به گزارش خبرنگار مهر، هفتمین جشنواره شعر فجر امسال در هفتمین روز از اسفندماه با معرفی نفرات برگزیده به کار خود پایان داد و این درحالی بود که بخش های جدیدی به این جشنواره اضافه شد که از جمله آنها انتخاب شاعر مردمی در دهه اخیر بود که هنوز با گذشت بیش از یک هفته همچنان نتایج آن مورد اعتراض برخی شاعران و اهالی شعر است.
در بخش شاعر برگزیده مردمی طی دهه اخیر، بر اساس نظرسنجی عمومی از میان 196 شاعری که در معرض داوری مردم قرار گرفتند، در نهایت علیرضا قزوه و سیدحمیدرضا برقعی به عنوان شاعران مردمی دهه اخیر معرفی شدند که نتایج این بخش مورد اعتراض تعدای از شاعران قرار گرفته و هر روز شاهد اظهار نظر مخالفان و معترضین به این نظر سنجی در خبرگزاری‌ها و سایت‌های مختلف هستیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص انتخاب شاعر مردمی ده سال اخیر در هفتمین جشنواره شعر فجر عنوان کرد، در بخش انتخاب بهترین شاعر 10 سال اخیر، این کار با استفاده از نظرسنجی‌های معتبر انجام شده و پیوند شاعر با مردم، اصلی‌ترین مولفه در انتخاب شاعر مردمی دهه اخیر است.
سید محمد حسینی تاکید کرد که البته در این بخش باید به این نکته توجه داشت، ممکن است یک شاعر، توانمند باشد اما اثرگذاری او در بین مردم کم باشد و از طرف دیگر، ممکن است یک شاعر که شاید در سطح پائین‌ترین است، تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد و اشعارش ورد زبان مردم شده باشد.
دبیر هفتمین جشنواره شعر فجر نيز در تشریح چگونگی نظرسنجی از مخاطبان شعر برای انتخاب شاعر مردمی 10 سال اخیر گفت: برای توزیع پرسش‌نامه انتخاب شاعر مردمی، از روش نمونه‌گیری طبقه‌بندی ساده استفاده شد که تمام جامعه آماری در آن شانس یکسانی داشته اند.
رضا حمیدی عنوان کرد: برای اینکه شاعران بر اساس ملاکهای خود مردم انتخاب شوند، در پرسش‌نامه نام هیچ شاعری نیامده بود، به همین دلیل تعداد نام شاعرانی که مردم به آنها اشاره کردند، 196 نفر است که این 196 نفر از 10 هزار و 263 پرسش‌نامه استخراج شده است.
20 نفر اول نظرسنجی شاعر مردمی 10 سال اخیر
در 20 رتبه اول این لیست 196 نفره به ترتیب علیرضا قزوه و حمیدرضا برقعی، محمدرضا شفیعی کدکنی، فاضل نظری، علی معلم دامغانی، محمد علی بهمنی، هوشنگ ابتهاج، علی موسوی گرمارودی، مشفق کاشانی، یوسفعلی میرشکاک و عبدالجبار کاکایی، حمید سبزواری، مریم حیدرزاده، سعید بیابانکی، احمدرضا احمدی،گروس عبدالملکیان، افشین یداللهی، عرفان نظرآهاری، محمدرضا عبدالملکیان، ناصر کشاورز، احمد عزیزی و سهیل محمودی قرار دارند.
دبیر هفتمین جشنواره شعر فجر همچنین گفت: این آمار براساس جامعه آماری مورد بررسی به دست آمده و با صداقت اعلام شده است و ما در این نظرسنجی به دنبال به دست آوردن جایگاه علمی شاعران نبودیم و تنها نظر مردمی را استخراج کردیم و این اتفاقی است که در سایر هنرها مانند سینما اتفاق می‌افتد و حتما نباید نظر داوران با نظر مردم یکی باشد.
