خبرگزاری مهر، گروه استانها- زهرا بهرامی: به گفته کارشناسان و مسئولان زیارت روی گُسل زلزله و رانش قرار دارد و وقوع سیلاب در بالادست گرگان دور از انتظار نیست.
اواخر دیماه سال گذشته بود که نخستین حرکت توده‌ای زمین (زمین لغزش) در منطقه «نوکلا» زیارت به وقوع پیوست؛ این پدیده هرچند خسارات چشمگیری به همراه نداشت اما در فاصله کمتر از یکماه (۱۸ و ۱۹ بهمن) وقوع زمین لغزش‌های جدید باعث مسدود شدن جاده گرگان به زیارت شد.
بسته شدن جاده زیارت منجر به تشکیل جلسه اضطراری مدیریت بحران در گرگان شد و سیدابوالقاسم صفوی، فرماندار گرگان در این جلسه با اشاره به اینکه محور زیارت به دلیل وجود گسل، رانش زمین و آتش‌فشان امن نیست، گفته بود؛ خطر جدی زیارت را تهدید می‌کند و باید منابع کافی برای انجام عملیات آبخیزداری در زیارت تخصیص پیدا کند.
حالا سه ماه از وقوع زمین لغزشی که باعث مسدود شدن جاده زیارت شد می‌گذرد و مدیرکل دفتر فنی استانداری گلستان وضعیت زیارت را نگران کننده اعلام کرد و به خبرنگار مهر گفت: به‌زودی وارد مرحله وقوع سیلاب‌های فصلی در گلستان می‌شویم و به دلیل دخل و تصرف‌های انجام شده وضعیت زیارت نگران کننده است.
تلفات سنگینی در گرگان خواهیم داشت
صادقعلی مقدم افزود: با ساخت و سازها رودخانه زیارت گرگان را محدود کرده‌ایم و به یک دهم رسانده‌ایم اگر سیل در آنجا جاری شود تلفات سنگینی در گرگان شاهد خواهیم بود.
مقدم با تاکید بر اینکه رفع تهدیدها باید با جدیت در دستور کار قرار گیرد، بیان کرد: از شهرداری گرگان خواستیم تا مطالعات مورد نیاز برای شناسایی مناطق تحت تأثیر سیل را انجام دهند تا بتوانیم در شرایط اضطرار بخشی از شهر را تخلیه کنیم.
وی ادامه داد: گلستان از توان لجستیکی و تجهیزات مقابله‌ای برای مهار و کنترل سیلاب و سایر بالایای طبیعی برخوردار نیست و این مهم در سیل اخیر در استان هم ثابت شد.
بارگذاری‌های غیرمجاز، ساخت و سازهای غیراصولی، فاضلاب‌های هدایت نشده و چاه‌های جذبی بلای جان منطقه شده و وقوع حرکت‌های توده‌ای در زیارت را تشدید می‌کند همچنین اوایل اردیبهشت امسال مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان در نخستین جلسه شورای حفظ حقوق بیت المال استان گلستان تاکید کرد: منطقه زیارت گرگان به شدت در معرض خطر سیل و رانش زمین قرار دارد و باید پیش از وقوع حادثه‌ای بحرانزا برای حل آن فکری کرد.
ابوطالب قزلسفلو با تاکید بر اینکه اجرای طرح آمایش سرزمینی در گلستان باید با جدیت بیشتری دنبال شود، اضافه کرد: اقدامات پیشگیرانه و توپوگرافی استان لزوم اجرای پروژه‌های آبخیزداری برای کاهش حجم رسوبات و همچنین خسارت‌های ناشی از سیل را تاکید می‌کند.
هرچند مدیران دستگاه‌های مختلف نسبت به وقوع سیل و رانش در زیارت و خطراتی که گرگانی‌ها را تهدید می‌کند، هشدار داده اند اما هیچ‌یک راهکار مناسبی برای برون رفت از خطری که بیخ گوش اهالی زیارت و گرگان است، ارائه نمی‌دهند.
یک دکترای علوم مهندسی آبخیزداری درخصوص زیارت به خبرنگار مهر اظهار کرد: زیارت با پدیده حرکت توده‌ای سنگ و خاک که عمدتاً از نوع زمین لغزش است مواجه است و به‌کار بردن اصطلاح رانش برای پدیده‌ای که در زیارت با آن مواجه هستیم صحیح نیست.
وقوع ۴۲۳ مورد حرکت توده‌ای در سیل اخیر
محمد عباسی با این توضیح که عوامل بیرونی خطر حرکت توده‌ای را تشدید می‌کند، افزود: در رخداد بارش ۲۶ تا ۲۸ اسفند ۹۷ در گلستان شاهد وقوع ۴۲۳ مورد حرکت توده‌ای در استان بوده‌ایم که حدود ۹۰ درصد آن را زمین لغزش تشکیل می‌داده و تنها ۱۰ درصد ریزش، خزش، جریان‌های گِلی و انواع دیگر حرکت‌های توده‌ای بوده است.
