خبرگزاری مهر-گروه استانها، زهرا مقدمی: گنبدی نیلگون در دشت سرسبز و تاریخی سلطانیه خودنمایی می کند و هر بینده ای را به تحسین هنر و معماری ایرانی وا می‌دارد، انواع آجرکاری، گچبری و کاشیکاری، منبت کاری، آینه کاری، نقاشی و همه هنرهای اصیل ایرانی و اسلامی در این بنای ارزشمند تاریخی خلاصه شده است.
در گستره چمن تاریخی سلطانیه بنایی با شکوه با گنبد فیروزه ای خودنمایی می کند. بنایی که روایتگر هنر و ذوق اسلامی -ایرانی است تا تاکیدی دوباره بر برتری و اصالت فرهنگ و هنر مردمانش باشد.
باتلفیقی از کاشی و آجر، بنایی باشکوه قامت افراشته در دامن چمن تاریخی سلطانیه، عظیم ترین گنبد آجری جهان است که استوار و مستحکم خودنمایی می کند تا بار دیگر هنر و معماری اسلامی و ایرانی را به رخ ناظران بکشاند.
انواع هنرهای اصیل ایرانی و اسلامی در ساخت بنای گنبد عظیم سلطانیه به کار رفته به گونه ای که می توان اعا کرد این اثر آینه تمام نمای معماری و هنر ایرانی و اسلامی است.
سلطانیه با ارتفاعی نزدیک به دو هزار متر از سطح دریا در ۳۶ کیلومتری شهرستان زنجان و با فاصله ۴ کیلومتری از جاده قزوین زنجان در دشت سلطانیه و در کنار چمن سلطانیه واقع شده است. دشت وسیع سلطانیه که از دامنه کوههای شمالی منطقه آغاز و تا اولین رشته کوههای جنوبی منطقه ادامه پیدا می کند، تقریبا در نقطه مرکزی، چمن سلطانیه را که همانند تخته فرش تنیده از ابریشم است، در آغوش کشیده است.
دشت سلطانیه به استناد مدارک باستان‌شناسی خواستگاه استقرار های مختلفی از هزاره های پیش از تاریخ و سرچشمه رودخانه های زنجانرود و ابهر رود استدشت سلطانیه به استناد مدارک باستان‌شناسی خواستگاه استقرار های مختلفی از هزاره های پیش از تاریخ و سرچشمه رودخانه های زنجانرود و ابهر رود است. این دو رودخانه پس از قدرت گرفتن از آبهای تحت الارضی چمن سلطانیه در طول مسیر و کنار شاخه های فرعی خود به نوعی باعث پدید آمدن و قوام سکونتگاه های مختلفی شده اند.
در خصوص تاریخچه شهر سلطانیه و گنبد آن می خوانیم : هنگامی که ارغوان خان (پسر آباقا خان) چهارمین ایلخان مغول بر اریکه سلطنت تکیه زد، تصمیم گرفت در محل سلطانیه فعلی شهری بنا کند. بدین رو دستور داد « قلعه ای که دور باروی آن ۱۲هزار گام باشد، از سنگ تراشیده بسازند ». ارغون پس از آغاز ساخت ساختمان این قلعه در حالی که هنوز نیمه کاره بود در آن مسکن گزید و به سال ۶۹۱ ه.ق در گذشت و در همان جا به خاک سپرده شد.
عرض دیوارهای قلعه به اندازه ای بود که چهار سوار به آسانی می توانستند در کنار هم بر روی آن حرکت کنند. اولجایتو همچنین امر کرد آرامگاه با شکوهی برای وی بسازند. اولجایتو پس از طرح سلطانیه تصمیم گرفت که به تقلید از آرامگاه برادرش غازان خان، آرامگاه رفیع و با شکوهی برای خود بسازد به همین دلیل برای بر پایی این آرامگاه، هنرمندان از هر سو به سلطانیه آمدند تا یکی از شاهکارهای عظیم دوره مغول را به عرصه ظهور برسانند.
