به گزارش خبرنگار مهر، نشست خبری حجت الاسلام علی ذوعلم رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزش و پرورش و رئیس ستاد بزرگداشت هفته پژوهش در آموزش و پرورش صبح امروز در محل سازمان برگزار شد.
رئیس ستاد بزرگداشت هفته پژوهش در آموزش و پرورش در ابتدا بیان کرد: بحث اصلی بنده نگاهی است به کمبودهای زیرساختی در حوزه پژوهش است. اگر بخواهیم تحول اساسی در آموزش و پرورش ایجاد کنیم بدون گره خوردن به پژوهش امکان ندارد.
وی ادامه داد: هفته پژوهش در آموزش و پرورش چند جنبه دارد و یکی انعکاس تلاش های معلمان، دانش آموزان در این حوزه است و جنبه دیگر بحث درباره بایستگی ها و کمبودهای این حوزه است. می گوییم تا مطالبه بایستگی ها ایجاد شود. برای امسال شعاری که مطرح شده پژوهش خلاقیت و زندگی است چرا که بر اساس مبانی تحولی بدون تقویت عنصر خلاقیت و پویایی فکری به تحول دست نخواهیم یافت و امروز متاسفانه عنصر خلاقیت به قدر کافی مورد توجه نیست. دومین نکته هم این است که برنامه های درسی ما با نیازهای نسل امروز ارتباط برقرار کرده است و ما هم به این نقصان اعتراف می کنیم.
ذوعلم در این نشست با بیان اینکه فرهنگ سازمانی و کلیشه‌های ذهنی، مانع گسترش فرهنگ پژوهش در بسیاری از ساختارهای آموزش و پرورش است، به کمبود منابع انسانی متخصص اشاره کرد و گفت: ما یک پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش داریم که ۲۰ نفر هیئت علمی دارد و قطعاً این میزان کافی و کارآمد نیست.
وی در ادامه بیان کرد: ما در فضای آکادمیک با یک نقص فرهنگ پژوهشی روبرو هستیم و بعضاً در مباحث آموزش و پرورشی و تربیتی به صورت کلیشه‌ای، پژوهش‌ها صورت می‌گیرد و گاهی پژوهش‌های ما ابزاری است تا پژوهشگر ارتقاء پیدا کند. برای همین ما به پژوهش‌های مدرسه‌ای نیاز داریم تا بتواند در کف مدارس، کمبودها را شناسایی کرده و راهکارهای واقع‌بینانه ارائه دهد.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در ادامه به کمبود اعتبارات با توجه به قرار گرفتن در فصل بودجه اشاره کرد و گفت: تقویت اعتبارات پژوهشی، سرمایه‌گذاری بسیار مهمی است و ما نیاز داریم که پژوهش تا استان، مناطق و مدارس تسری پیدا کند و برای سال آینده یک نگرانی جدی وجود داشت که معاونت پژوهشی در استان‌ها حذف شود که با پیگیری‌های انجام شده، خوشبختانه جایگاه معاون پژوهشی در استان‌ها حفظ شد. بیانیه گام دوم انقلاب که توسط رهبر جمهوری اسلامی ارائه شد نیز به کمک ما آمد چرا که ایشان در ابتدا اشاره فرمودند که باید به علم و پژوهش توجه شود و اولین مخاطب این بیانات، آموزش و پرورش است.
ذوعلم ادامه داد: ما ارتقاء بحث پژوهش را تا سطح مدرسه و دانش‌آموزان دنبال می‌کنیم. خوشبختانه کار پژوهشی خوبی در عرصه مدل‌سازی برای ورود پژوهش به عرصه یاددهی و یادگیری شروع شده است اما باید بتوانیم به طور واقعی به تعمیق فرهنگ پژوهش بپردازیم.
رئیس ستاد هفته پژوهش و آموزش و پرورش، یکی از مهم‌ترین چالش‌های نظری آموزش و پرورش در حوزه پژوهش را این مطرح کرد که مبانی نظری تحولی ما و پارادایم‌های اندیشه‌ای سند تحول بنیادین، آنچنان که باید وارد حوزه پژوهش نشده است و بسیاری از پژوهش‌ها با نگاه سکولاریسمی صورت می‌گیرد.
وی افزود: تا وقتی تعاریف ما، ارزش‌ها، نگاه ما به هستی و ... به صورت بنیادین پذیرفته نشده باشد و به چارچوب درنیامده باشد و با نگاه موجود در علوم انسانی، آنها را تبیین کنیم، سند تحول بنیادین ما با سیستم آموزش و پرورش سازگار نخواهد شد. باید فرآیند پژوهش‌محور باشد تا بتوانیم قدم به قدم به استقرار سند نزدیک شویم.
ذوعلم در ادامه با تشکر از معلمان پژوهشگر که بخشی از وظایف را به عهده گرفته‌اند و جامعه نخبگان و علمی کشور که به امر پژوهش در آموزش و پرورش توجه دارند، در خصوص بودجه مورد نیاز برای حمایت از پژوهش‌ها در حوزه تعلیم و تربیت گفت: متأسفانه بودجه خاص مورد نیاز برای حمایت از پایان‌نامه‌ها و پژوهش‌های خارج از سازمان نداریم و امیدواریم جهشی در این حوزه انجام شود. هرچند ما به پژوهش‌های مطالعات آموزش و پرورش از منابع سازمان کمک می‌کنیم. به طور مثال، امسال ۸۰۰ میلیون تومان به استان‌هایی که توانمندی کمتری در حوزه بودجه‌ای داشتند، کمک کردیم که البته رقم قابل توجهی نیست.
