معرفی نظریه طراحی بازار برای مخاطبان ایرانی

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «چه‌چیز به چه‌کس می‌رسد؟ چرا؟» (اقتصاد نوین جورسازی و طراحی بازار) نوشته اَلوین راث به‌تازگی با ترجمه محمدصادق الحسینی و محسن رنجبر توسط نشر مرکز منتشر و راهی بازار نشر شده است.

این کتاب درباره طراحی بازارهایی جورساز است که در آن‌ها قیمت، تنها عامل جفت‌شدن عرضه و تقاضا نیست و برای هر دو طرفِ معامله، مسائل دیگری هم مطرح است؛ بازارهایی که نیاز به طراحی دارند و اگر خوب طراحی شوند، هم آزادی را افزایش می‌دهند هم رفاه را. طراحی بازار، اصطلاحی عام است که معنی طراحی قواعد بهینه و منصفانه در بازارها را می‌رساند، قواعدی که باعث می‌شوند بازارها خوب یا بد کار کنند. به‌عبارت دیگر، اگر قواعد خوب طراحی شده باشند، بازارها خوب کار می‌کنند. در غیر این صورت، بد کار می‌کنند.

متن کتاب هم به زبان ساده و برای عموم مخاطبان نوشته شده است. الوین راث، اقتصاددانی نیست که متن کتابش را به خشکی و با فرمول‌های علمی بنویسد. او از مثال‌های محسوس و اتفاقات زندگی روزمره استفاده کرده و در این کتاب هم گفته: «علم اقتصاد برای من همیشه جاذبه بدگویی پشت سر آدم‌ها را داشته است، چراکه جزئیات شخصی زندگی و تصمیم‌های آن‌ها را عیان می‌کند.»

راث به‌خاطر فعالیت‌هایش در حوزه طراحی بازار،‌ در سال ۲۰۱۲ همراه با لوید شپلی جایزه نوبل اقتصاد را دریافت کرد. یکی اقتصاددان و دیگری ریاضی‌دان است و نوبل‌گرفتن مشترک‌شان به‌دلیل پیوندزدن قواعد ریاضی کابردی و اقتصاد بود.

کتاب «چه‌چیز به چه‌کس می‌رسد؟ چرا؟» ۴ بخش اصلی دارد که به ترتیب‌ عبارت‌اند از: «بخش یک: بازار همه‌جا هست»، «بخش دو: امیال فروکوفته: بازار چگونه شکست می‌خورد»، «بخش سه: نوآوری در طراحی برای افزایش هوشمندی و ضخامت و سرعت بازار» و «بخش چهار: بازار ممنوع، بازار آزاد».

بخش اول کتاب، ۳ فصل با عناوین «مقدمه: هر بازار قصه‌ای دارد»، «بازار صبحانه و سرتاسر روز»‌و «مبادله‌های زندگی‌بخش». در بخش دوم هم مخاطب با این زیرعنوان‌ها روبرو می‌شود: «خیلی زود»، «خیلی سریع: ولع سرعت»، «ازدحام: چرا بازار ضخیم‌تر باید سریع‌تر هم باشد؟» و «خیلی پرخطر: اعتماد، امنیت، سادگی».

«طرح جورسازی: داروی قوی برای پزشکان جدید»، «دوباره مدرسه» و «پیام‌دهی»‌ هم ۳ فصل بخش سوم کتاب هستند. در بخش چهارم هم دو فصل یازده و دوازده کتاب با این عناوین درج شده‌اند: «مشمئزکننده، ممنوع، طراحی‌شده» و «بازار آزاد و طراحی بازار».

با توجه به ناشناخته‌بودن مفهوم طراحی بازار و کاربرد آن در ایران، مترجمان کتاب پیش رو، امیدوار بوده‌اند که بازگردانی و انتشار این اثر سرآغازی برای شناخت بیشتر این حوزه و بهره‌گیری از نظریه طراحی بازار در حل مشکلات پرشماری باشد که مردم کشورمان با آن‌ها روبرو هستند.

در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:

اداره آموزش برای دانش‌آموزانی که بعد از دور سوم مدرسه‌شان معلوم نشده بود خودش مدرسه انتخاب می‌کرد _ معمولا نزدیک‌ترین مدرسه به خانه آن‌ها را که جا داشت انتخاب می‌کرد.

نتیجه این نظامِ پیچیدهْ، بسیار بد بود. دانش‌آموزان زیادی در هیچ‌یک از مدرسه‌هایی که می‌خواستند جا پیدا نمی‌کردند. اداره آموزش هم معمولا در ماه اوت، درست قبل از آغاز فصل مدرسه، برای آن‌ها جا پیدا می‌کرد. بسیاری از دانش‌آموزان اصلا در این فرایند شرکت نمی‌کردند، بلکه در گرماگرم آشوب و ازدحام،‌ از راه‌های غیررسمی خود را در مدارس جا می‌کردند.

واقعیت این بود که با سه دور پردازشِ درخواستِ ۹۰ هزار دانش‌آموز نمی‌شد برای همه آن‌ها جا پیدا کرد.

در این بین، این نظام دچار ازدحام نیز بود. برای بیش از سه دور پردازش فرصت نبود. فقط به حدود ۵۰ هزار دانش‌آموز در دور نخست پیشنهاد داده می‌شد و از بین آن‌ها نیز حدود ۱۷ هزار نفر چند پیشنهاد دریافت می‌کردند که باید می‌پذیرفتند یا رد می‌کردند تا دور بعد را بتوان آغاز کرد.

این کتاب با ۳۰۴ صفحه،‌ شمارگان هزار نسخه و قیمت ۳۹ هزار و ۵۰۰ تومان منتشر شده است.