خبرگزاری مهر، بین‌الملل: مجموع تحولات جاری در میدان سوریه حاکی از افزایش احتمال آغاز دور جدید ماجراجویی ترکیه در مناطق شمالی سوریه و درگیری میان دمشق و تروریست‌های تحت حمایت غرب است. روز پنج‌شنبه گذشته چندین پهپاد عملیاتی تحت هدایت تروریست‌ها مسیر ۱۱۶ کیلومتری را از شمال‌شرقی استان لاذقیه تا دانشکده افسری در غرب شهر حمص را طی کرد و موجب شهادت بیش از ۱۱۲ نفر و زخمی شدن ده‌ها سوری حاضر در مراسم شد. در این حمله تروریستی ۱۴ نفر غیرنظامی، از جمله زنان و کودکان به خاک‌وخون کشیده شدند. یکی از عجیب‌ترین تصاویر به ثبت رسیده در جریان این واقعه دردناک حمله مجدد پهپادهای تروریستی به تشییع جنازه شهدای دانشکده افسری برای هدف قرار دادن غیرنظامیان و درگیری سامانه‌های پدافندی سوریه با پرنده‌های مهاجم بود. در ادامه این گزارش سعی خواهیم کرد ضمن بررسی ابعاد مختلف حمله تروریستی حمص، به آخرین وضعیت درگیری‌ها میان بازیگران داخلی و خارجی در بحران سوریه بپردازیم.
تشییع پیکر شهدای حمله تروریستی به دانشکده افسری حمص
با آنکه تا این ساعت هیچ گروه تروریستی مسئولیت این حمله را بر عهده نگرفته؛ اما برخی رسانه‌ها و کارشناسان از احتمال دست داشتن تررویست‌های ساکن مناطق شمالی، به‌ویژه استان ادلب سخن به میان می‌آورند. «هیئت تحریم الشام» و «حزب اسلامی ترکستانی» به دلیل حمایت نظامی از سوی بازیگران خارجی مانند آمریکا، فرانسه و ترکیه از جمله مظنونان اصلی این حمله تروریستی به حساب می‌آیند. تحریر الشام از ادغام چند گروه تروریستی همچون جبهه النصره اعلام موجودیت کرد و هم‌اکنون با حمایت آنکارا کنترل بخشی از شمال‌غربی سوریه را در اختیار دارد. برخی منابع این گروه را امتداد شبکه القاعده در خاک سوریه می‌دانند. حزب اسلامی ترکستانی به عنوان دیگر متحد تحریر الشام در شمال لاذقیه و مناطق غربی ادلب مستقر است. این گروه که ریشه در جنبش ترکستان شرقی دارد، عمده فعالیت خود را محدوده چین و آسیای مرکزی تعریف کرده‌است؛ اما پس از آغاز بحران سوریه و تحت تأثیر دعوت خلیفه خودخوانده داعش فعالیت خود در میدان شام را افزایش داد.
براساس اطلاعات منتشر شده در برخی محافل رسانه‌ای به نظر می‌رسد واشنگتن- پاریس با هدف بازگشت ناامنی به سوریه و به شکست کشاندن روند بازگشت این کشور به جامعه بین‌المللی، گروه تروریستی ترکستانی و کتیبه المهاجرین را به انواع پهپادهای پیشرفته مسلح کرده‌اند. تنها چند روز پس از سفر بشار اسد به چین، وقوع این حمله تروریستی کم‌سابقه به نیروهای مسلح این کشور نشان دهنده اراده واشنگتن برای جلوگیری از تعمیق روابط دمشق- پکن و عدم بازسازی زیرساخت‌های این کشور جنگ زده است. دیگر سناریو بسیار جدی در خصوص تحولات جاری در این منطقه رقابت میان گروه‌های تروریستی شمال سوریه و تلاش برای به چالش کشیدن همکاری آنکارا با هیئت تحریر الشام است. این گروه‌ها که مجهز به برخی پهپادها نیز هستند، گاهاً بدون نظر «برادر بزرگ‌تر» دست به عملیات در این منطقه زدند. پس از شکست پروژه ساقط کردن نظام قانونی سوریه از طریق جنگ داخلی و حمایت از گروه‌های تروریستی، حال غربی‌ها با افزایش فشار اقتصادی و افزایش ناامن سازی زندگی روزمره مردم قصد دارند تا باردیگر زمینه برخورد میان سوری‌های تحت فشار و نیروهای دولتی را فراهم آورند. تظاهرات ماه گذشته مردم در استان السویدا و درعا در اعتراض به تورم بالا، کاهش ارزش پول ملی و فقدان خدمات عمومی نشان دهنده راهبرد ناآرام سازی فضای داخلی سوریه از سوی قدرت‌های غربی است.
