پسیانی: تئاتر اسباب‌بازی من است/ کیانیان: نباید هنر را وسیله دانست

به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد و بررسی نمایش "پرفسور بوبوس" سه‌شنبه هفتم اردیبهشت‌ماه با حضور آتیلا پسیانی کارگردان و رضا کیانیان بازیگر نمایش و با حضور امید روحانی به عنوان منتقد سینما و تئاتر با همت انجمن منتقدان و نویسندگان خانه تئاتر در سالن کنفرانس مجموعه تئاتر شهر برگزار شد. در ابتدای این نشست پسیانی در خصوص نحوه انتخاب متن برای اجرا گفت: متن "پرفسور بوبوس" در ایران ناشناخته است ولی در روسیه از متون بسیار معروفی است که دیدگاهی ضد استالینی دارد.

وی ادامه داد: سال 1360 به همراه تیمی متشکل از زنده‌یاد احمد آقالو، گلچهره سجادیه، سوسن مقصودلو، حمید جبلی، ایرج طهماسب،‌ داریوش مؤدبیان، مسعود کرامتی و فاطمه نقوی و جمعی از دوستان دیگر در طبقه دوم تالار وحدت مشغول تمرین تئاتر بودیم. بعد از مدتی از طرف یکی از دوستان با آقای قیصریه آشنا شدیم که نمایشنامه "پرفسور بوبوس" را از ایتالیایی به فارسی ترجمه کرده بودند.در آن زمان کارگردانی اثر را برعهده گرفتم ولی شرایط برای اجرای نمایش فراهم نشد. وقتی امسال زمانی را برای اجرا به گروه ما اختصاص دادند تصمیم گرفتم نمایش "پرفسور بوبوس" را به صحنه ببرم.

پسیانی درباره ویژگی‌های نمایشنامه "پرفسور بوبوس" برای انتخاب جهت اجرا گفت: خیلی دنبال ویژگی  در متن نمی‌گردم. مهم برای من این است که در ابتدا اجرای متن را در ذهنم ببینم.این مهمترین اولویت برای من است. اولویت دوم این است که اعضاء گروهم بتوانند در آن اجرا حضور داشته باشند. حضور بازیگران میهمان نیز در انتخاب اثر مؤثر است. فکر کردن من به رضا کیانیان در شکل‌گیری ذهنی و فیزیکال اثر تأثیر داشت. در ابتدا زنده‌یاد آقالو قرار بود این نقش را بازی کند که جنس بازی متفاوتی داشت. اما انرژی دوگانه‌ای که در بازی کیانیان وجود دارد در ذهنم نشان می‌داد که چگونه نقش را ایفا می‌کند.

وی درباره دلایل اجرا نشدن نمایش "پرفسور بوبوس" در سال 60 یادآور شد: در سال 60 ایرادی به متن وارد نشد و تنها به دلیل اینکه کارگردان حرفه‌ای تئاتر نبودم اجازه کار به من داده نشد. صبر من نیز بسیار زیاد است و در عین حال طی سال‌های گذشته نمایش‌های دیگری هم داشتیم که اولویت اجرا با آن‌ها بود.

من معتقدم نمایش زندگی نیست بلکه بازی است. مهم این است که وقتی تماشاگری بلیت می‌خرد تا نمایشی را تماشا کند قصد دیدن عین زندگی را ندارد.

رضا کیانیان

کارگردان‌ نمایش‌های "گنگ خواب‌دیده"، "زخمه بر رمل" و "یک سمفونی ناکوک" درباره تفاوت کارگردانی آثار بی‌کلام با نمایش‌های دارای دیالوگ گفت: در فضای فرمالیستی  نمایش در ذهن مخاطب  کامل می‌شود ،ولی برای من به لحاظ کارگردانی تفاوتی ندارد. نمایش بی‌کلام نیز دارای متن است ولی فقط از دیالوگ بهره‌ نمی‌گیرد.روش  کار گروه تئاتر "بازی" در مورد نمایش‌های بی‌کلام و با کلام اتود کردن است.

رضا کیانیان نیز درباره تفاوت بازی در نمایش‌های کارگاهی و نمایش‌های دیگر تأکید کرد: من در هر نمایش،‌ فیلم یا سریال تلویزیونی که بازی کردم شیوه خود را دارم ، شیوه‌ای که  کارگاهی و تجربی است. من معتقدم نمایش زندگی نیست بلکه بازی است. مهم این است که وقتی تماشاگری بلیت می‌خرد تا نمایشی را تماشا کند قصد دیدن عین زندگی را ندارد و برای نمایش دیدن و لذت بردن به سالن می‌آید. من هم سعی می‌کنم تماشاگر از بازی من لذت ببرد و در عین حال مفاهیمی را نیز متوجه شده و با من همزبان شود.

وی افزود: منظوم از بازی مفهومی پیچیده و عجیب نیست. اولین ستون برای نمایش بازی است. ستون دوم روایت است و ما برای تماشاگر روایتی را با شیوه‌ای نمایشی اجرا می‌کنیم. سومین ستون این است که سعی کنیم تماشاگران‌مان را به حیرت بیاندازیم.

در ادامه نشست نقد و بررسی نمایش "پرفسور بوبوس" کارگردان نمایش درباره الگوبرداری مستقیم خود از شخصیت‌های سینمایی و تمهیدات تکراری در نمایش گفت: من از الگوبرداری مستقیم پرهیز می‌کنم. در این نمایش به مهدی صدر پیشنهاد دادم بازی خشک و رفتارهای ناخودآگاه دکتر استرنج‌لاو را داشته باشد. به طور کلی اگر تمهیدی به درد نمایش بخورد از تکراری بودن آن‌ها نگران نیستم.

