برگزاری همایش سعادت و نیکبختی در اندیشه ایرانی/ درگذشت عقیقی بخشایشی

در سال گذشته اتفاقات و رویدادهای مختلفی در حوزه دین و اندیشه کشور به وقوع پیوست. در سلسله گزارشهای پیش رو که هر گزارش به یک ماه از سال گذشته اختصاص دارد، مروری بر مهم ترین اتفاقات صورت گرفته خواهیم داشت.

فروردین ماه با توجه به اینکه حدود نیمی از آن به تعطیلات عید نوروز اختصاص دارد، اتفاقها و رویدادها در همه حوزه ها خصوصا در بخش دین و اندیشه کمتر است.

دینانی و مجتهدی در فرانسه

در 17 و 18 فروردین ماه کنفرانسی با عنوان «سعادت و نیکبختی در اندیشه ایرانی» در استراسبورگ فرانسه برگزار شد که دکتر کریم مجتهدی و دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی با موضوع «اندیشه ایرانی» در این همایش به ارائه سخن پرداختند.

این کنفرانس برای نخستین‌ بار و به همت برخی از دانشگاه‌های کشور فرانسه و ایران در  5 و 6 آوریل مصادف با 17 و 18 فروردین ماه در شهر استراسبورگ فرانسه برگزار ‌شد.

بانی این مراسم دکتر حسین بیگ‌باغبان استاد ارشد زبان و ادبیات فارسی در فرانسه و مسئول مؤسسه مطالعاتی آلزا در این کشور بود. در این کنرانس دو روزه به بررسی و واکاوی لایه‌های پنهان موجود در اندیشه ایرانی و غربی پرداخته شد و طی آن دکتر کریم مجتهدی با موضوع موقعیت مناسک در اندیشه ایرانی و دکتر غلامحسین ابراهیم دینانی با موضوع سعادت در اندیشه ایرانی به سخنرانی پرداختند.

درگذشت عقیقی بخشایشی

همچنین حجت الاسلام والمسلمين عبدالرحیم عقيقي بخشايشي مترجم و مفسر قرآن كريم و استاد حوزه و دانشگاه صبح 17 فروردین ماه بعد از تحمل يك دوره بيش از يك ساله بيماري در سن 68 سالگي در قم دار فاني را وداع گفت. بخشايشي مولف و مترجم و صاحب 150 اثر در حوزه تفسير قرآن، علم رجال و تاريخ اسلام است. ازجمله آثار اين عالم فرزانه، طبقات مفسران شيعه، مفاخر آذربايجان، ترجمه تفسير صافي و ترجمه تفسير نورالثقلين در 8 جلد بوده است.

رئیس مجلس شورای اسلامی درگذشت پژوهشگر و مفسر قرآن دکتر عبدالرحیم عقیقی بخشایشی را تسلیت گفت. متن پیام علی لاریجانی به این شرح است: درگذشت نویسنده، مترجم، مفسر قرآن و پزوهشگر ارزشمند حجت الاسلام والمسلمین دکتر عبدالرحیم عقیقی بخشایشی موجب تاسف و تأثیر گردید. ایشان از برجستگان عرصه فرهنگی کشور به ویژه در حوزه معارف علوم دینی و اسلامی بودند که در طول سالهای عمر خود آثار ارزشمندی با موضوعات تفسیر قرآن و تاریخ اسلام را بر جای گذاشتند. اینجانب از سوی خود و نمایندگان مجلس شورای اسلامی ارتحال این عامل روحانی را به پیشگاه حضرت ولیعصر(عج)، روحانیت معظم، حوزه های شریف علمیه و بیت مکرم آن مرحوم تسلیت گفته برای روح بلند ایشان رحمت و مغفرت و برای بازماندگان صبر و شکیبایی از درگان خداوند متعال مسألت می کنم.

باز هم تری جونز

23 فروردین تری جونز، کشیش آمریکایی ضد اسلام که به اهانت به مقدسات اسلامی معروف است در تداوم تمایلات شیطانی خود بار دیگر توهین به قرآن و سوزاندن آن را خواستار شد.

او با جمع کردن عده ای در مقابل بزرگترین مسجد ایالت میشیگان آمریکا خواستار توقف گسترش اسلام در آمریکا و جهان شد و ادعا کرد که مجددا چندین جلد کلام الله مجید را به آتش خواهد کشید. خوانندگان مستحضر هستند که جونز اواخر سال 2010 با هتک حرمت به قرآن کریم خشم ملت های مسلمان جهان و حتی واکنش مقامات آمریکا را برانگیخت.

 بزرگداشت منذر

مراسم بزرگداشت مرحوم علی ابوالحسنی(منذر) عصر سه شنبه 29 فروردین ماه با حضور اساتید و بیت آن مرحوم در مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران برگزار شد.

در ابتدای این مراسم دکتر موسی حقانی، مدیرعامل مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران با اشاره به اینکه کار مرحوم ابوالحسنی در حوزه تاریخ نگاری ابعاد مختلفی دارد گفت: کار بزرگ ابوالحسنی بازنگری و بازنگاری تاریخ معاصر ایران بود. احیای شخصیتهای مهم تاریخ معاصر ایران از کارهای مهم ایشان بود. وزن دادن به برخی چهره ها و نادیده گرفتن برخی چهره های دیگر در تاریخ نگاری بعد از مشروطه رواج داشته است که اثر سوئی بر تاریخ نگاری ما گذاشته است. تاریخ نگاری سکولار مشروطه بنا بر این داشت که برخی شخصیتها را نادیده بگیرد و برخی دیگر را برجسته کند.