حملات تلافی‌جویانه ارتش سوریه به استان ادلب
در پاسخ به حملات اخیر تروریست‌ها، ارتش سوریه با کمک متحدان خود حمله فراگیر به استان ادلب محل تجمع تروریست‌ها را در دستور کار قرار داد. پس از وقوع این حادثه تروریستی، جنگنده‌های سوری- روسی به صورت پیاپی به مواضع حزب ترکستانی در سهل الغاب، اریحا، جسر الشغور، ادلب، حمص، حماه، بنش و سرمین حمله کردند. علاوه بر این انبار تروریست‌های مستقر در شمال سوریه از سوی توپخانه ارتش سوریه مورد هدف قرار گرفتند. پاسخ قاطع دمشق در پاسخ به اقدامات تروریست‌های مورد حمایت غرب و ترکیه، حامل پیامی جدی به گروه‌های تروریستی و حامیان آنها است. پیش از این براساس توافق صورت گرفته میان مسکو- آنکارا نوعی وضعیت «آتش بس» میان تروریست‌ها و دولت مرکزی سوریه حاکم شده بود؛ اما با اقدامات اخیر گروه‌های فعال در این منطقه به نظر می‌رسد بهترین دفاع در برابر موج جدید حملات تروریستی، حملات هدفمند علیه پایگاه‌ها، انبارها و تسلیحات آنها است.
حمله پهپادی ارتش ترکیه به مناطق تحت کنترل نیروهای کرد مورد حمایت آمریکا
پیش از وقوع این حمله تروریستی، ضرب آهنگ افزایش تنش میان نیروهای قسد و ارتش ترکیه به وضعیت بی‌سابقه رسید. چهارشنبه پنجم اکتبر ارتش ترکیه در حمله‌ای غافلگیرانه با بیش از پانزده جنگنده و پهپاد به پایگاه‌ها و فرماندهان «پ.ک.ک» و قسد حمله کرد. در جریان این حملات برخی چاه‌های نفتی سوریه که تحت کنترل نیروهای کُرد بود نیز از سوی ارتش ترکیه مورد هدف قرار گرفت. این حملات در حالی صورت گرفت که پس از توقف عملیات ترکیه در شمال سوریه، به نظر می‌رسید فشارهای آمریکا، روسیه و ایران مانع جدی برای حمله ترک‌ها به گروه‌های کردی باشد. هدف قرار گرفتن پهپاد ترکیه از سوی سامانه‌های پدافندی آمریکا در نزدیکی حسکه شاید مهم‌ترین پیغام و اعلام هشدار به آنکارا در خصوص هرگونه ماجراجویی در میدان شام باشد. با این حال پس از تشکیل کابینه امنیتی ترکیه و سخن گفتن از احتمال حمله زمینی به «اهداف مشروع» تروریست‌های کرد در شمال سوریه، به نظر می‌رسد احتمال در دستور کار قرار گرفتن اهداف عملیات چشمه صلح افزایش پیدا کرده‌باشد. هاکان فیدان وزیرخارجه ترکیه، یک گام فراتر رفته و خواهان دوری مردم از محل عبور و مرور نیروهای کرد در سوریه شد! چنین موضع‌گیری کم‌سابقه‌ای نشان دهنده برنامه‌ریزی آنکارا برای آغاز دور جدید عملیات نظامی در شمال سوریه و افزایش عمق نفوذ ارتش این کشور به بهانه مقابله با تروریسم کردی برآورد می‌شود.
بهره سخن
از سرگیری دور جدید درگیری‌ها میان دولت- تروریست ها و ترکیه- گروه‌های کردی روندی اجتناب‌ناپذیر به نظرمی‌رسد. با این حال وجود متغیرهایی همچون حمایت نظامی آمریکا از کردها و کمک تسلیحاتی- مستشاری ایران- روسیه از ارتش سوریه احتمال برقراری موازنه و کنترل سطح تنش‌ها را افزایش داده است. به شهادت رسیدن بیش از ۱۱۰ نفر، از جمله ۵ سرتیپ سوری، نوید عملیات انتقامی از سوی دمشق علیه اهداف تروریست‌ها در مناطق شمالی را می‌دهد. شاید این حادثه تروریستی برخلاف اهداف تروریست ها و حامیان خارجی آنها تبدیل به نقطه عطفی در تاریخ جنگ داخلی سوریه شده و زمینه لازم برای پاکسازی استان‌های اشغالی از تروریست‌های تحت حمایت غرب را فراهم آورد. در شرایطی که دولت اردوغان در آستانه انتخابات شهرداری‌های ترکیه به دنبال ایجاد برگ تبلیغاتی برای جلب نظر عناصر پان‌ترک و راست‌گرا در شهرهای این کشور بود، حال ممکن است با افزایش حملات دولت مرکزی سوریه به زیرساخت‌ها و انبارهای منتسب به تروریست‌ها در وضعیت دشواری قرار بگیرد. در چنین شرایطی تداوم مذاکرات چهارجانبه مسکو می‌تواند زمینه تغییر نظر آنکارا در خصوص آینده نظام سیاسی سوریه و حضور اقتصادی این کشور در همسایه جنوبی را تغییر دهد.
نظر شما