بنیاد مسکن از اهدافش منحرف نشده است/ مشکل اعتبار داریم

به گزارش خبرنگار مهر، "بنیاد مسکن انقلاب اسلامی از اهداف اولیه تاسیس خود منحرف شده" این عبارتی است که منتقدان با بیان دلایلی مانند ورود این مجموعه به فعالیت های سودآور، ساخت مجتمع های مسکونی شهری، تغییر ساختار از نهادی غیردولتی به دولتی، بر عهده گرفتن پروژه های مسکن مهر شهرهای زیر 25 هزار نفر، تلاش برای تبدیل روستاها به شهرها و... آنها را مصداق فاصله گرفتن بنیاد مسکن از اهداف اولیه خود می دانند.

 با وجود این، مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی آذربایجان شرقی که از 16 سال پیش این مسئولیت را عهده دار است و از مدیران قدیمی بنیاد مسکن کشور محسوب می شود، هیچ کدام از انتقادها را وارد نمی داند و معتقد است که بنیاد مسکن همچنان ماموریت مسکن دار کردن اقشار مستضعف را به خوبی انجام می دهد و همین عملکرد خوب بوده که دولت را ترغیب کرده انجام پروژه های مسکن مهر در شهرهای زیر 25 هزار نفر را به بنیاد مسکن انقلاب اسلامی واگذار کند.

"قربان محمدی" همچنین در این گفتگو ابراز گلایه نمایندگان مجلس از پیشرفت کند طرح هادی روستاهای آذربایجان شرقی را پذیرفت و دلیل آن را پایین بودن میزان اعتبارات تخصیصی در این حوزه بیان کرد.

گفتگوی خبرنگار مهر با مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی آذربایجان شرقی که درباره مدیریت 16 ساله خود بر این مجموعه هم اظهارنظر کرده است را در ادامه می خوانید:

* خبرگزاری مهر: هدف از تاسیس بنیادها حمایت از اقشار آسیب پذیر بود اما در دولت های گذشته تغییراتی در ساختار برخی از این مجموعه ها ایجاد شد و اساساً بنیادها دولتی شده و از اهداف اصلی تاسیس شان منحرف شدند. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی نیز بر مبنای اندیشه متعالی امام خمینی(ره) مبنی بر مسکن دار کردن اقشار آسیب پذیر بنیان گذاشته شد اما از تحولات مزبور دور نماند و علاوه بر ورود به فعالیت های سودآور در قالب شرکت های اقماری خود، به ساخت مجتمع های مسکونی شهری هم روی آورد.آیا قبول می کنید که این تحولات در راستای انحراف بنیاد مسکن از اهداف اولیه تاسیسش بوده است؟

- قربان محمدی: ابتدا باید ادبیات و تعریف مان را مشترک کنیم تا از بحث به یک نتیجه گیری واحد برسیم. اینکه بنیادهایی که دولتی شده اند محکوم به زوال اند را می پذیرم مثلاً زمانی که جهادسازندگی وابسته به دولت شد کارکرد اصلی خود را از دست داد؛ وقتی دولت، حقوق و منابع این مجموعه را که ما گاهای می گفتیم "دولت در دولت" است، تامین کرد ساختارش به کلی عوض شد؛ زمانی جهادسازندگی کارهایش را با مشارکت مردم صورت می داد اما با تغییر ساختار این مجموعه، مردم گفتند وقتی دولت جهاد را تامین می کند چه لزومی دارد ما کمک کنیم تا جاده کشیده شود، خانه بهداشت تاسیس شود و ... ولی خوشبختانه بنیاد مسکن تا به امروز ساختار خودش را حفظ کرده و به لحاظ تشکیلاتی دولتی نشده است؛ این یک الگو برای همه دولتمردان است. به عنوان مثال من طبق چارت دولتی باید در دفترم پنج نفر نیرو داشته باشم اما اکنون دو نفر با یک اضافه کاری منطقی کار می کنند؛ بهتر است بدانید که بهره وری این ساختار به مراتب بیشتر از پنج نیرویی است که مطابق چارت سازمانی، باید استخدام می شدند.

