همراه با امواج اعتراضی در کشورهای عربی مشکلات آمریکا نیز در حال افزایش است و یکی از موارد نگرانی زا برای ایالات متحده پایگاه دریایی این کشور در بحرین است و از همین رو می توان این پرسش را مطرح کرد که چشم انداز سیاست خارجی آمریکا در جهان عرب چگونه خواهد بود؟
زمانی که دولت "حسنی مبارک" در مصر سقوط کرد، باراک اوباما از لحظه ای تاریخی سخن گفت و این واقعه را با درهم شکستن دیوار برلین مقایسه کرد. اما سقوط مبارک در ادامه حرکات اعتراضی تونس بوقوع پیوست و سرآغاز سلسله امواج اعتراضی در دیگر کشورهای عربی بود، بی‌آنکه روشن باشد تحولات حاصل از این حرکتها چه نتیجه ای می تواند برای سیاست خارجی آمریکا داشته باشد.
از نظر یک تحلیلگر آلمانی، از نطق اوباما پس از سرنگونی مبارک هنوز نمی شد حدس زد که تحولات پیاپی در جهان عرب می تواند برای آمریکا مشکل ساز باشد. اوباما ناظر آن است که ساختار امنیتی که در طول سالها در منطقه خاورمیانه و خاور نزدیک بوجود آمده ثبات خود را تنها در عرض چند هفته از دست می دهد و اکنون سیاستمداران آمریکایی این پرسش اساسی را از خود می پرسند که آیا کشورهایی چون مصر، اردن یا یمن می توانند به عنوان ستونهای استراتژی آنها در برابر زلزله سیاسی موجود دوام آورند؟
بحرین و پایگاه آمریکا
چند روزی است که بحرین با خیزش مردم خود علیه حکومت این کشور مواجه است. تحولات سیاسی در بحرین ممکن است موجب شود که حکومت کنونی این کشور که طرفدار آمریکاست از قدرت کنار گذاشته شود. این نگرانی برای دولت آمریکا وجود دارد که در بحرین حکومتی سر کار بیاید که روی خوش چندانی به آمریکا نشان ندهد.
این کشور کوچک پایگاه پنجمین ناوگان دریایی آمریکاست. حدود سه هزار وابسته نظامی آمریکایی در این کشور مستقرند. آنها ۳۰ کشتی و ۳۰ هزار دریانورد را هدایت می کنند که در خلیج فارس و دریای سرخ گشت می زنند و بحرین از این نظر برای آمریکا بسیار مهم است.
عربستان سعودی هم که متحد و مهمترین صادرکننده نفت برای آمریکاست از بحرین فاصله چندانی ندارد. عربستان سعودی خشنود است که از حفاظت دریانوردان آمریکایی سود می برد بی آنکه آنان را در خاک خود مستقر کرده باشد.
امیدهای آمریکا درباره خاورمیانه
نحوه برخورد آمریکا با تحولات خاورمیانه با واکنشهای مختلفی در ایالات متحده مواجه شده بطوریکه اغلب کارشناسان و رسانه ها از این سیاست کاخ سفید انتقاد می کنند. در همین رابطه روزنامه لس آنجلس تایمز با تشبیه وضعیت اوباما به کسی که در بن بست گیر کرده نوشت: چگونه می توان دموکراسی را خواست و از سلطنت حمایت کرد؟ اوباما در مورد بحرین نیز همانند مصر، موضعی دوگانه دارد: او به عنوان برنده جایزه صلح نوبل امیدوار است در بحرین نظامی دموکراتیک روی کار بیاید، اما به عنوان سیاستمدار واقعگرا خواستار ثبات در این کشور است.
این سیاست از سوی رسانه های آمریکا مورد انتقاد قرار گرفته و "لس آنجلس تایمز" در این باره می نویسد: ساده نیست، هم طرفدار دموکراسی بود و هم از رژیم سلطنتی حمایت کرد.
اوباما نخست در برابر خشونتی که دولت بحرین علیه معترضان اعمال می کرد سکوت کرد تا سرانجام از "حمد بن عیسی آل خلیفه" پادشاه بحرین، خواست متعادل رفتار کند و دست به انجام اصلاحات بزند. احتمال دارد که این موضع گیری برای اوباما نامطبوع بوده باشد، چون درست دو ماه پیش وزیر امور خارجه آمریکا، هیلاری کلینتون، در دیدار از بحرین، از این کشور به عنوان سرمشق در منطقه و اینکه تلاش می کند رفتاری دموکراتیک داشته باشد، نام برده بود.
آمریکا و نداشتن استراتژی مناسب برای خاورمیانه
از زمان آغاز تحولات مصر، اغلب کارشناسان در مورد اینکه آمریکا استراتژی مشخصی برای مواجه با اینگونه تحولات ندارد به ایراد سخن پرداختند. در همین رابطه "نیوزویک" در آخرین شماره خود می‌نویسد : تحولات تونس و مصر نشان داد که اوباما فاقد هرگونه شکلی از استراتژی کلی است. این نشریه از مشکل اوباما برای آنکه راهی میان سیاست واقعی و آرمانهای خود بیابد به عنوان "شکست عظیم سیاست خارجی آمریکا" یاد می کند.
