خبرگزاری مهر، گروه استانها: شش سال است که به نام اشتغال‌زایی و تهیه مواد اولیه برای کارخانه آلو مینای جاجرم در خراسان شمالی، بلندترین قله البرز شرقی به مرتفع‌ترین معدن ایران بدل شده است. شاهواری که تا همین چند سال پیش برای درنوردیدن آن دو روز راهپیمایی با تمام تجهیزات نیاز بود اما امروز تخریب‌های معدن بوکسیت کار را به‌جایی رسانده که با پراید می‌شود تا قله بلا رفت زیرا معدن کاوان، چهره شاهوار را پاک‌تراشی کرده‌اند.
گونه‌های گیاهی نادر که در کتاب جهانی ثبت شده‌اند در معرض خطر جدی قرار گرفته‌اند، در پنج سال اخیر شش خرس قهوه‌ای که از شاهوار رانده شدند نیز به دلایل مختلف ازجمله تصادف با ماشین کشته شدند تا تخریب‌های شاهوار نه‌تنها دامن گیاهان بلکه کوچیدن جانوران و مالکان منطقه را هم موجب شود.
از سوی دیگر باطله‌هایی که بوکسیت جویان برجای گذاشته‌اند خود بزرگ‌ترین تهدید برای روستای تاش هستند، زیرا اگر بارانی شدید بیاید ممکن است این باطله‌ها تمام روستای مجاور معدن را تا ارتفاع یک متر بپوشاند و آن زمان است که دیگر حضور به‌موقع هلال‌احمر و دستگاه‌های امدادی در منطقه دردی ر ا دوا نخواهد کرد.
ضررهای معدن بیش از منفعت
ضررهای معدن بوکسیت به همین تعداد هم ختم نمی‌شوند، افزایش گرادیان هوا به دلیل تخریب قله‌ای که همیشه بر روی آن برف است به افزایش دمای روز و شب خواهد انجامید و پیش‌بینی کارشناسان این است که شاهرود با این روند در سه دهه آتی رو به بیابانی شدن می‌گذارد و دشت بسطام دیگر جایی برای سکونت و کشاورزی نخواهد بود.
یکی از بهانه‌هایی که طرفداران معدن می‌آوردند اشتغال آن است. حال‌آنکه در همین میامی و جاجرم و یزد و دامغان معادن بوکسیت فراوانی هستند که می‌توان همین اشتغال را به آنجا منتقل کرد درنتیجه موضوع اشتغال امری علی‌حده است از سوی دیگر مسئولان معتقد هستند بدون معدن هم می‌توان اشتغال داشت برای بررسی این موضوع با گل‌چهره محمدی معاون فرماندار شاهرود به گفتگو نشستیم.
*در ابتدا بگویید اهمیت مقوله آب در شاهرود چیست همان موضوعی که نخستین مخالفت‌ها با معدن بوکسیت به آن مرتبط است
سیما و سند آب استان سمنان و چالش‌های پیش روی آن را باید از سازمان آب استان مطالبه کنید. آنچه در دسترس ما قرار دارد از اسناد بالادستی استانی و شهرستانی سه سند استانی و یک سند و آمایش ویژه شهرستان شاهرود است. تمامی این اسناد با دستور استاندار محترم و یا نظارت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تدوین شده که در نوع خود کارا و ارزشمند است.
در این اسناد بارها و بارها به چالش آب در بخش‌های شرب، کشاورزی، صنعت، گردشگری، حتی معدن اشاره و کمبود آن به‌عنوان تهدید یادشده است. در عملکرد شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان سمنان و رویکردها و دستاوردهای اقتصاد مقاومتی در برنامه عملیاتی هشت اقدام اولویت‌دار استان سمنان اولین اولویت تأمین آب پایدار شرب و صنعت است.
در همین اسناد بالادستی استان از سال ۹۶ انتقال آب قطری، انتقال آب دریای خزر، انتقال آب سد کالپوش برنامه‌های استانی و ملیِ تأمین آب شرب شهرستان شاهرود طرح‌شده‌اند. آب قطری نخواهد آمد آب دریای خزر طرحش نیز با چالش روبرو شده است.
