بعثت پیامبر (ص) چراغ راهی برای شکوفایی اندیشه‌ها و رهایی از جهالت

حجت‌الاسلام و المسلمین «عبدالکریم پاک‌نیا» در گفت وگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه حادثه مهم مبعث ابعاد متعددی داشته و تأثیر به سزایی در سطح فرهنگ و تمدن جهان بر جای نهاد، اظهار کرد: بعد از این واقعه سطح فکری و اندیشه مردم زیر سایه تعالیم حضرت خاتم‌الانبیاء محمد مصطفی (ص) دستخوش تغییرات اساسی شده و به سوی تعالی پیش رفت.

این استاد سطح عالی حوزه علمیه قم، با بیان اینکه موضوع بعثت در قرآن کریم به صورت گسترده‌ای بیان شده است، افزود: از منظر کتاب آسمانی مسلمانان یکی از مسائل مهمی که قبل از بعثت در جامعه مسلمین وجود داشت بحران و جهالت، تبعیض و ظلم، فساد و بی‌اخلاقی بود که این مساله در نهج البلاغه نیز مورد اشاره و بررسی قرار گرفته است؛ واقعیت آن است که بشر در ادوار مختلف همواره به دنبال روش‌هایی بوده است که خود را آرام کند و در این میان جز تعالیم انبیا برای رسیدن به مراد خود راه دیگری نداشته است. بعثت پیامبر گرامی اسلام (ص) همان چراغ راهی بود که منجر به تغییر در جامعه جاهلی شد چنان که خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ ۖ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَی اللَّهُ وَمِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَیْهِ الضَّلَالَةُ ۚ فَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ» (و همانا ما در میان هر امتی پیغمبری فرستادیم که خدای یکتا را پرستید و از بتان و فرعونان دوری کنید، پس بعضی مردم را خدا هدایت کرد و بعضی دیگر ضلالت و گمراهی بر آنان حتمی شد، اکنون در روی زمین گردش کنید تا بنگرید عاقبت آنان که (انبیا را) تکذیب کردند به کجا رسید (و آنها چگونه هلاک ابدی شدند).

وی گفت: این آیه نشان می‌دهد که پیامبر اسلام با دعوت به توحید و یکتاپرستی مهمترین هدف بعثت انبیا را محقق کرده است. بنابراین از منظر فوق قبل از بعثت چنان شرایطی در جامعه حاکم بود که هیچ اتفاقی مردم را رستگار نمی‌کرد، قسط و عدالت ممکن نمی‌شد چنانچه خداوند در قرآن کریم فرمود: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ…» (به راستی [ما] پیامبران خود را با دلایل آشکار روانه کردیم و با آنها کتاب و ترازو را فرود آوردیم تا مردم به انصاف برخیزند). امام صادق (ع) فرمود: پیامبر (ص) حتی در نگاه کردن به یاران خود مساوات را لحاظ می‌کرد، نگاهش را تقسیم می‌کرد؛ بنابراین ظهور نبی مکرم اسلام در شرایطی که حتی عادی‌ترین مسائل به عدالت رفع نمی‌شد، معجزه و نجات بود.

وی در بخش دیگری از مباحث خود با اشاره به رفع اختلافات دینی بعد از بعثت حضرت رسول (ص) اظهار کرد: در قرآن نیز اشاره شده است که بعد از گسترده شدن جوامع اختلافات میان مردم زیاد شد و خداوند پیامبران را برانگیخت تا مردم را بشارت داده و کتاب آسمانی را عرضه کنند. این اتفاقی بود که بعد از بعثت در جامعه جاهلی نیز محقق شد چرا که مردم آن زمان بر سر کوچک‌ترین مسائل جنگ‌های خونین به راه می‌انداختند و بدون بررسی علت مسائل، شمشیر را بر هر چیزی ترجیح می‌دادند.

استاد سطح عالی حوزه علمیه قم در ادامه افزود: رشد فضائل اخلاقی، ترویج حسنات اخلاقی در جامعه و در میان همه اقشار مردم مساله مهم دیگری بود که با بعثت حضرت رسول به تحقق پیوست، چنانچه حضرت رسول (ص) خود در این باره فرمود: «انَّما بُعِثتُ لِاُتَمّمَ مَکارِمَ الاخلاق» (من برای تکمیل فضائل اخلاقی مبعوث شده ام). حضرت محمد (ص) نه تنها فضائل اخلاقی را در جامعه ترویج می‌کرد که بالاتر از آن خود به آنچه که می‌فرمود عمل می‌کرد. از سوی دیگر مساله آموزش حکمت به مردم موضوعی بود که به عنوان یکی از اهداف بعثت می‌توانیم در نظر بگیریم تا مردم به تزکیه اخلاقی برسند.

حجت‌الاسلام و المسلمین پاک‌نیا تصریح کرد: تحکیم وحدت انسان‌ها، موضوع دیگری است که با بعثت پیامبر (ص) محقق شد. ریسمان محکم نبوت است که می‌تواند انسان‌ها را زیر یک پرچم به برادری و وحدت برساند؛ پیامبر (ص) نه تنها موجب شد تا دودستگی‌ها، اختلافات، نژادپرستی در جامعه رخت بربندد که همه مردم را در یک ردیف قرار داد مگر افرادی که در تقوا از دیگران پیشی گرفتند.

وی ادامه داد: خرافات یکی از مسائلی بود که تا قبل از بعثت پیامبر (ص) در جامعه موج می‌زد، حضرت رسول (ص) با این دست از مسائل به مبارزه پرداخت و با تنویر و تبیین احکام دین مردم را با حقیقت و حکمت آشنا کرد تا از یک سو این مسائل از جامعه زدوده شود و از سوی دیگر ارزش‌های باطلی که راستین به نظر می‌رسیدند از بین رفته و واقعیت نمودار شود.

این پژوهشگر در بخش دیگری از مباحث خود با اشاره به دستاوردهای سیره حضرت رسول (ص) برای جامعه امروز و آنچه که می‌توانیم در نوع عملکرد خود از آن نبی مکرم اسلام الگو بگیریم، اظهار کرد: وجود مقدس پیامبر (س) سراسر نور و برکت برای جهانیان و نه فقط امت اسلام بود چراکه افق تمدنی با بعثت آن حضرت به سوی تعالی و تکریم حرکت کرد. از نظر من امروز باید عدالت و مکارم اخلاق را در بُعد عمل و در سطح مسئولان بیش از پیش شاهد باشیم، پیامبر اکرم (ص) اولین نفری بود که در هر گستره‌ای عامل به عمل بود.