پیشنهاد «خانه تذهیب» ارائه شود/ تاکید بر شیوه آموزش استاد شاگردی

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم افتتاحیه نمایشگاه گروهی تذهیب‌کاران با عنوان «زرنگاران خورشید وش» صبح دوشنبه اول خرداد با حضور اساتید نگارگری در بنیاد ایرانشناسی برگزار شد.

پس از افتتاح این نمایشگاه، نشست تخصصی «آسیب‌شناسی هنر تذهیب» با حضور محسن آقامیری، عبدالمجید شریف‌زاده و زینب شاهی در سالن حبیبی بنیاد ایرانشناسی برگزار شد. این نشست با هدف طرح بحث‌هایی در حوزه آسیب‌شناسی هنر تذهیب با حضور استادان این رشته برگزار شد تا ساز و کارهایی برای این هنر در پژوهشکده ایرانشناسی صورت گیرد.

عبدالمجید شریف‌زاده عضو گروه هنرهای سنتی فرهنگستان هنر و رئیس پژوهشکده هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در ابتدای نشست گفت: بحث تذهیب معمولاً به گونه‌ای مطرح شده که ذیل خوشنویسی یا ذیل نگارگران قرار گرفته است که خودش یکی از آسیب‌ها است. شاید یکی از مهمترین نکاتی که ما در موضوع هنرهای سنتی کمتر به آن توجه می‌شود تشکل‌هایی است که باید شکل بگیرد که متأسفانه میسر نشده است.

وی بیان کرد: هنرمندان نیز خیلی به کار جمعی عادت ندارند و اهل کار جمعی و پروپاگاندا نیستند و متأسفانه هنرمندان سنتی نمی‌توانند در جایگاه اصلی خود قرار بگیرند و به دلیل حجب و حیایی خاصی که دارند، در گوشه‌ای به کار خود می‌پردازند و حتی نمی‌توانند حق خودشان را بگیرند. بنابراین در رشته‌های مختلف این مشکل را داریم که نمی‌توانیم جمع شویم و از شرایط کاری خودمان دفاع کنیم در عوض هنرمندان سینما شلوغ می‌کنند و مسئولان هم به آن‌ها توجه بیشتری می‌کنند. اگر بتوانیم تشکل‌ها را شکل دهیم و حمایت‌هایی صورت گیرد مسلماً خیلی از کارها را می‌توان پیش برد.

عضو گروه هنرهای سنتی فرهنگستان هنر عنوان کرد: امیدوارم خانه‌ای تحت عنوان خانه تذهیب‌کار تأسیس شود و دوستان در بنیاد ایرانشناسی قول همکاری دادند و اگر همدلی باشد می‌توان کارهای مؤثری انجام داد.

در ادامه، محسن آقامیری هنرمند تذهیب‌کار با بیان اینکه نمایشگاه گروهی «زرنگاران خورشید وش» ماحصل دو سال دوران کرونا بود که کلاس‌ها به صورت مجازی برگزار شد، درباره محاسن و معایب آموزش مجازی تذهیب گفت: خیلی‌ها منتقد بودند که مگر می‌شود تذهیب را به صورت مجازی تدریس کرد؟ که چنین نمایشگاهی نشان‌دهنده این بود که می‌توان تذهیب را نیز مجازی آموزش داد. همچنین این ایراد را نیز به خودم می‌گویم که بدون اینکه یک شاگرد آشنایی با رنگ و طرح‌ها داشته باشند، به او نمونه‌ها و الگوهای موجود ارائه داده می‌شود تا کار کند!

وی بیان کرد: خانه تذهیب اگر راه‌اندازی شود و سرو سامانی به هنر و شرایط تذهیب داده شود و از باند بازی نیز دور باشیم، مطمئناً دوران خوبی را خواهیم داشت. همچنین کسی باید باشد که این تشکل را سامان دهد و مدیریت خوبی همچون آقای شریف‌زاده داشته باشد.