بعد از معرفی شاعران برتر دهه اخیر از نگاه مردم، موجی از انتقادات در فضای رسانه ای و ادبی کشور شکل گرفت و شاعران به این نتایج روی خوش نشان ندادند و برخی‌ها آن را به لطیفه سال تعبیر کردند و حالا هر چقدر از زمان معرفی شاعر مردمی دهه اخیر می‌گذرد بر حجم مخالفت‌ها و مصاحبه‌های انتقادی در اين زمینه نیز افزوده می‌شود.
برخی از معترضین می‌گویند که مکانیسم انتخاب شاعر مردمی غلط بوده و برای انتخاب شاعر مردمی از طیف‌های خاصی نظر سنجی شده و برخی‌ها هم معتقدند این انتخاب مردم نبوده، بلکه نظر مسئولان و دست اندرکاران جشنواره بوده است.
طیفی از شاعران هم معتقدند، کسانی که در نظرسنجی انتخاب شاعر مردمی جشنواره شعر فجر شرکت کرده‌اند، در مجامع خاصی حضور دارند و سلیقه آنها نشان دهنده سلیقه همه مردم نیست هر چند که این عده معترفند طبیعی است وقتی از مردم عادی پرسیده شود شاعر مورد علاقه شما چه کسی است، شاعرانی را انتخاب کنند که بیشتر با آنها الفت داشته و مجموعه‌هایش را دوست دارند.
بعضی ها هم معتقدند با هر روشی شاعر مردمی را شناسایی کنیم اشتباه است چرا که هر شاعری جامعه مخاطبانی خاص خودش را دارد.
دبیر هفتمین جشنواره شعر فجر درباره اطلاعات جمعیت‌شناسی افرادی که از آنها نظرسنجی شده است، گفت: 23/1 درصد این افراد بین 15 تا 24 سال، 65/5 درصد بین 25 تا 34 سال، 3/7 درصد بین 35 تا 44 سال، 4/3 درصد بین 45 تا 54 سال و 3 درصد 55 سال به بالا سن داشته‌اند. 54 درصد این پاسخ‌گویان خانم و 46 درصد آقا بودند. همچنین 10/8 درصد دارای تحصیلات تا دیپلم، 5/7 درصد فوق دیپلم، 52/8 درصد لیسانس، 24/7 درصد فوق لیسانس و 6/2 درصد دکترا بودند.
سید حمید رضا برقعی شاعر برتر در دهه اخیر از نگاه مردم
با این شرایط سید حمید رضا برقعی از شاعران جوان و آئینی سرای استان قم ، در این نظرسنجی مردمی توانست در میان شاعران بزرگ و پیشکسوت،رای مردم را به خود جلب کند و به عنوان شاعر منتخب مردم در دهه اخیر معرفی شود و البته نوک پیکان بیشتر منتقدین به این نظرسنجی نیز به سمت این شاعر جوان نشانه رفته است.
وی از معدود شاعرانی است که بیشتر آثارش در عرصه آئینی است و این شاعر توانسته در سالهای اخیر، دو مجموعه شعر به نام‌های طوفان واژه‌ها و قبله مایل به تو را منتشر کند.
برقعی گر چه ممکن است آثاری غیر از موضوعات مذهبی نیز در کارنامه خود داشته باشد اما تعداد آنها انگشت شمار بوده و یکی از دلایل انتقاد برخی از شاعران که نتوانستند در این جایگاه قرار بگیرند نیز همین جنبه آئینی بودن شعرهای برقعی است و این دسته از افراد می گویند ممکن است از افرادی نظرسنجی به عمل آمده باشد که در فضای جلسات مذهبی و هیئت‌ها بوده باشند و چون در مناسبت‌های مختلف شعرهایی از برقعی را در رثای اهل بیت عصمت و طهارت(ع) شنیده باشند به او رای دادند.
البته این تحلیل خود جای بحث دارد که آیا نمی توان به نظر افرادی که در جلسات مذهبی حضور می یابند به عنوان نظر مردمی استناد کرد!