تنفر و عشق مخاطبان از آثارم برایم جذاب است زیرا نشان می‌دهد تماشاگر نسبت به آثارم بی‌تفاوت نیست.

آتیلا پسیانی

کیانیان در ادامه درباره ارجاعات مختلفی که به یک نمایش داده می‌شود گفت: وقتی می‌‌گوییم نمایش شعبده و بازی است یعنی می‌توان از هر چیزی در دنیا در آن استفاده کرد. در عین حال وضعیتی استاتیک را نیز باید در نظر گرفت. وقتی هنرمند به یک بلوغ برسد هر کاری کند بالغ است. اگر هنرمند بخواهد به خاطر ارجاعاتی سیاسی کار کند کارش هیچ ارزشی نخواهد داشت.

بازیگر نمایش‌های "بازی استریندبرگ" و "حرفه‌ای‌ها" خاطرنشان کرد: نباید هنر را وسیله دانست زیرا فهم هنر را از دست می‌دهیم. این باعث می‌شود ماندگاری یک اثر را مورد توجه قرار ندهیم و فقط به تأثیرات لحظه‌ای آن توجه کنیم. اثری که ماندگار می‌شود به سرچشمه‌های ذات بشر نزدیک شده است.

پسیانی درباره تماشاگران آثار خود تأکید کرد: همیشه هر کاری می‌کنم برای دل خودم انجام می‌دهم و تماشاگر همبازی‌ام و تئاتر اسباب‌ بازی‌ام است. هیچ نمایش را با حساب‌گری روی صحنه نبردم از تمامی آثاری که اجرا کرده‌ام لذت برده‌ام. تنفر و عشق مخاطبان از آثارم برایم جذاب است زیرا نشان می‌دهد تماشاگر نسبت به آثارم بی‌تفاوت نیست.

کارگردان نمایش "پرفسور بوبوس" در خصوص ناهماهنگ بودن رتیم نمایش در بخش‌های از اجرا خاطرنشان کرد: ضرباهنگ نمایش برای من خیلی مهم است. ضرباهنگ و رتیم برای من خیلی مهم‌تر از جملات است. پرده دوم نمایش در بسیاری از شب‌ها با مشکل ریتمیک مواجه است که بخشی متعلق به خود متن است. چند شب است که کارهایی را برای برطرف کردن این مشکل انجام می‌دهیم. 

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مرکز هنرهای نمایشی درست شده‌اند تا به بازیگر و هنرمند سرویس بدهند نه اینکه ما به آن‌ها سرویس بدهیم. اگر نمایشگری در مملکت نباشد وجود مرکز چه معنایی خواهد داشت؟

رضا کیانیان

در بخش پایانی این نشست کیانیان درباره دلایل کار نکردن خود در عرصه تئاتر خاطرنشان کرد: خیلی ساده دوست دارم در تئاتر بازی کنم. بر خلاف خیلی‌ها ناز و ادا نیز ندارم و دوست دارم نمایشی را کار کنم که شبیه خودم است. وقتی بازیگری‌ام  را به جایگاهی  رسانده‌ام که مقبول برخی افراد جامعه است ،حق دارم نمایش‌هایم را انتخاب کنم. نوع نگاه من و آتیلا پسیانی از یک جنس است. برای من تنها تئاتر مقدس نیست بلکه همه چیز مقدس است.

وی افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مرکز هنرهای نمایشی درست شده‌اند تا به بازیگر و هنرمند سرویس بدهند نه اینکه ما به آن‌ها سرویس بدهیم. اگر نمایشگری در مملکت نباشد وجود مرکز چه معنایی خواهد داشت؟ من به اندازه کافی تا جایی که از دستم بر می‌آید کار خودم را خوب انجام می‌دهم. این را هم می‌دانم هر کسی که مدیر مرکز می‌شود مشکلات زیادی دارد.

 این بازیگر توانمند سینما، تئاتر و تلویزیون تأکید کرد: کسانی که وظیفه خود را در عرصه هنر انجام داده‌اند سرمایه‌های هنری هستند. من از سیاستمداران توقع ندارم هنر بدانند و آن‌ها نیز از ما توقع ندارند سیاست بدانیم. به عنوان بازیگر بازی کردن مرا ارضاء می‌کند. من دوست دارم در اکثر نمایشنامه‌های شکسپیر بخصوص "مکبث" و "لیرشاه" بازی کنم. دوست دارم در نمایشنامه‌های چخوف بخصوص "مرغ دریایی" بازی کنم. خیلی دوست دارم در "مردی برای تمام فصول" ایفای نقش کنم ولی سال‌هاست که اجازه اجرای این نمایش به بهمن فرمان‌آرا داده نمی‌شود. من دیگر دانشجو نیستم تا خود را نشان دهم پس مرکز هنرهای نمایشی شرایط را فراهم کنند تا من هم بازی کنم.

نمایش "پرفسور بوبوس" به کارگردانی آتیلا پسیانی با حضور بازیگرانی چون رضا کیانیان، بابک حمیدیان، هانیه توسلی، ستاره پسیانی و فاطمه نقوی ساعت 20 در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر به صحنه می‌رود.