شریف‌زاده در بخش دیگر نشست درباره موضوع طراحی که محسن آقامیری مطرح کرد، گفت: در هنرهای سنتی چند مورد قابل توجه است؛ اول، اینکه طراحی بسیار حائز اهمیت است و بارها با اساتید بزرگ که صحبت می‌کردیم تاکید بر موضوع طراحی است. طراحی، نیاز به تمرین و مشق کردن دارد و یک هنرمند باید آثار اساتید مختلف را بررسی و مشق کند تا به تمام اجزای کار تسلط پیدا کند. باید شرایط را برای کسی که مشق کند محیا کنیم تا به تمام کار و اجزای کار استاد مسلط شود. پس از مشق کردن آثار استاد و تمرین بسیار، باید از خیال خود نیز بهره بگیرید. شخصیت هنری کاری پیدا کردن در این مرحله است که مشق خیالی کردن نام دارد.

وی اظهار کرد: علاوه بر اهمیت طراحی، شناخت سبک‌ها و دوره‌ها بسیار مهم است و رسیدن به رنگهای مناسب خودتان نیز مهم است، چراکه پالت رنگ دوران مختلف، متفاوت است و حتی استاد آقامیری نیز پالت رنگی خودش را دارد.

شریف‌زاده همچنین به بحث استاد شاگردی اشاره کرد و افزود: در هنرهای سنتی شاگرد نیز همچون استاد مقام دارد یعنی در گذشته استاد هر کسی را به عنوان شاگرد قبول نمی‌کرد و همانطور که شاگرد هم استاد را انتخاب می‌کند. یکی از اشکالاتی که در هنرهای سنتی به ما می‌گیرند این است که استادان فوت کوزه‌گری را نگه می‌دارند. این موضوع درست است چراکه باید به دست اهلش برسد و یک شاگرد باید به مرحله‌ای برسد که اهل باشد و فوت کوزه‌گری را به او یاد دهد.

رئیس پژوهشکده هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خطاب به حاضران در نشست، گفت: شاگردی کردن ساده نیست و اینکه این فهم را داشته باشیم که حرمت استاد را نگه داریم مهم است. این مهم از جمله آداب معنوی در هنرهای سنتی است که متأسفانه فراموش شده است. این موارد را باید کجا یاد گرفت و درباره اش صحبت کرد؟ در آموزش فقط خط و طراحی و رنگ مطرح نیست بلکه معنویت نیز مهم است و همه ویژگی‌های هنر، آدمی‌ساز است. اگر با این اصول و ویژگی‌ها آشنا شویم، با چیزهایی آشنا می‌شویم که دیگران آنها را نمی‌بینند که باید به آن نقطه برسید.

زینب شاهی نیز در بخش دیگری از نشست گفت: ۹۰ درصد جمع از شاگردان استاد آقامیری هستند و خیلی خوشحالم که شاگرد استاد بودم. در بحث شاگردی کردن چند نکته مهم برایم در پی داشت که مطرح می‌کنم؛ به واسطه قدرت قلمی که برای شاگردان پدید می‌آید ممکن است غرور به سراغ آنها آید از طرف دیگر، برخی هم بودند که هنر را به واسطه خیلی از مسائل هنر را کنار می‌گذاشتند. در همه هنرهای دیگر به دنبال آرامش بودم اما ریاضتی که تذهیب برای من داشت هیچ کدام از هنرها برایم نداشت و پالایش روحی قوی برایم در پی داشت.

شریف‌زاده در پایان گفت: در آموزش هنر به ویژه هنرهای سنتی باید آموزش استاد شاگردی مدنظر قرار گیرد و نه آموزش آکادمیک ترمی واحدی. چراکه در جریان زندگی کردن و مشق کردن با استاد است که تجربه‌های بسیاری برای شاگردان به دست می‌آید.