* مبنای ورود به ساخت و ساز شهری چه بوده است؟ یا چرا بنیاد مسکن به فعالیت های سودآور در قالب فعالیت شرکت های اقماری مانند بنیاد بتن و شرکت توسعه و ... دست زده است؟

- بنیاد مسکن بر طبق اساسنامه و یا فرمان امام(ره) برای رسیدگی به مشکل مسکن مستضعفان و اقشار آسیب پذیر تاسیس شد؛ اما باید گفت آیا اقشار آسیب پذیر تنها در روستاها ساکنند؟ قشر آسیب پذیر چه در روستا باشد و چه در شهر باشد، قشر آسیب پذیر است. من همیشه گفته ام و الان هم می گویم ما، هم در روستاها و هم در شهرها 10 تا 15 درصد کمبود مسکن داریم و باید بنیاد مسکن در حد توان این مشکل را برطرف کند. در این شرایط باید بنیاد، فعالیت خود را به روستاها معطوف کند و فعالیتی در شهرها نداشته باشد؟ در ساخت مجتمع های مسکونی شهری هم بیایند بگویند چه کمکی به ما شده است؟ تیرآهن به ما داده اند؟ زمین رایگان داده اند؟ ما خودمان از مردم، زمین خریده ایم و از بازار آزاد گچ، مصالح و تیرآهن تهیه کرده ایم و آمدیم پروژه ای را ساختیم که با حداقل سود به فروش می رسانیم.مثلاً اگر قیمت تمام شده پروژه ای A ریال باشد بنیاد مسکن از یک تا پنج درصد و نهایتاً 10 درصد سود می کند و در شهرهایی مثل کلیبر چنین پروژه هایی اصلاً سود ندارد درحالیکه پیمانکار بخش خصوصی در صورت ساخت پروژه مشابه، حداقل 30 درصد بر روی قیمت تمام شده اضافه می کند. ضمن اینکه مجتمع های مسکونی شهری را شرکت توسعه مسکن احداث می کند که ارتباط ارگانیک با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ندارد زیرا به ما گفته اند بنیاد مسکن تمام فعالیت هایش را از شهرها حذف کرده و در روستاها و مناطق محروم متمرکز کند.

در بحث ورود به فعالیت های سودآور باید بگویم که بنیاد بتن یک شرکت تجاری مستقل است و تلاش شده وابستگی این شرکت به بنیاد مسکن انقلاب اسلامی حذف شود. با همه این اوصاف چهار درصد از سودی که از فروش مصالح تولیدی توسط این شرکت حاصل می شود به صورت غیرمستقیم به اقشار آسیب پذیر می رسد؛ برای مثال پارسال نزدیک به 160 تا 170 میلیون تومان از محل فعالیت همین شرکت به انجمن خیرین مسکن ساز آذربایجان شرقی اعطا شد. از طرف دیگر، به جای اینکه بنیاد مسکن برای دولت بار مالی داشته باشد بنیاد از سوی این شرکت و شرکت های دیگر تامین می شود؛ مجددا می گویم که شرکت بنیاد بتن به صورت ارگانیک و ساختاری ارتباطی با بنیاد مسکن استان ها ندارد.

* از مصادیق دیگری که برای انحراف بنیاد مسکن از اهداف اولیه اش ذکر می شود ورود این بنیاد به ساخت پروژه های مسکونی در شهرهای زیر 25 هزار نفر در قالب مسکن مهر بوده است. چنین تلقی می شود که ساختار بنیاد مسکن به قدری دولتی شده است که دولت اجرای پروژه های مسکن مهر را به بنیاد مسکن تحمیل می کند!

- چنین تحلیلی اصلاً درست نیست. باید بدانید که اینقدر عملکرد بنیاد مسکن خوب بوده که دولت مشتری بنیاد مسکن شده است! در مورد مسکن مهر درست مثل طرح هادی، دولت به ازای کارکرد بنیاد مسکن اعتبار اختصاص می دهد، زمانی این کار را جهاد انجام می داد اما وقتی دولت دید در شرایطی که به بنیاد مسکن نه پول می دهد و نه قیمت تمام شده پروژه های بنیاد بالاست جهاد حذف و بنیاد مسکن جایگزین شد. در مسکن مهر شهرهای بالای 25 هزار نفر هم بنیاد مسکن بستر را برای مشارکت مردم فراهم کرد و آن ها را به صحنه کشاند ولی نظارت با بنیاد است. زمانیکه مسکن مهر رونق نداشت آقای احمدی نژاد به رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گفت، آقای تابش، شهرهای زیر 25 هزار نفر را از آقای سعیدی کیا (وزیر وقت مسکن و شهرسازی) تحویل بگیر چراکه شهرهای زیر 25 هزار نفر با نوعی بروکراسی اضافی درگیر بودند که به تشخیص رئیس جمهور، بنیاد مسکن می توانست این بروکراسی را از بین ببرد. بنیاد پس از ورود به این بخش پیشنهاد داد مانند مسکن روستایی انفرادی سازها به صحنه بیایند تا مشارکت مردم بیشتر شود که با موافقت شورای مسکن استان این مهم محقق شد.

