به گزارش خبرگزاري مهر، اين فيلم كه سال 1368 ساخته شد، در اصل آغازگر فصل دوم فعاليت مهرجويي به عنوان يكي از سينماگران مولف ايران است كه با اين فيلم شيوه پرداخت و زاويه متفاوتي را نسبت به آثار قبلي خود ارايه كرد. اين فيلم جزو معدود آثار سينماي ايران است كه مسائل و مشكلات مختلف اجتماع را از زاويه فلسفه و عرفان مورد بررسي قرار مي دهد و همين خصوصيت موجب مي شود جلوه خاصي داشته باشد.
"هامون" در اصل روايت يك مرد از زندگي پيچيده و عجيب خود است كه در هياهوي دنيايي كه همه چيز را با پول ارزيابي مي كند و ديگر مسايل مادي و اخلاقيات در آن اهميت و جلوه اي ندارد، به دنبال يافتن عشق ناب است و در فاصله اي ميان آنچه در ذهن به عنوان مدينه فاضله دارد و اتفاقاتي كه در اطرافش به وجود مي آيد، سرگردان و در تلاطم است.
داستان اين فيلم درباره زندگي حميد هامون است كه با همسرش مهشيد دچار مشكل مي شود. خانواده همسر و اطرافيانش تلاش مي كنند به طريقي هامون را مجبور به جدايي كنند، اما او زندگي را به گونه اي ديگر مي بيند و حاضر به جدايي از عشق خود نيست. هر چند مشكلات رفتاري و مالي كه مهشيد براي او به وجود آورده او را به سر حد جنون كشانده است. در اين بين او به دنبال مرادش علي مي رود، اما در پايان حتي علي را بر بالاي يك برج مي بيند كه به عنوان مهندس ناظر فعاليت مي كند. او به دريا مي زند اما علي در آخرين لحظات نجاتش مي دهد.
ويژگي بزرگ فيلم سينمايي "هامون" اين بود كه از بياني نمادين و پررمز و راز و اشاره به مسايل و موضوع هاي مختلف با نگاهي روشنفكرانه بهره مي برد، با اين حال اثر با استقبال كم نظير مخاطبان عام و خاص مواجه شد. يعني فيلم توانست پيوندي دوباره ميان مخاطب و سينما برقرار سازد. در صورتي كه اثر بياني دشوار و پيچيده داشت و فهم آن براي همه بينندگان فيلم ميسر نبود.
در آن زمان نقدهاي زيادي درباره اين فيلم منتشر شد و دو نگاه متفاوت در مورد مضمون اثر به وجود آمد. عده اي از نويسندگان سينمايي بر اين اعتقاد بودند كه اين فيلم يك ملودرام روشنفكرانه است كه از وراي مطالب گاه دشواري كه مطرح مي كند، نقبي به روابط اجتماعي حاكم بر جامعه امروز مي زند و مشكلات جامعه مدرن را مورد بررسي قرار مي دهد و به اين جهت اثر را داراي ارزش هاي زيادي مي دانستند. تعدادي ديگر از مننقدان عقيده داشتند فيلم به ترويج افكار نهيليستي (پوچگرايانه) مي پردازد و به نوعي سياهنمايي دست زده تا به اين وسيله همه اتفاقات و پديده ها را پوچ و بي معنا جلوه دهد.
افرادي كه نگاه ملودرام روشنفكرانه را مد نظر قرار داده بودند فيلم را اثري عرفاني مي دانستند كه توجه به خدا در آن تجلي يافته است. مطرح كردن قرباني شدن اسماعيل به دست حضرت ابراهيم (ع)، حضور مراد هامون در مراسم سينه زني و كنار سقاخانه به عنوان نماد توكل به خدا، مباحثه هامون با رئيس خود هنگام تبديل به يك سامورايي و نجات نهايي از مرگ به دست علي، جزو سكانس هايي از فيلم است كه معتقدين به اين نوع نگاه آن را به عنوان دليلي بر اعتقاد خود مطرح مي كردند.
از سوي ديگر آنها كه فيلم را ترويج افكار نهيليستي مي دانستند، فعاليت مراد هامون در امر بساز و بفروشي و ناديده گرفتن هامون در فاصله اندكي از خود، وجود نوعي بي اعتقادي عمومي در جامعه، نبود هيچ دستاويزي براي نجات هامون از مشكلات پيش رو، اشاره به سكانس بحث هامون و همكارش بر سر مفهوم عدم قطعيت به عنوان مانيفست اصلي اثر و بي ارزش شدن انسان در جامعه با اشاره به سكانس خون گرفتن هامون از خودش، به عنوان مهمترين دلايل اين گروه ارائه مي شد.
