خبرگزاری مهر – گروه استانها: طی دهه‌های اخیر با گسترش شهرها و افزایش جمعیت از یک‌سو و همچنین گرم شدن هوا، مصرف آب افزایش قابل‌توجهی یافته است به‌طوری‌که با توجه به محدود بودن منابع آبی درگذشته، نیاز به تأمین منابع آب جدید از قبیل احداث سدها و حفر چاه‌های جدید در اولویت کاری وزارت نیرو و شرکت‌های زیرمجموعه آن قرارگرفته است.
زنگ خطر کمبود آب و بحران ناشی از آن در سال‌های اخیر به‌کرات نواخته شده و مسئولان در رده‌های مختلف از طرق مختلف هشدارهای جدی به شهروندان داده‌اند تا با صرفه‌جویی و کاهش مصرف آب در فصول پرمصرف مانند بهار و تابستان بحران آب را پشت سر بگذارند.
همدان در سال‌های اخیر با مشکل کم‌آبی روبرو بوده است
بر اساس اعلام منابع رسمی استان همدان در سال‌های اخیر با مشکل کم‌آبی روبرو بوده که طبق بررسی‌های انجام‌شده سرنخ اصلی برای حل بحران آب در این استان نه‌تنها در بخش شهری نیست بلکه در بزرگ‌ترین مصرف‌کننده منابع آب کشور و استان یعنی بخش کشاورزی است.
کارشناس امور اقتصادی استان همدان در همین خصوص در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه بحران کم‌آبی یک معضل جهانی است که کشور ما نیز به دلیل تغییر اقلیم دچار کمبود آب و چالش‌های آن در چند سال اخیر شده است، گفت: هم‌اکنون ۹۰ درصد منابع آبی کشور و به‌تبع آن استان همدان مصرف‌شده است.
مصرف آب در همدان شامل ۹۳ درصد در کشاورزی، ۵ درصد در آشامیدنی و تنها ۲ درصد در صنعت است احسان دیانتی بابیان اینکه بیش از ۹۰ درصد منابع آب زیرزمینی کشور مصرف‌شده است، گفت: مصرف آب در همدان شامل ۹۳ درصد در کشاورزی، ۵ درصد در آشامیدنی و تنها ۲ درصد در صنعت است که نشان از بهره‌برداری بی‌رویه آب در مصارف کشاورزی دارد.
وی با اشاره به اینکه ۸۵ درصد از آب استان همدان از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود و روند مصرف آب آینده استان را با بحرانی جدی مواجه خواهد کرد، گفت: با توجه به مصرف بی‌رویه آب در کشاورزی اگر بهره‌برداران به شیوه‌های کنونی و بی‌رویه برداشت آب ادامه دهند به‌طورقطع استان با بحرانی جدی مواجه خواهد شد.
دیانتی با تأکید بر اینکه تنها کاهش ۱۰ درصدی مصرف آب در صنایع کشاورزی موجب کاهش بحران آب در استان می‌شود، گفت: فرهنگ‌سازی و توجه دادن روستاییان و کشاورزان به مصرف بهینه آب در مصارف کشاورزی امری ضروری است.
کارشناس کشاورزی استان همدان نیز در گفتگو با مهر بابیان اینکه استان همدان در استفاده از روش‌های آبیاری تحت‌فشار در سال‌های اخیر جایگاه مطلوبی داشته است، گفت: امسال نیز با استفاده از روش‌های آبیاری نوین برای افزایش راندمان آبیاری در سطح مزارع تلاش می‌شود.
اجرای سیستم آبیاری تحت‌فشار موجب صرفه‌جویی ۳۵ درصدی در مصرف اب می‌شود
مرتضی رنجبر افزود: اجرای سیستم آبیاری تحت‌فشار موجب راندمان کاهش مصرف آب و صرفه‌جویی ۳۵ درصد و بالا رفتن کیفیت محصولات کشاورزی می‌شود.
