مفاخر دانشگاه علوم پزشكي تهران؛ پروفسور شمس، پدر چشم پزشكي ايران

به گزارش خبرنگار حوزه و دانشگاه "مهر"، پروفسور شمس از دوران كودكي به حرفه پزشكي عشق مي ورزيد و صبح هاي جمعه پدر را هنگام ملاقات بيماران همراهي مي كرد. وي پس از اتمام تحصيلات ابتدايي و متوسطه در مدرسه سن لويي تهران، تحصيلات پزشكي را در مدرسه دارالفنون آغاز كرد و گواهينامه پزشكي آن دوران را دريافت كرد.

سپس در سال 1923 ميلادي عازم فرانسه شد و در دانشكده پزشكي - نظام شهر ليون پذيرفته شد و ضمن ادامه تحصيل در رشته پزشكي به درجه افسري نيز نائل گرديد. هنگام سپري كردن سومين سال دانشكده پزشكي در ملاقاي سرنوشت ساز با يكي از شاخص ترين اساتيد چشم پزشكي فرانسه با نام پرفسور روله آينده وي رقم خورد.

در سال 1927 ميلادي پس از اتمام تحصيل در دانشكده پزشكي دستيار پروفسور روله شد و دوره اول agregation (اگرگاسيون) را آغاز كرد. در همان سال عضو انجمن چشم پزشكي ليون و انجمن چشم پزشكي فرانسه شد و در سال 1929ميلادي موفق به گذراندن دوره دوم كنكور agregation (اگرگاسيون) شد. پس از اخذ اين درجه علمي در بيمارستان وال دوگراس پاريس كه يك بيمارستان آموزشي بود مشغول به كار شد و پس از گذشت يك سال به تدريس پرداخت. در سال 1931 ميلادي از طرف مرحوم اعتماد الدوله قره گزلو - وزير معارف وقت - براي معالجه بيماران به ايران دعوت شد.

وي پس از بازگشت به وطن بخش چشم پزشكي ارتش را برپا كرد و سپس در زير ساختمان مدرسه دارالفنون چشم پزشكي مدارس را راه اندازي نمود.

دكتر شمس در مسافرتي كه به جنوب ايران داشت مشاهده كرد كه در برخي از شهرهاي جنوبي ايران نظير شوشتر و دزفول تعداد بي شماري بيماران تراخمي وجود دارد. 

استاد جهت مبارزه با بيماري تراخم در جنوب ايران از انجمن چشم پزشكي جهان تقاضاي تعدادي پزشك كرد و به اين ترتيب وي به همراه پزشكان اتريشي و ايراني به درمان بيماران پرداخت. با تلاش اين تيم پزشكي بيماران تراخم در مناطق جنوبي ايران تقريبا ريشه كن شدند.

وي پس از بازگشت به تهران به عضويت شوراي عالي تعليمات برگزيده شد و مصوب نمود كه 6 ماه از سال آخر دوره پزشكي اختصاص به آموزش چشم پزشكي داشته باشد. با اتمام ساختمان بهداري ارتش، استاد تدريس چشم پزشكي را آغاز كرد تجهيزات جديد چشم پزشكي را تهيه نمود و عمل هاي جراحي را نيز در همان مكان انجام داد.

با راه اندازي بيمارستان فارابي انجام عمل جراحي چشم براي آموزش دانشجويان به اين بيمارستان منتقل شد. بيمارستان فارابي در طول خدمت پروفسور از لحاظ چشم پزشكي در سطح بالايي قرار داشت و به دفعات مورد بازديد اساتيد و چشم پزشكان برجسته جهان قرار گرفت.

پروفسور شمس و همكارانش در سال 1326انجمن چشم پزشكي ايران را به طور رسمي داير كردند.

در سال 1347 مجله انجمن چشم پزشكي ايران به مديريت دكتر شمس براي اولين با در ايران تاسيس شد كه اين نشريه هر سه ما يكبار انتشار مي يافت. انتشار اين مجله هم اكنون نيز ادامه دارد.

فعاليت هاي آموزشي و پژوهشي پدر چشم تا سال 1348 ادامه داشت. وي در انجمن چشم پزشكي ايران نيز در سمت دبير كل انجمن مشغول به كار بودند. در سال 1350 شوراي دانشگاه تهران به پاس خدمات ارزنده پروفسور مقام استاد ممتاز را به وي اهداء نمود.

اين دانشمند و محقق بزرگ ايراني در طول حيات پر بار خود تعداد بسياري متخصص چشم پزشكي را كه بعدها در هيات علمي دانشكده پزشكي و يا در موسسات مختلف پزشكي مشغول به كار شدند را آموزش داده و در عين حال از مطالعات علمي خويش نيز غافل نبود.

پيوند قرنيه براي اولين بار توسط دكتر شمس در بيماراستان فارابي انجام شد. وي همچنين مقالاتي پيرامون پيوند صلبيه و پيوند توام صلبيه و قرنيه نوشته است.

بزرگمرد تاريخ چشم پزشكي ايران در آخرين سخنراني خود در سيماي جمهوري اسلامي ايران گفت: «زماني كه به وطن بازگشتم فقط چند چشم پزشك مسن در ايران بود. حال كه نگاه مي كنم صدها چشم پزشك جوان و علاقمند كه اكثر شاگردان و شاگر شاگردانم بوده اند در اين زمينه به فعاليت علمي و درماني مشغولند، احساس مي كنم بهترين عمر و زندگي را داشته ام.»

سرانجام پروفسور محمدقلي شمس پس از شصت و پنج سال تحقيق، پژوهش و خدمت به مردم در بيست و سوم شهريور ماه سال 1375 در سن 92 سالگي با كوله باري از علم و معنويت چشم از جهان فرو بست. مقبره استاد فرزانه در بهشت سكنيه نزديك كرج واقع است.