این همه توضیح برای این بود که مردم بدانند بنیاد در مسکن روستایی به خوبی عمل کرده و لذا دولت تصمیم به تحویل مسکن مهر شهرهای زیر25 هزار نفر گرفت؛ خوشبختانه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در این زمینه هم عملکرد خوب و قابل قبولی داشت چراکه سهمیه شهرهای زیر 25 هزار نفر حدود 60 هزار واحد مسکونی بود که اکنون این رقم به بیش از 160 هزار واحد رسیده است؛ ضمن اینکه بنیاد مسکن متولی بهسازی و مقاوم سازی مساکن واقع در شهرهای زیر 12 هزار نفر است که آمار این بهسازی و مقاوم سازی در 160 هزار واحد اشاره شده محاسبه نشده است.

*حرکت بنیاد مسکن در تبدیل روستاها به شهرها با اجرای طرح هادی مورد انتقاد عده ای است. آن ها می گویند که اقدام بنیاد مسکن در اجرای طرح هادی در همه روستاهای بالای 50 نفر خانوار در هیچ جای جهان سابقه ندارد و این اقدام زمینه ساز از بین رفتن بافت باارزش روستایی و تبدیل آن ها به شهر شده است. علاوه بر اینکه با تصمیم دولت، اخیراً 50 روستا به شهر تبدیل شده اند و بر اساس تازه ترین مصوبه دولت مبنی بر امکان ارتقای روستاهای سه هزار و 500 نفر به شهر، 40 روستای دیگر شهر خواهند شد. بحث اینجاست که تبدیل روستاها به شهر و ممانعت از مهاجرت روستائیان به نقاط شهری، با ایجاد فرصت های شغلی در روستاها ممکن است نه با تبدیل روستاها به شهر؛ قبول می کنید؟

- نه! مثلاً به تن آقای "محمدی" بخاطر اینکه مریض است، کت و شلوار نپوشانیم و فقط به خوراکش برسیم؛ این مگر شدنی است؟! ما هم بگوییم چون اشتغال روستایی حل نشده به بهداشتش، به برقش، به جاده اش و به بهسازی مسکنش نرسیم. البته بهتر است که همه شاخص ها باهم به پیش بروند که این ایده آل است. ما می توانستیم بگوییم وقتی طرح هادی تمام روستاهای بالای 100 خانوار تمام شد برویم به ترتیب طرح هادی روستاهای 99 و 98 خانوار اجرا کنیم. ما معتقدیم که این، دور از عدالت است مثلاً وقتی از مسیری دکل برق عبور می کند، یک روستای دیگر که دارای تعداد خانوار پائینی بوده و در کنار این دکل واقع شده است را برق دار نکنیم؛ آیا این عادلانه است؟ زمانی یکی از مدیران می گفت که طرح های هادی در روستاها ماندگارند زیرا وقتی روستایی را برق دار می کنیم بدون حل مشکل اشتغال روستایی، ماه به ماه هم یک قبض مصرف برق به منزلش می آید؛ این مبلغ را از کجا بیاورد در حالیکه درآمد هم ندارد ولی در طرح هادی حداقلش این است که روستایی می خواهد روی آسفالت قدم بگذارد و ملکش ارزش افزوده پیدا می کند.

* به نظر می رسد طرحهای هادی هم به درستی اجرا نمی شود زیرا حجم پروژه های مربوط به این طرح ها زیاد بوده و مدت زمانی که برای هر یک ازاین پروژه ها اختصاص می یابد بیش از حد، طولانی می شود. از سوی دیگر به نظر می رسد بنیاد مسکن مایل است با اجرای این طرح روستاها را به شهرها تبدیل کند! غافل از اینکه با نزدیک شدن استانداردهای زندگی روستایی به زندگی شهری هزینه روستانشینی هم افزایش می یابد.برای من که اعطای مجوز احداث ساختمان چهار طبقه در روستاها تعجب آور بود.

- شهر شدن که ایرادی ندارد. بحث اینجاست که ملک یک روستایی آنقدر ارزش پیدا کرده که مثلاً الان او به واسطه ملکش 100 میلیون تومان دارایی و سرمایه دارد و همین سرمایه، امید به زندگی را در او بالا برده و در او دلبستگی نسبت به زادگاهش ایجاد می کند.