وی سه اقدام مهم و عمده مدیریت تأمین آب، انتقال آب و مصرف آب به زمین‌ها و باغات کشاورزی را وظیفه اصلی جهاد کشاورزی عنوان کرد و افزود: بر اساس بررسی‌ها بیش از ۹۰ درصد منابع آب در بخش کشاورزی همدان مصرف می‌شود اما باید به این نکته نیز توجه شود که بخش کشاورزی ضامن امنیت غذایی در کشور بوده و نباید بخش تولید را نادیده گرفت.
چاه‌های کشاورزی بلای جان بخش کشاورزی شده و باید با قاطعیت ساماندهی شوند
رنجبر بابیان اینکه سازمان جهاد کشاورزی بر برخورد با چاه‌های غیرمجاز در بخش کشاورزی تأکید دارد، گفت: چاه‌های کشاورزی بلای جان بخش کشاورزی شده و باید با قاطعیت ساماندهی شوند.
وی با اشاره به اینکه بخش کشاورزی همدان سالانه ۵ میلیون تن محصول تولید می‌کند و نمی‌توان بخش کشاورزی را به‌طور کامل کنار گذاشته و تنها به بحران آب یک وجهی نگاه کرد، عنوان کرد: بحران آب بخش کشاورزی را تحت تأثیر قرار می‌دهد ولی این مسئله نیز باید موردتوجه باشد که اگر در محصولی همچون گندم وابستگی بیش‌ازحد به خارج از کشور داشته باشیم امکان اعمال فشار وجود دارد.
راندمان آب در بخش کشاورزی نزدیک به ۳۵ درصد است
رنجبر با تأکید بر اینکه جهاد کشاورزی استان همدان به دنبال آن است تا با اجرای دستگاه‌های آبیاری تحت‌فشار و کشاورزی حفاظتی راندمان و صرفه‌جویی در بخش آب را افزایش دهد، گفت: در حال حاضر راندمان آب در بخش کشاورزی نزدیک به ۳۵ درصد است و اگر سطح زیر کشت کشاورزی در همدان افزایش داشته باشد باید آب موردنیاز آن از محل صرفه‌جویی تأمین شود.
وی با تأکید بر اینکه سازمان جهاد کشاورزی اقدامات علمی را برای کاهش مصرف آب در پیش‌گرفته است، عنوان کرد: به دنبال آنیم عملکرد در سطح را افزایش دهیم تا از این طریق در مصرف آب نیز صرفه‌جویی لازم صورت گیرد.
۸۰ درصد اراضی مستعد در استان همدان به آبیاری نوین مجهز شده است
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه بیش از ۸۰ درصد اراضی مستعد در استان همدان به آبیاری نوین مجهز شده است، عنوان کرد: ۲۰ درصد مانده نیز مربوط به اراضی کشاورزی کوچک و خرد است که نیاز به یکپارچه‌سازی دارند.
منصور رضوانی جلال با اشاره به اینکه ۲ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان برای اجرای آبیاری نوین اعتبار در نظر گرفته‌شده است، افزود: امسال یک هزار میلیارد تومان به اعتبارات پیشین افزوده‌شده تا هر استانی بتواند با توجه به وضعیت زیرساخت‌ها از آن استفاده کند.
اراضی مستعد استان همدان باید یکپارچه‌سازی انجام شوند
رضوانی جلال با تأکید بر اینکه برای اجرای آبیاری نوین در تمام اراضی مستعد استان همدان باید یکپارچه‌سازی انجام شوند، افزود: سال گذشته در استان همدان ۶۰ میلیارد تومان جذب شد و تلاش خواهیم کرد که امسال یارانه بیشتری دریافت شود.
وی بابیان اینکه در تلاشیم آبیاری تحت‌فشار را به آبیاری قطره‌ای تبدیل کنیم اما فعلاً محقق نشده است، افزود: راندمان آبیاری تحت‌فشار ۶۰ درصد است اما راندمان مصرف آب در آبیاری قطره‌ای می‌تواند تا ۹۰ درصد افزایش پیدا کند.