*درواقع باید داشته‌هایمان را حفظ کنیم؟
بله؛ پرونده اجرایی شدن سامانه انتقال آب کالپوش نیز در سال ۹۸ رسماً اعلام‌شده که شرایط لازم برای اجرایی شدن فراهم نیست حتی اگر چنین شرایطی فراهم می‌شد پرسش این است با چه میزان اعتباری و به فرض تحقق، چه میزان از آب شرب شهرستان شاهرود را تأمین خواهد کرد؟ در چنین شرایطی حفظ و تکیه‌بر ثروت‌های خدادادی شهرستان شاهرود خردورزانه‌ترین تدبیر و اقدام است.
در همان اسناد بالادستی استانی اولین قابلیت مهم توسعه استان، هم‌جواری با استان‌های بزرگ و در مسیر کریدور حمل و نقل بین‌المللی شرقی - غربی و شمال - جنوبی کشور ذکرشده است، چگونه می‌توان هم ثروت‌های خداداد منطقه را حفظ کرد هم از این موهبت‌های الهی نهایت بهره را برد و هم‌قطار گردشگری تهران را به شاهرود رساند و بر اساس سند تفضیلی تدبیر و توسعه شهرستان با رویکرد آمایش ۹۸ شهرستان شاهرود را به قطبی شکوفا در گردشگری در کشور (برنامه این سند استانی و شهرستانی) تبدیل کرد.
*البته محیط‌زیست هم یک جاذبه گردشگری است
درست است؛ در این سند سازمان برنامه و مدیریت استان آمده «در تبدیل شهرستان شاهرود به یکی از قطب‌های گردشگری کشور، دارای کارکردهای پیشرفته طبیعت‌گردی در پهنه‌های مدیریت‌شده زیست‌محیطی اولویت مهم گسترش کارکرد حفظ و پایداری محیط‌زیست، زیست‌گاه‌ها و منابع طبیعی در دامنه رشته‌کوه البرز در ناحیه شمالی و پیشگیری از بیابان‌زایی و پیروی از الزام‌های زیست‌محیطی در فرایند پیشرفت اقتصادی است»
*به شاهوار نیز اشاره‌شده است؟
صد در صد؛ در اسناد بالادستی استانی به اهمیت شاهوار که ازاین‌پس شایسته است بیشتر و عمیق‌تر بدان پرداخته شود بارها و بارها اشاره‌شده که فقط یک مورد آن در مناطق و جاذبه‌های هفت‌گانه گردشگری استان سمنان در کنار جنگل ابر، نام کوه شاهوار شهرستان شاهرود از مناطق اکو توریستی می‌درخشد.
کوهی که بلندترین قله استان و شمال شرق ایران نزدیک چهار هزار متر متعلق به آن است و از سال ۷۹ فدراسیون کوهنوردی دارای پناهگاهی در آن است که از سوی شهرداری تهران تکمیل و تجهیز شده و سرتاسر سال پوشیده از برف است.
شاهوار فقط منظر گردشگری نیست بر اساس همین اسناد بالادستی و منابع آب استان، شاهوار محل وزش بادهای باران‌زا و مبدأ بالاترین نزولات جوی و منشأ سرشاخه‌های حوزه آبریز، تأمین جریان پایه رودخانه‌ی تاش و چشمه‌سارهای واقع در آن و منشأ تغذیه سفره‌های آبی بخش‌هایی از دشت مجن، امیریه، بسطام، منابع آب آهکی و قنات شرب شاهرود است.
*و این موضوع درزمینهٔ کشاورزی هم اهمیت بسزایی دارد؟
بله؛ اگر می‌خواهیم کشاورزان و دامداران و تولیدکنندگان بخش کشاورزی که سلامت و امنیت غذایی ما را تأمین می‌کنند و در سال‌های اخیر تجربه تلخ سرمازدگی و تگرگ را داشته‌اند کم‌آبی و بی‌آبی تهدیدشان نکند اگر می‌خواهیم چرخ صنعت بچرخد و گردشگری و صنایع‌دستی رونق یابد، ثروت‌های خدادادی خود را حفظ کنیم و در حال حاضر باارزش‌ترین آن شاهوار است که اهالی خوش‌ذوق بسطام در ابتدای جاده نام قله آن را به‌عنوان جاذبه طبیعی ذکر نموده‌اند.