وی یادآوری شد: از سال ۱۳۷۰ تا قبل از بارش اسفند ۹۷ شاهد وقوع دو هزار زمین لغزش در گلستان بوده‌ایم که تنها ۸۰۰ مورد آن‌ها شاخص بوده‌اند.
رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک منابع طبیعی گلستان ادامه داد: در وقوع زمین لغزش‌ها سه عامل شیب، آب و سازند (لایه‌های نفوذ زمین‌شناسی یا جنس خاک و سنگ بستر) نقش اصلی و محوری دارند.
تهیه نقشه پهنه‌بندی و مطالعات از برنامه‌های میان مدت برای حل خطری است که گرگان را تهدید می‌کند اما باید هدفمند و ایمن آبی که توده را اشباح می‌کند وی اضافه کرد: از فلکه ناهارخوران تا زیارت آبرفت نداریم و لایه‌های زیرزمینی سازند نفوذناپذیری دارند و علیرغم اینکه تخلخل (ناپیوستگی) آن زیاد است اما منافذ باهم ارتباط ندارند و سازند به شدت نفوذناپذیر است.
وی تصریح کرد: روی آن هم خاک تکامل نیافته‌ای است و عمقی ندارد و در مواقعی که رخداد بارشی داشته باشیم آبدهی چشمه‌های منطقه افزایش می‌یابد و این خاک خیلی زود از آب اشباح می‌شود و چون نمی‌تواند به لایه‌های زیری نفوذ کند شرایط وقوع زمین لغزش را فراهم می‌کند.
این دکترای علوم مهندسی آبخیزداری بیان کرد: در واقع منطقه زیارت حوزه پرشیبی است و عامل شیب و سازند به طور طبیعی در منطقه وجود دارد و اگر شاهد ترسالی مصنوعی (نفوذ آب چاه‌های جذبی) و بارش‌های طبیعی باشیم خود به خود وقوع این پدیده تشدید می‌شود حال اینکه در زیارت فعالیت‌های انسانی هم شرایط را مهیاتر کرده است.
بارگذاری‌های غیرمجاز بلای جان زیارت
وی به فعالیت‌های انسانی که وقوع زمین لغزش در زیارت را تشدید کرده هم اشاره کرد و گفت: بارگذاری‌های غیرمجاز در دامنه‌های ناپایدار، ساخت و سازهای غیراصولی، فاضلاب‌های هدایت نشده و چاه‌های جذبی که ترسالی مصنوعی ایجاد می‌کنند، خود بلای جان منطقه شده و وقوع حرکت‌های توده‌ای در زیارت را تشدید می‌کند.
وی با اشاره به اینکه اگر به بانک زمین لغزش استان مراجعه شود نشان می‌دهد منطقه زیارت کاملاً مستعد زمین لغزش است، افزود: حرکت توده‌ای در منطقه زیارت می‌تواند خطرات چندگانه (زمین لغزش و سیلاب توأمان) و جبران‌ناپذیر با قدرت تخریبی بسیار بالا به همراه داشته باشد.
عباسی در پاسخ به این سوال که چه راهکاری برای جلوگیری از این وقوع بحرانی در زیارت وجود دارد، بیان کرد: یکی از راهکارهای مهم این است که بدانیم کدام نقاط بیشتر مستعد زمین لغزش است و سپس اولویت‌بندی کنیم.
وی تصریح کرد: کارهای دانشجویی در حوزه زیارت انجام شده و نقشه پهنه بندی زمین لغزش در زیارت توسط دانشجویان دانشگاه جامع گلستان استخراج شده است اما باید نسخه کاربردی و عملی‌تری داشته باشیم و قطعاً به مطالعات جامع، دقیق و ریزتر نیاز داریم.
وی با یادآوری اینکه در زمین لغزش‌های اخیر در گلستان بارش تاریخی (عوامل طبیعی) نقش پررنگ‌تری نسبت به عوامل انسانی داشته‌اند، تاکید کرد: تهیه نقشه پهنه‌بندی و مطالعات از برنامه‌های میان مدت برای حل خطری است که گرگان را تهدید می‌کند اما باید هدفمند و ایمن آبی که توده را اشباح می‌کند به جایی دیگری منتقل کنیم تا خطر کمتری متوجه منطقه باشد.
هرچند همه مدیران دستگاه‌های اجرایی استان واقف هستند زمین لغزش و سیل زیارت را تهدید می‌کند اما همه تنها نسبت به این موضوع هشدار می‌دهند و دستگاه متولی رفع خطر مشخص نیست.
نظر شما