کشت محصولات کم آب‌بر مانند کشت زعفران، پسته و گل محمدی در استان همدان رو به رشد است وی با اشاره به اینکه کشت محصولات کم آب‌بر سابقه کمی در استان همدان داشته است، بیان کرد: کشت محصولات کم آب‌بر مانند کشت زعفران، پسته و گل محمدی در استان همدان رو به رشد است.
رضوانی جلال با اشاره به اینکه کشت محصولات کم آب‌بر در استان همدان از ۲۰ هکتار به بیش از ۸۰ هکتار رسیده است، ادامه داد: محصولات کم آب‌بر علاوه بر کم بودن مصرف آب ارزش‌افزوده بالایی دارد.
وی تغییر الگوی کشت را از بهترین راهکارهای مقابله با بحران آب در این استان عنوان کرد و ادامه داد: آموزش کشاورزان و ترغیب آن‌ها به کاشت محصولات کم‌آب بر و سود ده مانند کلزا ازجمله اهداف آموزشی در نظر گرفته‌شده در این سازمان برای کشاورزان است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان همدان نیز در این خصوص در گفتگو با مهر گفت: دشت‌های استان همدان هم‌اکنون در وضعیت مطلوبی قرار نداشته و میزان ذخیره آبی این مناطق کاهش‌یافته است.
برداشت از منابع آب زیرزمینی در سال‌های گذشته به سبب حفر چاه‌های غیرمجاز افت سطح آب دشت‌های استان همدان را به دنبال داشته است مرتضی عزالدین بابیان اینکه متأسفانه برداشت از منابع آب زیرزمینی در سال‌های گذشته به سبب حفر چاه‌های غیرمجاز افت سطح آب دشت‌های استان همدان را به دنبال داشته است، افزود: کاهش سطح آب دشت‌های استان همدان عوارضی چون ایجاد فرو چاله و خشک شدن چاه‌ها، افزایش بیابان‌زایی، ایجاد کانون ریز گرده‌ها و درنتیجه افزایش مهاجرت‌ها از روستاها به شهرها را به دنبال داشته و اگر روند بهره‌برداری از چاه‌های غیرمجاز ادامه پیدا می‌کرد به‌طورقطع دشت‌های استان همدان با مشکلات بسیاری مواجه می‌شد.
عزالدین با تأکید بر اینکه برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی تمامی دشت‌های استان همدان را ممنوعه و دشت کبودرآهنگ را ممنوعه بحرانی کرده است، اضافه کرد: شرکت آب منطقه‌ای همدان در راستای طرح احیا و تعادل بخشی برنامه‌ریزی لازم را برای احیا و حفظ منابع آبی استان همدان انجام داد که ثمره آن بهبود وضع منابع آب زیرزمینی بود.
وی عنوان کرد: احیا و حفظ منابع آب زیرزمینی استان همدان تنها با انسداد چاه‌های غیرمجاز ممکن نبوده و شرکت آب منطقه‌ای همدان برنامه‌های دیگری ازجمله نصب کنتورهای هوشمند و ایجاد تغذیه مصنوعی به‌منظور جذب منابع آب سطحی به زیرزمینی را در دستور کار قرارداد.
با این تفاسیر آنچه مسلم است اینکه به‌طورکلی عدم مدیریت صحیح در انتقال و مصرف آب در مزارع و زمین‌های کشاورزی و همچنین عدم آگاهی کشاورزان از وضعیت بحرانی منابع آب باعث برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی شده است که باید برای آن چاره اندیشید.
در همین راستا تغییر الگوی کشت کشاورزان، جایگزین شغل‌های جدید به‌جای شغل‌های کشاورزی، شناخت اهمیت منابع آب و استفاده از فرهنگ آب، مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز و جلوگیری از برداشت‌های بیش‌ازحد مجاز از چاه‌ها، ایجاد شعبه‌های مخصوص در دادگاه‌ها برای رسیدگی به تخلفات آبی در سریع‌ترین زمان ازجمله راهکارهای مقابله با خشک‌سالی در استان همدان است.
نظر شما