خبرگزاری مهر، گروه استانها- عباس خسروانی*: سخنان انتقادی رئیس محترم دانشگاه علوم پزشکی اراک در خصوص عدم همکاری صنایع استان مرکزی در مواجهه با شیوع کرونا یادآور یک خلأ جدی در نظام اجتماعی ما است که علی رغم اینکه سال‌ها است به یک مطالبه در میان نخبگان اجتماعی تبدیل شده، اما همچنان مورد غفلت بوده و در شرایط سخت مبارزه با بحران کرونا این خلأ بیش از گذشته نمایان شده است.
جمالیان از عدم توجه صنایع استان به تکالیف و وظایف خود در قبال کرونا انتقاد کرده و گفت: «آیا در شهر اراک کارخانه سودده وجود ندارد؟ آیا این کارخانجات و صنایع هیچ‌کدام وظیفه اجتماعی ندارند؟ در ایجاد آلودگی‌ها سهمی ندارند… که الان چشم‌ها را بستند و پشت به مردم و دانشگاه ایستاده‌اند، چه کسی باید صنایع را دعوت کند؟ ما همواره این دعوت را در همه جا اعلام کرده‌ایم اما دریغ از یک بازخورد مناسب».
سیدمحمد جمالیان همچنین ۲۳ تیر ۱۳۹۹ اعلام کرده بود که با توجه به شیوع ویروس کرونا و ابلاغ استاندار مرکزی و نامه نگاری‌های فراوان، مبنی بر کمک نقدی صنایع، این وظیفه اجتماعی از سوی صنایع به خوبی اجرا نشده است.
به نظر می‌رسد کرونا ضمن اینکه خسارت‌های فراوان مادی و معنوی به جامعه ما وارد کرده، اما می‌تواند یک فرصت باشد تا ما به ضعف‌های خود واقف شویم و برای رفع آنها تلاش کنیم. کرونا نشان داد که مسئولیت‌های اجتماعی صنایع یک شعار فانتزی و لوکس نیست، بلکه یک ضرورت برای ادامه حیات جامعه است و نباید به سادگی از کنار آن بگذریم.
مسئولیت اجتماعی، یعنی تمایل یک سازمان به مد نظر قرار دادن ملاحظات اخلاقی، اجتماعی و زیست محیطی در تصمیم‌گیری‌های سازمانی و پاسخگویی نسبت به تأثیر فعالیت‌ها و تصمیمات خود بر جامعه و محیط زیست. مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها جزئی از اخلاق کسب و کار است که ناظر بر نقشی است که شرکت‌ها در حوزه اجتماعی بر عهده دارند.
مسئولیت اجتماعی سازمان، پیش برنده منفعت اجتماعی است و ورای منافع سازمان قرار می‌گیرد. در واقع مقوله مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، تلاش دارد این مفهوم مهم و بنیادین را در اقتصاد مدرن امروز رواج بدهد که در آن تنها، فروشندگان و خریداران نهایی کالا و خدمات نیستند که از خرید یا فروش یک کالا یا خدمت، سود یا ضرر می‌کنند، بلکه دامنه سهام‌داران و ذی‌نفعان، بیش از خریداران نهایی است، به همین دلیل بحث محیط‌زیست و جامعه نیز به میان کشیده می‌شود.
یکی از نیازمندی‌های کشورها برای غلبه بر بحران‌ها به‌کارگیری ظرفیت بخش‌های غیردولتی و غیرحاکمیتی در مدیریت بحران است. به عبارتی همه نهادها و سازمان‌های غیر دولتی در قبال جامعه خود یکسری مسئولیت‌های اجتماعی دارند که در شرایط بحرانی باید بیش از گذشته به وظایف و مسئولیت‌های خود عمل کنند. به‌کارگیری این ظرفیت‌ها نیازمند هنر، تدبیر و برنامه است تا بتوان آنها را برای نقش آفرینی در مدیریت بحران قانع کرد و در جای مناسب و به موقع به کار گرفت. مقوله مسئولیت اجتماعی بنگاه‌ها طی سال‌های اخیر یکی از مهمترین مقولات مطرح در مجامع علمی و بین المللی بوده به طوری که سازمان‌های بین المللی استانداردهایی را در این زمینه طراحی کرده‌اند. مسئولیت اجتماعی بنگاه در ساده‌ترین تعریف به معنای الزام به پاسخگویی گروه‌های ذینفع خارج از دولت در قبال مخاطرات جامعه است.
ویروس کرونا و شرایط کرونایی که ما با آن مواجه هستیم فرصت خوبی برای تمرین و بروز مسئولیت‌های اجتماعی بنگاه‌ها در حل مسائل اساسی کشور باشد. کشور ما در این خصوص دچار ضعف‌هایی است که در حال حاضر فرصت خوبی برای رفع آن فراهم شده است. همه نهادها اعم از دولتی و غیردولتی باید بیاموزند که به معنای واقعی مسئول هستند و مسئول بودن یعنی اینکه بنگاه‌ها و نهادها ملزم هستند با حساسیت بیشتری نسبت به مسائل جامعه‌ای که در آن فعالیت می‌کنند توجه داشته باشند. کشور ما در شاخص مسئولیت اجتماعی نسبت به سایر کشورها شرایط خوبی ندارد و ما باید در شرایط کرونایی برای ارتقای این شاخص تمرین کنیم.
با انجام مسئولیت اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی و نظارت‌های مستمر نهادهای نظارتی دولتی و مردم‌نهاد و هم افزایی نهادهای دولتی و غیردولتی می‌توان ضمن پایش عملکرد بنگاه‌های اقتصادی درگیر در تأمین اقلام بهداشتی و دارویی و معرفی خدمات صورت گرفته به مردم از فرصت‌های به وجود آمده برای ارتقای سطح اعتماد اجتماعی به دولت و سرمایه اجتماعی بنگاه‌ها و شرکت‌ها استفاده کرد. مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در دهه اخیر به پارادایم غالب و مسلط حوزه اداره شرکت‌ها تبدیل شده است. شرکت‌های بزرگ و معتبر جهانی، مسئولیت در برابر اجتماع را جزئی از استراتژی خود می‌بینند و این موضوع باید در کشور ما نیز نهادینه شود.
رسانه‌های استان باید ضمن پاسخ‌گو کردن مسئولان ارشد استان در قبال بی توجهی صنایع به مسئولیت‌های اجتماعی خود، نخبگان و سمن‌ها را نیز برای تبدیل کردن این مهم به یک مطالبه جدی مردمی به پای کار بیاورند. کرونا نه به این زودی ها رفتنی است و نه آخرین بحران اجتماعی است که ما با آن مواجه هستیم، لذا بحران کرونا فرصتی ست تا صنایع استان مرکزی علی رغم همه مشکلاتی که در فرآیند تولید برای آنها به وجود آمده، اهتمام جدی به مقوله مسئولیت‌های اجتماعی خود در قبال مردم داشته باشند و به وظایف اخلاقی خود در این بحران تلخ اجتماعی که دامن ما را گرفته عمل کنند.
* مدرس دانشگاه
نظر شما