در آن زمان به اندازه اي بحث بر سر مضمون فيلم گسترش يافته بود كه كمتر منتقدي به وجه ساختاري و تكنيكي اثر توجه داشت. مهرجويي در اين فيلم از نوعي تدوين سريع با قطع هاي زياد براي ايجاد احساس بي ثباتي استفاده كرد كه در راستاي بيان موضوعي فيلم بسيار موثر واقع شد. علاوه بر اين، ميزانسن هايي كه در زمان حضور هامون استفاده مي شد و لوكيشن هاي متعددي كه فيلم به فراخور محور موضوعي هر بخش مورد توجه قرار مي داد تا آن زمان در كمتر فيلم سينمايي ايراني مورد توجه قرار گرفته بود.
اصولا مهرجويي در اين فيلم نوعي روايت مدرن را مد نظر قرار داده و از كليشه هاي رايج قصه گويي فاصله گرفته بود. فيلم در زمان هاي گذشته، حال و آينده در سيلان بود. سكانس ابتدايي و انتهايي فيلم كه نشاندهنده افكار و آرزوهاي شخصيت اصلي داستان است و هر كدام به شكلي از بين مي رفت و بيننده را به زمان حال مي آورد از زيبايي و تاثيرگذاري خاصي برخوردار است. تسلط كارگردان بر ابزار سينمايي باعث شده بود فيلم به ورطه يك ملودرام تجاري يا فيلم روشنفكرانه صرف - به اصطلاح هنري - نيفتد و تمام مخاطبين خود را راضي به خانه بفرستد.
در فيلم سينمايي "هامون" عزت اله انتظامي، خسرو شكيبايي، بيتا فرهي، حسين سرشار، توران مهرزاد، جلال مقدم، فتحعلي اويسي، فرهاد خان محمدي، اسداله يكتا و رشيد اصلاني بازي كرده اند. كارگردان همانند ساير فيلم هاي خود توانست از بازيگران حرفه اي فيلم بازي بسيار خوبي بگيرد. شكيبايي كه پيش از اين فيلم بيشتر در عرصه تئاتر فعاليت كرده بود، با بازي در اين اثر فصل نويني از فعاليت هاي حرفه اي خود را در عرصه سينما آغاز كرد. فرهي نيز يكي از متفاوت ترين نقش هاي دوران بازيگري خود در اين فيلم را ايفا نمود.
توجه كارگردان به نوع و جنس بازي هر يك از بازيگران فيلم موجب شده بود هر شخصيت جايگاه خاص خود را در فيلم پيدا كند و حضور چند بازيگر توانا و حرفه اي باعث از بين رفتن ويژگي ها و توانمندي هاي بازيگري ديگر نقش پردازان فيلم نشود. مهرجويي همواره از اين ويژگي در فيلم هاي خود استفاده مي كند كه جايگاه بازيگران مشخص و تعريف شده باشد و هر يك بازي خاص خود را ارائه كند.
فيلم سينمايي "هامون" در هشتمين دوره برگزاري جشنواره فيلم فجر در سال 1368 موفق شد سيمرغ بلورين بهترين تدوين، نقش اول مرد، فيلمبرداري، فيلمنامه، كارگرداني و بهترين فيلم را به دست آورد. اين فيلم يكشنبه نهم مهرماه در قالب مجموعه برنامه سينما و ماوراء از شبكه چهار سيما پخش شد.
"هامون"؛ فيلمي پوچگرايانه يا ملودرامي روشنفكرانه؟ / بازخواني پرونده يك فيلم جريان‌ساز /
خبرگزاري مهر ـ گروه فرهنگ و هنر: فيلم سينمايي "هامون" به كارگرداني داريوش مهرجويي كه شب گذشته (يكشنبه) از برنامه سينما و ماوراء پخش شد، جزو آثاري است كه در زمان اكران بحث‌ها و نقدهاي زيادي را برانگيخت و در اين ميان بحث بر سر مضمون محوري فيلم و نوع نگاه كارگردان بسيار گسترده بود.
کد خبر 388841
نظر شما