*هزینه روستانشینی افزایش نمی یابد؟

- درآمد هم بیشتر شده آخر! الان روستاها هم توسعه پیدا کرده و رشد می کنند اگر قانون تبدیل روستاهای با جمعیت بیش از سه هزار و 500 نفر به شهر اجرایی شود حدود 40 روستای دیگر شهر خواهند شد.این که اتفاقاً بهتر است زیرا اعتبارات در اختیار بنیاد مسکن در بین روستاهای باقیمانده توزیع می شود. البته من از بکارگرفتن واژه شهر برای روستاها نفرت دارم و معتقدم که باید یک دوره پنج ساله گذار طراحی شود تا روستاییان در این دوره هم از مزایای روستا و هم از مزایای شهر استفاده کنند مثلاً برای ساخت یک منزل مسکونی در شهرهای تازه تاسیس علاوه بر استفاده از تسهیلات بانکی مختص واحدهای روستایی امکان استفاده از تسهیلات متعلق به واحدهای شهری هم فراهم شود و نهایتاً بعد از گذشتن پنج سال که روستاییان در محیط شهری زندگی کرده اند، روستا به شهر تبدیل شود.

* اظهارنارضایتی همه نمایندگان مجلس از روند کند اجرای طرح های هادی هم قابل تامل است.

- این موضوع را قبول می کنم! به نظر می رسد اگر اطلاع رسانی درستی صورت گیرد و موارد شفاف شود مشکلی ایجاد نخواهد شد اما اظهارنظر زمانی که اطلاعات کمی داشته باشیم منتج به نتیجه منطقی نمی شود.

ببینید همین نمایندگان پیشنهاد اختصاص 12 درصد از اعتبارات استان برای اجرای طرح های هادی را به هشت درصد کاهش دادند؛ با همه این اوصاف تا کنون هم تنها 3.7 درصد از این منابع اختصاص یافته است در چنین شرایطی همه انتظار دارند طرح های هادی روستاهای حوزه انتخابیه شان زودتر از دیگران اجرایی شود نکته جالب اینکه همه نمایندگان می خواهند طرح های هادی روستاهای حوزه انتخابیه شان هم به صورت کامل اجرا شود. ما محدودیت بودجه داریم. به ما دو میلیارد تومان داده اند برای دو هزار و 700 روستا که برای هر یک از روستاهای حائز شرایط مبلغی حدود 200 تا 300 میلیون تومان می رسد که با این مبلغ نمی توان کار زیادی انجام داد.

برای جبران این محدودیت ها رئیس جمهور قول داده اند اعتباری افزون بر سه هزار میلیارد تومان در دو سال اختصاص دهند که عملاً به استان ما تا پایان سال 89 یک میلیارد و 500 میلیون تومان تعلق گرفت که با این پول ها نمی توان کار انجام داد و حق با نمایندگان ناراضی است! مصوبه دولت بر این است و قانون نیز تکلیف می کند که طرح های هادی باید طی دو سال انجام بگیرند؛ یک سال برای تخریب و آزادسازی مسیر و شن ریزی و سال بعد برای زیرسازی و آسفالت ریزی و ...

* آقای محمدی! شما از سال 74 در راس بنیاد مسکن انقاب اسلامی آذربایجان شرقی هستید؛ احساس نمی کنید در این مجموعه نیاز به پویایی احساس می شود که با تغییر و تحولات در راس مدیریت آن، قابل تحقق است؟

- ما در بنیاد مسکن استان یک خانواده هستیم. همه کارمندان زحمتکشند و از پرسنل تا مدیریت با کمترین میزان اضافه کاری، شبانه روز کار می کنند. از سوی دیگر، در این مجموعه مدیر هر چه برای خود می پسندد برای دیگران هم می خواهد. معتقدم اگر مدیر انعطاف نداشته باشد و الگوهای جدید را نپذیرد محکوم به زوال است. اگر "محمدی امروز" مانند 16 سال قبل و با همان تفکر باشد اتوماتیک وار حذف خواهد شد. باید مدیر، خودش را update کند و با واقعیت های موجود سازگار کند. تازگی در هر جایی ارزشمند است ولی خوشبختانه یا بدبختانه ثبات مدیریت در بنیاد مسکن باعث شده کارها به خوبی به پیش رود؛ اجازه بدهید بگویم ثبات مدیریت باعث خلق یک پویایی خاص در بنیاد مسکن آذربایجان شرقی شده است.

.................................

گفتگو: حامد عاطفی فر