راز موفقیت "سلام کوچولو" استفاده از صدای بچه‌هاست/ قصه‌گویی تعطیل نشود

هفته گذشته حمید شیخ محمدی، مدیر رادیو ایران از عذرا وکیلی برای برنامه "سلام کوچولو" تقدیر کرد. به همین بهانه با او درباره این برنامه که سال‌ها روی آنتن رادیو ایران است، صحبت کردیم.

 

* خبرگزاری مهر ـ گروه فرهنگ و هنر: برنامه محبوب "سلام کوچولو" 40 سال است که روی آنتن رادیو ایران می‌رود. فکر می‌کردید روزی این برنامه به چهل سالگی برسد و برای آن از شما تقدیر کنند؟

 

-عذرا و کیلی: نه، فکر نمی‌کردم بتوانم این برنامه را تا 40 سال ادامه بدهم. خیلی تلاش کردم تا "سلام کوچولو" این همه سال روی پا بایستد. خوشحالم این کودک یک روزه حالا 40 ساله شده و آن هم به خاطر نوآوری و عشق به این برنامه است. وقتی می‌بینم بچه‌ای که یک زمان خودش شنونده برنامه بوده و حالا مادر شده و فرزندش را به برنامه می‌آورد برایم لذتبخش است.

 

*معمولاً برنامه‌های روتین به روزمرگی می‌رسند، اما این اتفاق برای برنامه "سلام کوچولو" نیافتده است. فکر می‌کنید دلیل آن چیست؟

 

- دلیل آن تهیه و اجرای خودم است که سرپرستی کامل برنامه را بر عهده دارم. همیشه در زمینه کار کودک مطالعه می‌کنم و با آنها زندگی می‌کنم، چرا که کودک امروز با کودک دو ساله پیش تفاوت دارد. الان ویژگی‌های رفتاری بچه‌ها قابل مقایسه با کودکان چهل سال پیش نیست. بچه‌ها در درون من تنیده شده‌اند. مرتب پارک، مهدکودک یا مراکز بازی بچه‌ها می‌روم تا از نزدیک رفتار بچه‌ها را ببینم تا بدانم چگونه با پدر و مادرهایشان حرف می‌زنند و بالعکس. اگر با بچه‌ها و خانواده‌ها زندگی نکنم، مسلماً نمی‌توانم متوجه روحیات آنها باشم. فکر می‌کنم دقت به این مسائل باعث شده که برنامه "سلام کوچولو" سال‌ها روی آنتن بماند.

 

 

*پس با این حساب کودک درون‌تان همیشه زنده است؟

 

- بله، زنده است. شاید باورتان نشود اما صبر و حوصله من خیلی زیاد است، چون کار برای بچه‌ها را خیلی دوست دارم. گرچه چهل سال است برنامه "سلام کوچولو" را اجرا می‌کنم، اما روزی نشده خسته شوم و بگویم دیگه دوست ندارم کار کنم.

 

*دوست دارید تا چند سال دیگر برنامه "سلام کوچولو را روی آنتن داشته باشید؟

 

- تا وقتی که سر پا باشم و بتوانم کار کنم علاقمندم برنامه "سلام کوچولو" را زنده نگه دارم.

 

*زمانی برنامه‌های کودک در رادیو متوقف شد، ولی اخیراً معاون صدا تاکید زیادی دارد تا برنامه‌های کودک در رادیو احیاء شود. به نظرتان زنده کردن برنامه کودک باعث می‌شود کودکان امروز علاقمند به شنیدن برنامه‌های رادیو شوند؟

 

- این اتفاق خوب است، اما به شرط آنکه کسانی که متخصص و توانمند در ساخت برنامه‌های کودک هستند، وارد شوند. اضافه شدن برنامه کار راحتی است، اما آنچه اهمیت دارد اجرای این برنامه‌ها است که جذابیت لازم را برای کودکان امروز داشته باشد. باید ببینیم آیا کسانی را که داریم می‌توانند برنامه کودک را به درستی تهیه کنند. به نظرم بهتر است در ابتدا افرادی را تربیت کنیم تا بعد از طی کردن دوره‌های آموزشی برنامه‌ برای کودکان و نوجوانان بسازنند. ساخت برنامه رادیویی با یک کار تصویری و کتاب تفاوت دارد و نباید فکر کنیم فقط جذب افرادی که در زمینه کودک کار کردند، کافی است. آموزش حرف اول را می‌زند.