وی در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر در خصوص اینکه آیا سازمان پژوهش و پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش از پژوهش‌های خارج از سازمان که در حوزه تعلیم و تربیت صورت می‌گیرد، استفاده می‌کند و آیا خروجی آن پژوهش‌ها، اعتبارسنجی می‌شود یا خیر؟ بیان کرد: همکاران ما در پژوهشگاه دست به اعتبارسنجی پژوهش‌ها می‌زنند تا بتوانند به نتایج آن استناد کنند. برای بحث اعتباربخشی، نشست‌های علمی نقادانه برگزار می‌شود و از راه‌های مختلف علمی، هر پژوهش اعتبارسنجی می‌شود و اگر پژوهش معتبری نباشد، کنار گذاشته می‌شود. حمایت دیگر ما این است که برای معلمان در استان‌ها، کارگاه برگزار می‌کنید و همچنین بازطراحی ساختار پژوهشگاه را نیز در دستور کار داریم. برای حمایت‌های بودجه‌ای نیز مکاتبات و پیگیری‌های زیادی انجام شده که پاسخ‌های مثبتی از سازمان برنامه و بودجه گرفته‌ایم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به پرسش دیگری درباره اینکه عموم پژوهش‌ها چه در مدارس، چه در دانشگاه‌ها کلیشه‌ای و گاه همراه با داده‌سازی است، برای جلوگیری از پژوهش‌های تقلبی چه کاری انجام شده است؟ گفت: این موضوع تنها به فرهنگ‌سازی و تقویت روحیه پژوهشگری و ایجاد وجدان علمی در میان اساتید، معلمان و دانش‌آموزان حل نمی‌شود البته من معتقدم که این مسئله در حد فراگیر وجود ندارد اما آفتی است که باید اصلاح شود.
ذوعلم در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص اینکه آیا سازمان پژوهش این موضوع را پیگیری می‌کند تا هر اقدام و طرحی در آموزش و پرورش با پیوست پژوهشی انجام شود یا خیر؟ تصریح کرد: ما معتقد هستیم در هر نقطه جامعه هر اقدامی که انجام می‌شود باید ریشه پژوهشی و نقطه عزیمت پژوهشی داشته باشد. کتمان نمی‌کنیم که گاهی‌اوقات الزامات اداری و محدودیت‌های مالی و امکانات، ما را به سمتی می‌برد که از افق پژوهش جدا می‌شویم. از قضا همه پژوهشگران در همه دنیا این گلایه را مطرح می‌کنند که چرا برای انجام کارها پژوهش صورت نمی‌گیرد. واقعیت آن است که همه پژوهش‌ها نیاز به خرج هزینه‌های زیادی ندارد. ما عموماً این مسائل را به معاونت‌ها در آموزش و پرورش تذکر می‌دهیم. یکی از کارکردهای پژوهشگاه این است که هر طرحی ارائه می‌شود، مطالعات آن صورت گیرد.
وی در پاسخ به پرسشی در خصوص اینکه آیا سازمان پژوهش ترسیم تصویر واقعی از خروجی‌های آموزش و پرورش دارد یا خیر؟ بیان کرد: متأسفانه ما در حال حاضر فاقد شاخص‌های قابل سنجش و ارزیابی هستیم تا بتوانیم واقعیت کیفی و تربیتی خود را مشخص کنیم اما همین که به چنین خلائی رسیده‌ایم، باعث شده است پروژه کلانی طراحی کنیم و کار به عهده پژوهش‌ها گذاشته شود تا شاخص‌های قابل سنجش بر اساس سند تحول بنیادین را احصاء کنیم و بعد بتوانیم یک پیمایش ملی در این خصوص انجام داده و آن پیمایش را نقطه مبدأ در نظر بگیریم و پس از آن هر سه سال یا پنج سال، سنجش را تکرار کنیم.
ذوعلم ادامه داد: اما نکته‌ای که بر اساس مشاهداتم می‌توانم بگویم این است که نوجوانان و جوانان ما از نظر تحلیلی و تفکری، بسیار رشدیافته‌تر از ۲۰-۱۰ سال قبل هستند؛ نوعی خودباوری، مطالبه‌گری و اعتماد به نفس دارند و به نظر می‌رسد باید از این فرصت در عرصه تعلیم و تربیت استفاده کرد.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص استقرار حوزه‌های یادگیری و یاددهی و همچنین تحول در کتاب‌های درسی و همچنین بحث تقویت زبان خارجی و خارج شدن از انحصار زبان انگلیسی با توجه به گلایه های مجلس شورای اسلامی گفت: ما در صدد اجرای برنامه درس ملی هستیم و کارهایی را آغاز کرده‌ایم که مطمئناً برای سال آینده به نتیجه نمی‌رسد از جمله استقرار ۱۱ حوزه یادگیری و ۲ حوزه تربیتی. در این حوزه یادگیری سه بخش آن مربوط به زبان‌های خارجی، فارسی و بحث قرآن و عربی است. از نظر روش و محتوا و متناسب‌سازی محتوای درسی با نیاز و ظرفیت دانش‌آموزان، کارهای خوبی در حال انجام است و پیشنهادی به شورای عالی آموزش و پرورش شده است که دو زبان چینی و عربی به عنوان زبان خارجی در کنار دیگر زبان‌ها برای آموزش مجاز شوند. مطالبه مجلس شورای اسلامی در حوزه زبان خارجی و اینکه باید کیفیت را بالا ببریم و انحصار زبان انگلیسی شکسته شود، درست است.
نظر شما