*دقیقاً بگویید باید چه کرد؟
ثبت شاهوار به‌عنوان یک اثر طبیعی ملی و مطالبه آن بزرگ‌ترین رسالت امروز ما است. ثبت ملی شاهوار به‌عنوان موهبتی الهی، اثر و جاذبه طبیعی البرز شرقی و منظر گردشگری شهرستان شاهرود و استان سمتان پیشرفت و پایداری ملی را به ارمغان خواهد آورد. علاوه بر مسئولان سیاسی و قضائی شوراهای شهرها و روستاها نیز باید این مهم را مطالبه کنند.
*می‌گویند دولت در بازگردانند تولید موفق نبوده پس باید بوکسیت را حفظ کرد درست است؟
بازگشتن ۳۷ واحد تولیدی راکد شهرستان شاهرود به عرصه تولید آن‌هم در این شرایط اقتصادی پس چیست؟ خبرهای خوبی دیگری در این زمینه نیز از راه رسیده است. شهرستان شاهرود فقط در این زمینه پیشتاز نبوده بلکه در بخش ارتقا ظرفیت واحدهای تولیدی زیر ظرفیت اسمی به ظرفیت بالا و طرح‌های به بهره‌برداری رسیده با پیشرفت فیزیکی ۶۰ درصد نیز یعنی در هر سه شاخص ستاد حمایت از واحدهای تولیدی با درصدهای قابل‌توجه رتبه اول استان را کسب کرده است.
شاهرود در سال ۹۸ بیش از ۳۰۰ واحد صنعتی، بیش از هزار و ۴۰۰ واحد تولیدی کشاورزی، ۱۱۶ تأسیسات گردشگری و ۴۷ واحد تولیدی صنایع‌دستی داشته است. در بخش گردشگری و میراث واحد راکدی وجود ندارد و باید تلاش شود که باقی واحدهای راکد بخش صنعت و کشاورزی نیز به عرصه تولید بازگردند، در کنار واحدهایی که سال جاری توسعه خواهند یافت و به بهره‌برداری خواهند رسید که دور نیست و ان شاالله به‌زودی تحقق پیدا خواهد کرد. اما اجازه بدهید از زاویه دیگری که حائز اهمیت است به موضوع نگاه کنیم.
روز جهانی صنایع‌دستی را پشت سر گذاشتیم و هفته کشاورزی را پیش رو داریم. بارها گفته‌ام آفتاب‌سوختگی معمول و متداول است اما کشاورزان عزیز شهرستان شاهرود تجربه تلخ سرما سوختگی را داشته‌اند. هنرمندان صنعت‌گر ما نیز فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشته‌اند.
حتی زنان هنرمند ما در روستا و شهر در عرصه صنایع‌دستی در سال گذشته نمایشگاه تولید کالای ایرانی از بافت پارچه تا انواع نگاره و نقش و انواع صنایع‌دستی را برپا کردند که متأسفانه به دلیل هم‌زمانی با برخی رویدادها در شاهرود خوب دیده نشدند که امیدوارم پیش از آنکه کرونایی دیگر از راه برسد برنامه‌های نیمه تمام هردو بخش هم صنایع‌دستی هم مقابله با تگرگ و سرمازدگی به ثمر بنشیند.
*و این موضوع بازهم اهمیت آب را گوشزد می‌کند
البته؛ کشاورزی بدون آب قابل تصور نیست و صنایع‌دستی و گردشگری نیز که ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر داشته و بدون آب رونقی ندارند، اصلاً زندگی بدون آب ممکن و قابل تصور نیست. قطار گردشگری شاهرود ان شاالله از راه خواهد رسید و صنایع‌دستی رونقی تازه خواهند یافت اما لازمه آن حفظ ذخایر و منابع آب و مدیریت منابع آب شهرستان شاهرود است.
در سال ۹۷ شهرستان شاهرود در جذب تسهیلات با جذب حدود ۴۰ درصد تسهیلات و اجرای تعهد اشتغال و اقتصاد مقاومتی رتبه اول استان را کسب کرد. در سال ۹۸ رتبه اول سه شاخص حمایت از واحدهای تولیدی با فاصله معنی دار از شهرهای دیگر استان را، لذا می‌خواهم بگویم همه اینها با خردورزی، برنامه‌ریزی و تلاش جمعی دست یافتنی است اما لازمه تداوم این امر در راستای شکوفایی ظرفیت‌های شهرستان وجود آب به عنوان مایه حیات است.
نظر شما