 

دوست دارم برنامه برای بزرگترها هم زنگ تفریح باشد و از شنیدن آن لذت ببرند

*پس باید این جریان هدفمند باشد؟

 

- بله، اگر هدف نداشته باشیم، مسلماً به بن بست می‌خوریم. باید عوامل کارآزموده باشند. برنامه‌ساز کودک باید هدفمند و با علاقه کار کند، چرا که در این صورت بر دل بچه‌ها نمی‌نشیند.

 

*در طول این سال‌ها شاهد بودیم شما در کنار اجرا و تهیه برنامه "سلام کوچولو" برنامه‌هایی به ویژه نمایش‌های رادیویی هم برای بزرگسالان تهیه کرده‌اید. کار برای بزرگسالان را بیشتر دوست دارید یا برای بچه‌ها؟

 

- کار با خردسالان را بیشتر دوست دارم، چرا که در دنیای آنها راحت هستم. یک دنیای ساده و صمیمی، دنیایی که اگر اشتباه کنند خودشان از اشتباهشان حرف می‌زنند و اگر کارشان هم خوب انجام دهند، ذوق می‌کنند. بچه‌ها به من انرژی می‌دهند و این مسئله من را ترغیب کرد برنامه "سلام کوچولو" را بپذیرم. البته منظورم این نیست که کار برای بزرگسال را دوست ندارم.

اتفاقاً به تهیه نمایش رادیویی علاقمندم. من بعد از طی کردن دوره بازیگری کارم را با نمایش شروع کردم و دوره‌های فن بیان را دیدم.

 

شاید به خاطر گذراندن دوره‌های فن بیان است که اجرای برنامه خردسالان برایم راحت است. در مجموع به کارم خیلی علاقمندم و اگر خدای نکرده کارم خوب نباشد زجر می‌کشم. واقعاً از کار کردن برای کودکان لذت می‌برم.

 

*قبل از اینکه پشت میکروفن بنشیند و برنامه "سلام کوچولو" را اجرا کنید. چقدر به موضوع برنامه فکر می‌کنید؟

 

- هر وقت پشت میکروفن می‌نشینم به این فکر می‌کنم که برنامه امروز را چطور شروع کنم؟ و چگونه تمام کنم تا لبخندی بر لب شنوندگان باشد. سعی می‌کنم برنامه فقط برای کودکان نباشد و بتوانم بزرگترها هم جذب کنم. در طول این سال‌ها خیلی تلاش کردم تا بتوانم خانواده‌ها هم برای شنیدن برنامه ترغیب کنم.

 

هرگز در برنامه ادا و اطوار در نیاوردم تا برنامه جذاب باشد

*بعد از این همه سال قبل از اینکه جلوی میکروفن استودیو بنشینید، آیا استرس دارید؟ البته منظورم این نیست که حرفه‌ای نیستید، بلکه این است آیا نگرانی دارید تا برنامه برای بچه‌ها جذاب باشد؟

 

- بله، نگران هستم؛ چرا که مخاطب برایم اهمیت زیادی دارد و من نمی‌خواهم سطحی به او نگاه کنم. قبل از اینکه وارد استودیو شوم چند لحظه با خودم خلوت می‌کنم تا برنامه برای بچه‌ها شاد باشد و لبخند به لب‌شان بنشیند. هرگز در برنامه ادا و اطوار در نیاوردم تا برنامه جذاب باشد. راز موفقیت "سلام کوچولو" بهره بردن از صدای طبیعی بچه‌ها است.