حقانی یادآور شد: برای نمونه، مرحوم سید احمد طباطبایی در تاریخ نگاری سکولار مشروطه مورد توجه قرار نگرفته است. در واقع کاری که منذر کرد این بود که در مطالعات خود این وزن دادنها را بر هم زد. وی جایگاه واقعی روحانیت را در تاریخ تحولات ایران روشن کرد و این از کارهای مهم ایشان است. وی سعی کرد کارکردهای مختلف مرجعیت و روحانیت را در ایران مشخص کند.

وی تأکید کرد: اصلاح دیدگاهها در خصوص وقایع و شخصیتهای تاریخی از جمله کارهای مهم دیگر ایشان بود. در خصوص وقایع و شخصیتهای تاریخی، مسائلی مطرح شده بود که با واقعیتها سازگار نبود. منذر با تلاش خود در این خصوص اصلاحاتی انجام داد. افشای چهره ها، کار دیگر ایشان بود. برخی چهره ها در تاریخ وزنی نداشتند اما در تاریخ در صدر نشستند. ابوالحسنی این چهره ها را افشا کرد.

وی با اشاره به اینکه نقد مشهورات تاریخی در آثار منذر به چشم می خورد گفت: ثقل مطالعات ایشان بر روی شخصیت مرحوم شیخ فضل الله نوری است. مشهور است که شیخ فضل الله نوری مرتجع است و با دربار محمد شاه قاجار مرتبط است. منذر این دیدگاهها را نقد می کند و با تاریخ نگاران مشروطه و معاصر مواجه می شود و در این مصاف پیروز نیز می شود.

در این مراسم دکتر دشتی استاد ادبیات دانشگاه علامه طباطبایی به بررسی دلایل نگارش کتاب "بوسه بر خاک پی حیدر" توسط مرحوم ابوالحسنی پرداخت و گفت: نقدهای زیادی بر ادبیات کلاسیک ما صورت گرفته است. مرحوم ابوالحسنی در کتاب "بوسه بر خاک پی حیدر" به نوعی به نقدهای نیما یوشیج بر ادبیات کلاسیک جواب می دهد. همچنین شاملو وقتی به آمریکا رفت به فردوسی و شاهنامه و حافظ و ادبیات آسمانی او توهین کرد. بیانیه اعتقادی فردوسی در دیباچه شاهنامه آمده است که در برخی نسخه‌های کهن موجود است. او به صراحت به شیعه بودن و عمل کردن بر اساس اسلام اذعان کرده است.

وی یادآور شد: معیار اصلی برای نقد هر کسی در شاهنامه توسط فردوسی، "خرد" و "داد" است. فردوسی با وجود این تصریحات که در دیباچه آورده است تبدیل شد به کسی که کتابش زرتشی گروی و هخامنشی گروی است. مرحوم ابوالحسنی در کتاب خود در واقع نقدی بر این تحریفات نسبت به فردوسی داشته است. مرحوم ابوالحسنی عمر خود را برای مکتب اهل بیت(ع) گذاشت.

در ادامه این نشست محمدرضا کائینی، محقق و تاریخ پژوه نیز کشف حلقه مفقوده در تاریخ معاصر ایران را از جمله کارهای مهم مرحوم ابوالحسنی دانست و گفت: این تلاش برای آرمان بازخوانی و بازنویسی تاریخ معاصر ایران از سوی ایشان بود. مرحوم ابوالحسنی به عتیقه های تاریخی مدفون در تاریخ رجوع کرد و از آنها بهره گرفت. او به پیدا کردن حرف جدیدی که از نگاه تاریخ نگاران مغفول مانده توجه داشت.

وی افزود: تاریخ نگاری مرحوم منذر، نوعی ردیه نویسی مستدل بود. منذر با انصاف به اشخاص و چهره ها پرداخت. برای نمونه او از تقی زاده دفاع می کند و با استناد به حرفهای استاد خود مرحوم لنکرانی معتقد بود که تقی زاده در آخر عمر توبه کرده است. نقطه غایی فعالیتهای مرحوم منذر که سعی داشت مخاطب را به آن سوق دهد اندیشه انتظار و عاشورا بود.

دکتر محمد رجبی نیز در این مراسم با اشاره به اینکه مرحوم منذر کار اصلی اش تاریخ نگاری بوده است گفت: به رغم این موضوع، منذر به مسائلی چون توکل نیز پرداخته است که مربوط به پالایش نفس انسان است. مرحوم منذر دوست داشت که انسان چشم حقیقت بین داشته باشد.

وی در خصوص صحبت کائینی درخصوص دفاع مرحوم منذر از تقی زاده نیز گفت: تقی زاده اصرار داشت که شیخ فضل الله نوری باید اعدام شود. منذر در بررسی شخصیت تقی زاده می گوید که درست است که تقی زاده دچار اشتباه شده ولی نکات مثبت او را نیز باید مورد توجه داشت. در واقع این قضاوت، ناشی از انصاف مرحوم منذر است. او حق را می گفت اگر چه به زیان او بود. این دیدگاه و انصاف را متأسفانه در تاریخ نگاری نداریم.