واقعیت این است که آمریکا با یک مشکل و دو مشکل مواجه نیست. این روزها دولت اوباما باید به پرسشهای بسیاری در باره منطقه خاورمیانه و خاور نزدیک پاسخ دهد: اگر دولت یمن سرنگون شود، با مبارزه پنهان علیه القاعده در آنجا چه باید کرد؟ و یا اینکه چه موضعی باید در برابر تظاهرات اعتراضی در لیبی گرفت؟
آرون دیوید میلر، کارشناس مسائل خاورمیانه که تاکنون مشاور چند تن از وزرای امور خارجه آمریکا بوده، در مورد سیاستی که دولت آمریکا می‌تواند اتخاذ کند می گوید: واقعیت این است که ما به بن بست رسیده ایم.
بحرین و پایگاه آمریکا
چند روزی است که بحرین با خیزش مردم خود علیه حکومت این کشور مواجه است. تحولات سیاسی در بحرین ممکن است موجب شود که حکومت کنونی این کشور که طرفدار آمریکاست از قدرت کنار گذاشته شود. این نگرانی برای دولت آمریکا وجود دارد که در بحرین حکومتی سر کار بیاید که روی خوش چندانی به آمریکا نشان ندهد.
این کشور کوچک پایگاه پنجمین ناوگان دریایی آمریکاست. حدود سه هزار وابسته نظامی آمریکایی در این کشور مستقرند. آنها ۳۰ کشتی و ۳۰ هزار دریانورد را هدایت می کنند که در خلیج فارس و دریای سرخ گشت می زنند و بحرین از این نظر برای آمریکا بسیار مهم است.
عربستان سعودی هم که متحد و مهمترین صادرکننده نفت برای آمریکاست از بحرین فاصله چندانی ندارد. عربستان سعودی خشنود است که از حفاظت دریانوردان آمریکایی سود می برد بی آنکه آنان را در خاک خود مستقر کرده باشد.
امیدهای آمریکا درباره خاورمیانه
نحوه برخورد آمریکا با تحولات خاورمیانه با واکنشهای مختلفی در ایالات متحده مواجه شده بطوریکه اغلب کارشناسان و رسانه ها از این سیاست کاخ سفید انتقاد می کنند. در همین رابطه روزنامه لس آنجلس تایمز با تشبیه وضعیت اوباما به کسی که در بن بست گیر کرده نوشت: چگونه می توان دموکراسی را خواست و از سلطنت حمایت کرد؟ اوباما در مورد بحرین نیز همانند مصر، موضعی دوگانه دارد: او به عنوان برنده جایزه صلح نوبل امیدوار است در بحرین نظامی دموکراتیک روی کار بیاید، اما به عنوان سیاستمدار واقعگرا خواستار ثبات در این کشور است.
این سیاست از سوی رسانه های آمریکا مورد انتقاد قرار گرفته و "لس آنجلس تایمز" در این باره می نویسد: ساده نیست، هم طرفدار دموکراسی بود و هم از رژیم سلطنتی حمایت کرد.
اوباما نخست در برابر خشونتی که دولت بحرین علیه معترضان اعمال می کرد سکوت کرد تا سرانجام از "حمد بن عیسی آل خلیفه" پادشاه بحرین، خواست متعادل رفتار کند و دست به انجام اصلاحات بزند. احتمال دارد که این موضع گیری برای اوباما نامطبوع بوده باشد، چون درست دو ماه پیش وزیر امور خارجه آمریکا، هیلاری کلینتون، در دیدار از بحرین، از این کشور به عنوان سرمشق در منطقه و اینکه تلاش می کند رفتاری دموکراتیک داشته باشد، نام برده بود.
آمریکا و نداشتن استراتژی مناسب برای خاورمیانه
از زمان آغاز تحولات مصر، اغلب کارشناسان در مورد اینکه آمریکا استراتژی مشخصی برای مواجه با اینگونه تحولات ندارد به ایراد سخن پرداختند. در همین رابطه "نیوزویک" در آخرین شماره خود می‌نویسد : تحولات تونس و مصر نشان داد که اوباما فاقد هرگونه شکلی از استراتژی کلی است. این نشریه از مشکل اوباما برای آنکه راهی میان سیاست واقعی و آرمانهای خود بیابد به عنوان "شکست عظیم سیاست خارجی آمریکا" یاد می کند.
واقعیت این است که آمریکا با یک مشکل و دو مشکل مواجه نیست. این روزها دولت اوباما باید به پرسشهای بسیاری در باره منطقه خاورمیانه و خاور نزدیک پاسخ دهد: اگر دولت یمن سرنگون شود، با مبارزه پنهان علیه القاعده در آنجا چه باید کرد؟ و یا اینکه چه موضعی باید در برابر تظاهرات اعتراضی در لیبی گرفت؟
آرون دیوید میلر، کارشناس مسائل خاورمیانه که تاکنون مشاور چند تن از وزرای امور خارجه آمریکا بوده، در مورد سیاستی که دولت آمریکا می‌تواند اتخاذ کند می گوید: واقعیت این است که ما به بن بست رسیده ایم.
نظر شما