به گزارش خبرگزاری مهر، نشست نقد و بررسی دیوان کامل «جودی عنبرانی» با حضور قاسم رفیعا شاعر و گردآورنده این اثر در بیست و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب مشهد برگزار شد.
رفیعا در این‌مراسم گفت: کتاب ریشه و سر منشاء آگاهی‌های بشر است و رویداد نمایشگاه کتاب مشهد بار دیگر بر فقر فرهنگی غلبه کرده است و امیدواریم هر روز شاهد ارتقای سطح آگاهی و دانش مردم سرزمینمان باشیم. میرزا عبدالجواد جودی خراسانی متخلص به «جودی» از شعرای قرن سیزدهم هجری و هم‌عصر ناصرالدین شاه قاجار بود که مدفنش در مجاورت مقبره شیخ بهایی در حرم مطهر رضوی قرار دارد. وی از شعرای برجسته عصر ناصری بود که بسیاری از منتقدان معتقدند اگر جودی عنبرانی زبان و ذهن خود را به شعر آیینی معطوف نمی‌کرد از شعرای شناخته شده عصر حاضر به شمار می‌آمد. جودی عنبرانی جز برای اهل بیت(ع) شعری نسروده و خود را وقف اهل بیت(ع) کرد. ناصرالدین شاه هم به او لقب افصح الشعرا داده است.
در ادامه مهدی خوشباف از اساتید دانشگاه‌های مشهد در بررسی دیوان جودی عنبرانی گفت: این اثر توسط فردی مقدمه‌نویسی و تصحیح شده که جزء شعرای خوش‌نام و شیرین سخن خطه خراسان محسوب می‌شود و چون جنس کار را به خوبی می‌شناسد راحت‌تر از سایرین در حوزه تصحیح اثر شعری سخن گفته است. رفیعا با گردآوری این دیوان توانسته یکی از شعرای نسبتا ناشناخته را به جامعه معرفی کند. شاید شعر تیتراژ سریال مختارنامه، تلنگری بر معرفی این شاعر اهل بیت(ع) باشد.
وی افزود: امروزه نویسندگی نسبت به گذشته کار ساده‌تری است. امروزه تنها در بحث ویراستاری و حروفچینی اگر برخی واژه‌ها جابه‌جا شوند مشکلاتی به‌وجود می‌آید اما در گذشته این‌چنین نبود، آثار به‌مرور در دست ناسخان کتاب قرار می‌گرفت و تغییراتی را در نسخه اصلی ایجاد می‌کردند. به‌همین‌دلیل اگر ناسخ از قریحه شاعری نیز برخوردار بود، ممکن بود آن واژه‌هایی را که مخدوش شده بود، جابجا کرده و حتی چند بیتی نیز خود می‌سرودند، به‌عنوان مثال شاهنامه فردوسی را به ۶۰ هزار بیت می‌شناسیم در حالی که نزدیکترین نسخه به زبان فردوسی متعلق به قرن هفتم هجری است و ۵۲ هزار بیت دارد.
این پژوهشگر با بیان این‌که رفیعا با فرهنگ لغات و اصطلاحات طرقبه آشنایی دارد و زادگاه جودی عنبرانی نیز شهر طرقبه است، گفت: قاسم رفیعا به‌عنوان گردآورنده این اثر نزدیکترین فردی است که با منطقه آشنایی دارد و از طبع شاعری برخوردار است. یکی از فنی‌ترین کارها در حوزه ادبیات تصحیح شعر است. مصحح باید با فن تصحیح کاملاً آشنا باشد و از نقطه اکنون، سفر تاریخی را آغاز کند، به دل تاریخ برود و درآن کاوش کند. به‌همین‌دلیل این کار دشواری است و هر کسی جرأت پا گذاشتن در مسیر تصحیح را ندارد. دلنشینی، پختگی، روان‌بودن و سوزناک‌بودن اشعار از نکات برجسته شعر جودی عنبرانی محسوب می‌شود که وی را جزء سرآمدان شعر آیینی دانسته‌اند.
خوشباف با اشاره به انواع نسخه‌های تصحیح‌شده گفت: نسخه اقدم غالباً نسخه صحیح‌تری است. تصحیح می‌تواند طبق نسخه اساس باشد که توسط نسخه خود شاعر به دست ما رسیده و همچنین تصحیح التقاطی که مصحح بر کار از تسلط بالایی برخوردار است و کاملاً و وفادار به متن است. در این دیوان کامل از نسخه سنگی دیوان جودی عنبرانی موجود در آستان قدس رضوی استفاده شده است. به نظرم شماره‌گذاری در پاورقی ضروری بود. در هیچ‌جای اثر اشاره‌ای به واژگان محلی نشده و در مقدمه، اشاره به دسته‌بندی انواع شعر و تعداد ابیات مجموعه نشده است. همچنین در مقدمه به‌لحاظ توالی اهمیت مطالب، بهتر بود ابتدا شخصیت جودی عنبرانی برای خواننده معرفی می‌شد سپس به معرفی شهر عنبران پرداخته می‌شد. کتاب‌نامه شناسنامه دوم هر اثری که ضروری است در یک کتاب لحاظ شود، پرداختن به ارزش‌های ادبی و هنری نیز باید در مقدمه طولانی‌تری عنوان شود. به‌همین‌دلیل امیدواریم این اصلاحات در چاپ‌های بعدی این نسخه لحاظ شود.
در پایان این‌نشست رفیعا گفت: به غیر از چاپ سنگی آستان قدس رضوی که نزدیکترین اثر به دیوان جودی عنبرانی است، آثار دیگر کشف‌شده از دقت بالایی برخوردار نیستند. جودی عنبرانی در دریای معرفت اهل بیت(ع) ذوب بوده و به این‌که شناخته شود، اهمیتی نمی‌داده است. جودی عنبرانی از واژگان محلی زیادی در کارهایش استفاده نکرده و در مورد دسته‌بندی شعر جودی باید گفت اشعار دیوان، پراکندگی ساختاری و موضوعی داشته‌اند و ویراستاری این اثر با حضور استاد محمد کاظم کاظمی از شعرا و پژوهشگران به نام خراسان انجام شد. در این‌کار تصمیم بر آن شد که چون تمام ابیات برای اهل بیت(ع) سروده شده و بیشتر آن‌ها عاشورایی است، ساختار چیدمان کار بر اساس قالب دسته‌بندی شود.
این‌شاعر با اشاره به الطاف و کرامات امام رضا(ع) برای تدوین این اثر، گفت: در ارتباط با دیوان جودی عنبرانی، نخستین نسخه سنگی در آستان قدس رضوی موجود است و آخرین نسخه آن نیز توسط انتشارات به‌نشر به چاپ رسیده است.
نظر شما