پاسخ روشن است ،کسانی که در فضای جلسات مذهبی و هیئتی قرار دارند ، با طیف وسیعی از شعرهای آئینی مواجه اند و ظرافت های شعری را به خوبی می شناسند و حتی می توانند نظرات کارشناسی در مورد هر یک از آنها ارائه کنند.
برقعی توانسته است با خلاقیت و نوآوری منحصربه فردش در عرصه شعر مذهبی ، نه تنها نظر مخاطبان این بخش بلکه نظرات گونه های شعری دیگر را نیز به خود جلب کند که انتخاب یکی از مجموعه های شعری اش به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و نیز چاپ مجدد کتابهایش مدعایی بر استقبال اهالی شعر و عموم مردم از طبع شعری وی است.
کارشناسات معتقدند ، برقعی با به کارگیری زبان و نگاهی نو و استفاده از تکنیک هایی که پیش از این در شعر مذهبی کمتر مورد استفاده قرار گرفته بود توانست گونه تازه ای از شعر مذهبی خلق کند که پیش از این چندان سابقه ای نداشته است.
پدر شعر آئینی کشور در گفتگو با خبرنگار مهر ، در خصوص انتقاد برخی از افراد به نحوه معرفی شاعر مردمی در دهه اخیر و انتخاب سید حمید رضا برقعی به عنوان شاعر مردمی ده سال اخیر ، با بیان اینکه هر شاعر آئینی دیگری به غیر از برقعی این جایگاه را بدست می آورد ، همین شایعات وجود داشت افزود: امسال بعد از سالها یک شاعر آئینی به این عنوان دست پیدا کرده که ظاهرا این انتخاب به مذاق برخی ها خوش نیامده است.
محمد علی مجاهدی اظهار داشت: به این عده باید گفت که آیا یک شاعر جوان آئینی حق ندارد بعد از 33 سال از انقلاب اسلامی به عنوان یک چهره مردمی شناخته شود؟
وی عنوان کرد: باید از این عده پرسید که یک شاعر آئینی در کشور ما ، جایگاه بالاتری دارد یا یک شاعر غزل سرا ؟ و آیا یک شاعر آئینی در ارتباط بیشتری با مردم است و قدرت بیشتری دارد تا عواطف و باورهای مردم را تحریک کند یا یک شاعری که در زمینه‌های دیگر شعر می‌گوید؟
این شاعر آئینی کشور، با بیان اینکه در عین حال نباید نقش شاعران غزل سرا را نادیده گرفت ابراز داشت: این بی انصافی است که بخش اعظمی از شاعرانی که در عرصه آئینی مشغول فعالیت هستند را از رسیدن چنین جایگاه و عنوانی محروم کنیم .
چاپ مجدد آثار برقعی دلیلی بر استقبال مردمی از اشعار وی است
رئيس کانون شاعران و مداحان استان قم گفت: یکی از مجموعه های شعر برقعی به چاپ بیستم خود رسیده است و این تجدید چاپ مکرر کتاب شعر وی، بیانگر استقبال مردم از شعرهای این شاعر جوان کشور است.
وی با اشاره به حضور و شعرخوانی سید حمید رضا برقعی در محافل مختلف از جمله دانشگاه‌ها، همایش‌ها و مراسم‌هاي مذهبی در شهرها و استانهای کشور گفت: این جبهه گیری‌ها و حجم انتقادات از انتخاب وی به عنوان یک شاعر مردمی، بی انصافی است و از این واقعیت نباید چشم پوشی کرد که یک شاعر جوان آئینی توانسته در سالهای اخیر با ارائه شعرهایش اقبال عمومی را به سمت خود جلب کند و به یک چهره مردمی تبدیل شود که نباید از کنار این ظرفیت به راحتی گذشت.