بنای گنبد سلطانیه بر اساس طرح آرامگاه غازان خان که آن نیز از بنای آرامگاه سلطان سنجر در(مرو) الهام گرفته شده بود ساخته شد با این تفاوت که پلان آرامگاه سلطان سنجر مربع و پلان گنبد سلطانیه هشت ضلعی است. اگر چه تا حدود زیادی معماری آرامگاه سلطان سنجر در بنای سلطانیه تاثیر گذاشته بود، لیکن نکات ابتکاری در بنای اخیر به حدی است که آنرا به صورت یکی از شاهکارهای هنر و معماری ایران در آورده است که بعد ها نمونه و الگویی برای احداث تعداد زیادی از ابنیه این دوره شد. همچنین معماری گنبد سلطانیه را شخصی به نام سید علی شاه انجام داده است.
گنبد تاریخی سلطانیه بزرگ‌ترین و اصیل‌ترین شناسنامه سبک معماری آذربایجانی
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان در این زمینه گفت: بزرگ‌ترین و اصیل‌ترین شناسنامه سبک معماری آذربایجانی در استان زنجان است که شامل گنبد تاریخی و عظیم سلطانیه است.
یحیی رحمتی در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه «سبک آذری»، سبکی بوده که خاستگاه آن منطقه آذربایجان است، افزود: بزرگ‌ترین و اصیل‌ترین شناسنامه سبک معماری آذربایجانی در استان زنجان است که شامل گنبد تاریخی و عظیم سلطانیه است.
وی ادامه داد: در دوره سبک آذری به لحاظ استفاده از آرایه‌ها و تزئینات به کار رفته در بناها و ساختمان‌ها، دوره شکوفایی معماری ایرانی محسوب می شود.
رحمتی، استفاده از سفالینه‌های زرین‌فام در بناها، استفاده از حجم زیاد سفال با رنگ فیروزه‌ای و لاجوردی را از ویژگی های سبک آذری دانست که این سبک را با سایر سبک‌ها دارای تفاوت‌هایی کرده است.
گنبد سلطانیه به هیچ عنوان ایلخانی نیست، بنای ایرانی است که در دوره ایلخانان احداث شده است و قوم مغول در تمدن خود بحثی به عنوان معماری نداشتمدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان گفت: گنبد سلطانیه به هیچ عنوان ایلخانی نیست، بنای ایرانی است که در دوره ایلخانان احداث شده است و قوم مغول در تمدن خود بحثی به عنوان معماری نداشت و سلطانیه حاصل تاثیر فرهنگ ایران اسلامی بر این قوم به شمار می آید.
وی ادامه داد: گنبد سلطانیه موزه هنرهای تزئینی ایرانی است و برای احداث این بنا اوج هنرهای معماری، کاشی کاری، آجر کاری، لعاب، گچ بری و حکاکی در اوج خود به کار برده شده اند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان زنجان بابیان اینکه دوره‌های مختلف تاریخی نقش چشمگیری در شکل‌گیری سبک‌های معماری در این استان داشته است، گفت: دوره‌های سبک خراسانی، سبک رازی و سبک آذری دوره‌هایی بوده‌اند که هنر معماری ایران در این منطقه تجربه کرده است.
رحمتی افزود: شاخص‌ترین اثر معماری قبل از اسلام تخت جمشید بوده است و شاخص‌ترین بنای معماری بعد از اسلام گنبد سلطانیه محسوب می شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان زنجان سبک معماری آذری جایگاه ویژه ای در ساخت‌وساز بناها در استان زنجان دارد، افزود: گنبد سلطانیه در شکل‌گیری مولفه های معماری در دوران بعد از خودش مؤثر بوده است.
شاخص‌ترین بنای معماری بعد از اسلام گنبد سلطانیه محسوب می شود
رحمتی افزود: شاخص‌ترین اثر معماری قبل از اسلام تخت جمشید بوده است و شاخص‌ترین بنای معماری بعد از اسلام گنبد سلطانیه محسوب می شود.
وی با بیان اینکه تخت جمشید هیچ اثربخشی و تأثیری بر معماری بعد از خودش نداشته است، افزود: این در حالی است که گنبد سلطانیه تاثیرشگرفی بر معماری بعد از خودش داشته است و این امر نیز در شکل‌گیری سلایق معماری منطقه تأثیرگذار بوده است.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان، گفت: از غربی ترین نقطه جهان اسلام تا نزدیکی قفقاز هیچ بنایی به عظمت گنبد نیلگون سلطانیه در ایران احداث نشده است.
