to Glory آغاز كرد. هاكس را يكي از كارگردانان شاخص سينما مي شناسند كه آن را تبديل به هنر- صنعتي پولساز و جذاب كرد و براي جلب مخاطب بيشتر تلاش نمود. فيلم سينمايي "داشتن و نداشتن" (To Have and Have Not) محصول سال 1944 از جمله آثاري است كه در سينماي حادثه اي آن زمان دست به نوآوري زد و شرايطي را در قصه پردازي و تصويرسازي به وجود آورد كه بسياري از فيلمسازان ژانر حادثه اي در سال هاي پس از توليد و اكران فيلم، از مولفه هاي تصويري و داستان پردازي او استفاده مي كنند.

فيلم "داشتن و نداشتن" روايتي نوين از دستمايه اي متفاوت را ارائه مي كند. در اين فيلم حتي از مايه هاي سياسي هم استفاده مي شود و شرايط در يك روند و خط داستاني تك بعدي پيش نمي رود. بلكه شخصيت ها كاملا ويژگي هاي سفيد و سياه خود را از دست مي دهند و اساس داستان بر تعامل و درگيري ميان شخصيت ها قرار مي گيرد كه در موقعيت هاي مختلف از خود واكنش هاي گوناگون و حتي متضادي نشان مي دهند. اما اصل و اساس فيلم حوادثي است كه كاراكترها را به هم پيوند مي زند و در اين راه تا جايي پيش مي رود كه يك شخصيت موقعيت طلب و خشن با مهرباني از يك گروه سياسي خارجي حمايت مي كند و در شرايطي كاملا متضاد عاشق دختري مي شود كه از نظر شخصيتي با مطلوب او تفاوت هاي بسيار زيادي دارد.

اين فيلم داستان مردي به نام هري مورگان را روايت مي كند كه با كشتي خود در كشور فرانسه مشغول كار است و شغل اصلي او جابجايي مسافران و تازه واردها  براي تفريح و ماهيگيري است. وي بسته به شرايط كاري در زمينه جابجايي كالا و انسان به شهرهاي مختلف نيز فعاليت مي كند. او يك همسفر و دستيار پير و نادان به نام ادي هم دارد كه پيرمردي دائم الخمر و كم حواس است كه در سفرها هري را همراهي مي كند و در انجام امور كشتي او را ياري مي دهد. در اين بين هري در هتل محل كار و اقامتش با زني به نام ماري آشنا مي شود كه به جيب زني و كارهاي مشابه براي رفع نيازهاي خود مي پردازد و در عين حال زني افسونگر است. از سويي، هري با يك گروه فرانسوي آزاديخواه مواجه مي شود كه از او كمك مي خواهند. هري با دل بستن به ماري و به انگيزه كمك و كسب درآمد به گروه فرانسوي كمك مي كند و با ماري از فرانسه مي رود.

اين اثر سينمايي بر اساس فيلمنامه اي از جولي فورتمن به تصوير كشيده شده كه فيلمنامه نويس اقتباسي آزاد از رمان مشهور ارنست همينگوي داشته است. در بازنويسي رمان به مفهوم واقعي با تغيير شكل تبديل به اثري تصويري شده و شكل ادبياتي خود را تا حدودي از دست داده است. اين موضوع براي اين فيلمنامه اقتباسي يك ويژگي مثبت است. زيرا تبعيت عين به عين سازندگان فيلم از رمان موجب مي شد تا اثر خسته كننده شود و ناتواني فيلم در اجراي جزئيات اتفاقات و تصاويري كه داستان آن را توصيف مي كند، شكل پويا و پرتحرك فيلم را كاملا مخدوش سازد. هر چند رمان همينگوي در جايگاه ادبي خود اثري شاخص و در خور توجه است.

در فيلم "داشتن و نداشتن" كه در مدت 100 دقيقه توليد شده و محصول كشورهاي امريكا و فرانسه در سال 1944 است، همفري بوگارت، والتر برنان، لورن باكال، دولارس موران، شلدن لئونارد و والتر زوروي بازي مي كنند. اين فيلم از بوگارت كه در آن زمان در اوج شهرت و محبوبيت قرار داشت بازي متفاوتي را ارائه مي دهد و اين بازيگر كاراكتري خاص را به تصوير مي كشد. از سوي ديگر، حضور موثر باكال و بازي بسيار خوب موران موقعيت ها را بسيار طبيعي و حقيقي جلوه گر مي سازد كه اين مساله در محبوبيت و جذاب بودن نزد مخاطب نقش موثري را ايفا مي كند. نكته قابل توجه ديگر درباره اين فيلم، فيلمبرداري لحظه درگيري نيروهاي آزاديخواه با افراد پليس و استفاده بسيار خوب فيلم از جلوه هاي ويژه است كه هيجان و زيبايي اثر را دوچندان مي كند.

در اينجا بايد اشاره اي به دوبله بسيار زيبا و ماندگار فيلم كرد كه جلوه اثر را در نگاه بيننده ايراني صدچندان مي كند. در اين فيلم صداپيشگان بسيار حرفه اي و خوب عمل مي كنند و با استفاده نكردن از اصوات و كلمات بيهوده و خارج از متن برگردان مناسبي از ديالوگ ها انجام مي دهند. همچنين ترجمه بسيار مناسب فيلم در كنار مطابقت كامل صدا و تصوير (ليپ سينك) فيلم را ديدني تر كرده است.

فيلم سينمايي "داشتن و نداشتن" جمعه شب (پنجم خرداد) در قالب مجموعه برنامه صد فيلم از شبكه سه سيما پخش شد.