 

* در دوره کودکی ما رادیو جایگاه خوبی داشت و صدای گرم شما همیشه برایمان شیرین بود، اما در حال حاضر با وجود تعدد شبکه‌های تلویزیونی و دیگر رسانه‌ها جایگاه رادیو در میان خانواده‌ها کم رنگ شده است؟ چه طور در این 40 سال با انگیزه برنامه "سلام کوچولو" را اجرا کردید تا بتواند خانواده‌ها را دور هم جمع کند؟

 

- من این مسئله را به حساب تجربه و آموزش می‌گذارم. علاقه به کار باعث می‌شود شما از پس هر چیزی بربیایند. گرچه رادیو در سال‌های 70 راکد شد و تا حدودی مخاطبان خود را از دست داد، اما در حال حاضر تعداد شنوندگان رادیو زیاد است. در سال‌هایی که رادیو راکد بود، تصمیم گرفتم بزرگترها را به برنامه جذب کنم تا بتوانم بچه‌ها را هم در کنار آنها نگه دارم.

 

مثلاً در برنامه می‌گفتم بچه‌ها، نقشه ایران را دیده‌اید؟ بعد بچه‌هایی که در استودیو کنارم بودند، یکی جواب مثبت و دیگری جواب منفی می‌داد. بعد از آن بچه‌ها را تشویق می‌کردم از بزرگترهایشان‌ بخواهند برایشان نقشه تهیه کنند یا از بچه‌ها می‌خواستم همیشه پافشاری کنند خانواده‌هایشان موج برنامه را برایشان پیدا کنند تا به برنامه گوش بدهند. دوست دارم برنامه برای بزرگترها هم زنگ تفریح باشد و از شنیدن آن لذت ببرند.

 

*ژاله صادقیان مجری و مژگان عظیمی دوبلور از بچه‌هایی بودند که کارشان را در کنار شما شروع کردند. الان به کار آنها نگاه می‌کنید چه حسی دارید که شاگردانتان توانستند به جایگاه خوبی برسند؟

 

- مسلماً خیلی لذت می‌برم که کارشان را خیلی خوب یاد گرفتند و به نحو مطلوبی هم اجرا می‌کنند. وقتی می‌بینم که شاگردانم اینگونه کار می‌کنند از ته دل برایشان خوشحال می‌شوم و آرزوی موفقیت می‌کنم.

 

چرا ما باید قصه را کنار بگذاریم، در حالی که بچه‌ها با شنیدن قصه خیلی آرام می‌شوند. البته باید برای قصه‌گویی از روش‌های تازه استفاده کرد

*برخی معتقدند دوران قصه‌گویی در رادیو تمام شده و بچه‌ها دیگر با آن ارتباط برقرار نمی‌کنند. نظر شما چیست؟

 

ـ من همیشه در جشنواره‌های قصه‌گویی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شرکت می‌کنم. میهمانان خارجی همه از قصه‌گویی تعریف می‌کنند و علاقمند به زنده نگه داشتن آن هستند. پس چرا ما باید قصه را کنار بگذاریم، در حالی که بچه‌ها با شنیدن قصه خیلی آرام می‌شوند. البته باید برای قصه‌گویی از روش‌های تازه استفاده کرد، چون بچه‌های دیروز با امروز خیلی تفاوت دارند. تهیه برنامه‌های یک شکل و صرفاً آوردن چند عروسک برای بچه‌ها جذابیتی ندارد. باید شیوه‌های قصه‌گویی را تغییر دهیم تا برای بچه‌ها جذاب باشد.

 

*یک تعریف از "سلام کوچولو" کنید؟

 

- "سلام کوچولو" زنگ تفریح برای خانواده‌ها است. امیدوارم همیشه این برنامه برای بچه‌ها و خانواده‌ها جذابیت داشته باشد.

 

----------------------

گفتگو از: فاطمه عودباشی