ورودی شمالی ارگ سلطانیه به روی گردشگران نوروز ۹۷ باز شد
مدیر پایگاه میراث‌جهانی گنبد سلطانیه نیز گفت: نوروز امسال ورودی شمالی ارگ تاریخی سلطانیه، برای گردشگران و بازدیدکنندگان به گنبد تاریخی سلطانیه بازگشایی شده است.
میرموسی انیران در گفتگو با خبرنگار مهر، در خصوص وضعیت گنبد تاریخی سلطانیه برای حضور گردشگران و مسافران نوروزی افزود: همانند سال‌های گذشته برنامه‌ها و جشنواره‌های ویژه‌ای برای این ایام داریم و یکی از بارزترین اقدامات امسال این است که دروازه شمالی را برای حضور گردشکران مهیا کرده‌ایم.
با توجه به اینکه مسیر دروازه شمالی تا گنبد طولانی است، سعی کرده‌ایم برای تسهیل در عبور، این مسیر را به تخته‌های فرآوری شده مفروش کنیموی ادامه داد: با توجه به اینکه مسیر دروازه شمالی تا گنبد طولانی است، سعی کرده‌ایم برای تسهیل در عبور، این مسیر را به تخته‌های فرآوری شده مفروش کنیم که در همین راستا مسیر دروازه شمالی را تا نزدیکی‌های گنبد ادامه دادیم و گردشگران می‌توانند به راحتی در این مسیر تردد کنند.
مدیر پایگاه میراث‌جهانی گنبد سلطانیه با اشاره به اینکه برای ماندگاری بیشتر گردشگر، سعی کردیم از راهنمایان گردشگری استفاده کنیم، اظهار کرد: دروازه جنوبی کاملاً کاوش نشده است و متاسفانه امکان معرفی دقیق آن برای گردشگران وجود ندارد و در سال جدید جزو برنامه‌ها است که کاوش‌ها را در این زمینه انجام دهیم. راهنمایان گردشگر در طول مسیر باعث ماندگاری گردشگر می‌شود و می‌تواند تا حدودی به اقتصاد شهر کمک کند.
انیران با یادآوری اینکه بودجه‌های گنبد، بودجه‌های خیلی قوی نیست و نمی‌توانیم با سرعت این کار را انجام دهیم، ادامه داد: در حالی که سرعت کار در سایت‌های جهانی بسیار مهم است. بودجه‌هایی که در این زمینه در نظر گرفته می‌شود، باید کفاف همه خواسته‌های ما را بدهد، این در حالی است که با بودجه‌ای که در اختیار داریم فقط می‌توانیم برخی از کارها را انجام دهیم.
مدیر پایگاه میراث‌جهانی گنبد سلطانیه با اشاره به اینکه در ضلع غربی گنبد تاریخی سلطانیه حدود ۱۳ حجره صنایع‌دستی را در نظر گرفته‌ایم، افزود: این مهم علاوه بر اینکه می‌تواند به معرفی صنایع‌دستی استان کمک کند، قادر است توانمندی شهر سلطانیه را نیز معرف کند.
انیران افزود: از طرفی با توجه به تجربه سال‌های گذشته، سعی خواهیم کرد صنایع‌دستی مربوط به استان را در این حجره‌ها به نمایش بگذاریم که برای ایام عید آماده خواهد شد.
وی در خصوص جمع‌آوری داربست‌ها با بیان اینکه همه ما علاقه‌مند هستیم که این داربست‌ها باز شود که در این راستا با یونسکو هماهنگ کردیم و قرار شد مبلغ جمع‌آوری داربست و جایگزین مناسب آن انجام شود، ادامه داد: برای نگه‌داری ابنیه نیاز است که به هر نقطه از گنبد که بخواهیم، دسترسی داشته باشیم.
انیران افزود: باید حداقل از جک‌هایی استفاده کنیم که در داخل گنبد، علاوه بر اینکه جلوی دید گردشگر را نگیرد، بتواند مرمت‌کنندگان را به نقطه مورد نظر انتقال دهد که در این زمینه صحبت‌های لازم صورت گرفته است اما مهم‌تر از همه اینکه به بودجه نیاز داریم، لذا طرح و ایده کار را داده‌ایم و یونسکو نیز قول‌های لازم را در این زمینه داده است.
نظر شما