پدر شعر آئینی کشور ادامه داد: افراد اگر نظرات دیگری دارند باید با دلیل و منطق ارائه کنند اما متاسفانه این روزها در سایت ها و فضای مجازی مطالب نادرست و غیر واقعی منتشر می شود و این افراد مدعی می‌شوند که این نظرخواهی را قبول نداریم.
مجاهدی ابراز داشت: برخی از همین معترضین در فضای مجازی مبادرت به نظرسنجی دیگری کردند که در این نظرسنجی‌ها هم آقای برقعی رتبه‌های خوبی را کسب کرده است.
شاعران آئینی بیش از دیگر شاعران تلاش می‌کنند
رئيس کانون شاعران و مداحان استان قم عنوان داشت: ادامه دادن و دامن زدن به این مسئله درست نیست و باید دانست که شاعران آئینی بیش از دیگر شاعران تلاش می‌کنند چرا که شعر آئینی دارای مولفه‌های خاص و خط قرمزهای خودش است که رعایت آنها ضروری و اصولی است.
وی با بیان اینکه برقعی در اشعار خود مضامین جدید و تازه ای وارد کرده است افزود: محتشم که شعر معروف وی در همه مساجد و تکایا به چشم می خورد اینگونه می‌گوید که کشتی شکست خورده طوفان کربلا، در حالی که سیدالشهداء(ع) در کربلا شکست نخورد و این تعبیر زیبنده قیام کربلا و عاشورا نیست در حالی که می‌بینیم برقعی در شعر معروف خود می‌گوید، شاعر شکست خورده طوفان واژه هاست که این تعبیر نگاه جدیدی است و حرف تازه ای را در دل خود دارد.
مردم شعر را خوب می فهمند ، به خواسته مردم توهین نکنیم
مجاهدی گفت: مردم شعر را خوب می فهمند و امروز نیز وقتی فردی را به عنوان چهره مردمی در شعر انتخاب می کنند باید به نظر مردم احترام گذاشت و رفتارهای اینگونه در واقع توهین به رای و خواسته مردم است.
مجاهدی در مقدمه یکی از کتابهای شعر برقعی آورده است: زبان ساده و صمیمی، نگاه تازه، فضای سرشار از عاطفه و خیال و شور و حال و بیان روایی جذاب این اثر، آن را در شمار آثار متفاوتی قرار داده است که می‌تواند الهام‌بخش شاعران جوان دگراندیشی باشد که می‌خواهند کار تازه‌ای را تجربه کنند.
حمید رضا برقعی شعرهای تحسین برانگیزی را در مجموعه کاری خود دارد و اختصاص جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال جاری به کتاب قبله مایل به تو ، مهر تأییدی بر ارزش اشعار این شاعر جوان اهل قم است.
محمدمهدی سیار برگزیده سال گذشته جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، می‌گوید: شعر حمیدرضا برقعی جایگاهی خاص در شعر آیینی روزگار ما پیدا کرده است و به نوعی شعر او و چند نفر از دوستان آیینی‌سرای کشورمان، حلقه واسطی به حساب می‌آید، بین شعر رسمی و شعر انجمنی یعنی شعری که در سطح ادبیات حرفه‌ای مطرح است و بین شعر هیئتی که کاربردی آیینی‌تر و مردمی‌تر دارد.
در پایان باید عنوان کرد در انتخاب شاعر مردمی 10 سال اخیر، محبوبیت شاعران مد نظر بوده، نه سطح علمی آنها، که به گفته مسئولان برگزاری، آنها به سراغ همه قشرها رفته‌اند و این پرسش‌نامه‌ها در کل کشور توزیع شده است و دانشجویان و استادان دانشکده‌های ادبیات کشور، برخی از مدرسه‌های فرهنگ کشور، نشرهای ادبی، مخاطبان کتابهای شعر و مخاطبان عام مورد پرسش قرار گرفته‌اند و حالا که نتایج مشخص شده جا دارد تا همگان به رای مردم احترام بگذارند.
مهدی بخشی سورکی
نظر شما