به گزارش خبرنگار مهر، طی سال های گذشته آتش سوزی جنگل های گلستان در فصل تابستان و پاییز بحث اول حامیان محیط زیست بوده است. متاسفانه تکرار این اتفاق در استان گلستان باعث شده تا هر ساله در این دو فصل ساکنان این استان، منتظر شنیدن خبرهایی از آتش سوزی باشند. اما دامنه وسعت آتش سوزی ها در سال های نه چندان دور به گونه ای بوده است که نگرانی های فراوانی را در بین دوستداران طبیعیت و منابع ملی ایجاد کرده است.
وسعت آتش سوزی اخیر جنگل های گلستان و دشت های این منطقه باعث شده پوشش گیاهی این منطقه با خطر جدی نابودی روبه رو شود. طی روزهای گذشته نیز افزایش شدید دما، آتش سوزی های پیاپی را در مناطق مختلف استان به همراه داشته است. اما سوال اینجاست آیا وقت آن نرسیده است که به جای منتظر بودن برای شروع آتش سوزی و اقدام برای اطفای حریق به فکر جلوگیری از آن باشیم.
یک عضو هيات علمي دانشگاه در باره آتش سوزی های جنگل گلستان گفت: در گذشته به دلیل عدم اطلاع رسانی کافی و نقش کم رنگ رسانه ها اخبار این آتش سوزی ها کمتر منتشر می شد ولی امروزه به دلیل رشد سریع اطلاع رسانی و امکانات متعدد بلافاصله کوچکترین حریق را می توان مخابره کرد.
نبود زیرساخت، مدیریت واحد و آموزش مشکل کنترل آتش سوزی
مزدک دربیکی که دکترای تخصصی محیط زیست دارد، انسان را مهمترین عامل آتش سوزی جنگل های گلستان عنوان کرد و افزود: به دلیل راه دسترسی و عبور جاده از جنگل گلستان اکثر آتش سوزی ها عامل انسانی داشته و به همین دلیل مدیریت کار کمی سخت می شود.
وی در ادامه با بیان راهکار های مدیریتی برای کنترل و اطفای حریق تصریح کرد: متاسفانه نه تنها در استان گلستان بلکه در کل کشور زیر ساخت های لازم برای حفاظت از محیط زیست مهیا نیست و متولیان امر برای حراست از این منابع ملی امکانات لازم را ندارند. نبود مدیریت واحد و چندگانه بودن آن باعث شده تا در هنگام بروز حوادث مشکلات فراوانی بوجود آید.
دکتر دربیکی ادامه داد: در شرایطی که سازمان حفاظت از محیط زیست و اداره منابع طبیعی نقش اصلی حفاظت از جنگل را ایفا می کنند در هنگام بروز آتش سوزی ستاد بحران استان است که برای مهار آتش سوزی اقدام می کند. در کنار این سازمان ارگانهایی مثل هلال احمر، بسیج، ارتش و سپاه ، گروه ها کوهنوردی ، انجمن های طرفدار محیط زیست و نیروهای مردمی نیز برای کمک وارد منطقه می شوند و این چندگانگی در بسیاری از موراد نه تنها کمکی نکرده بلکه باعث تشدید حادثه شده است.
چندگانگی مدیریتی در شرایط اضطراری
وی تصریح کرد: از طرفی این چندگانگی مدیریتی باعث شده تا در شرایط اضطراری، چرخه اداری موجود، کندی پیشرفت امداد رسانی را به دنبال داشته باشد و همین امر نیز کنترل حریق را دچار مشکل کرده است. به طور مثال در آتش سوزی های اخیر برای خاموش کردن جنگل نیاز به بالگرد بود که حدود 48 ساعت طول کشید تا بالگرد به منطقه مورد نظر رسید.
این استاد دانشگاه گفت: برای حفاظت از پارکی چون پارک ملی و بین المللی گلستان نیاز به حداقل دو دستگاه بالگرد یا هواپیمای اختصاصی است تا حداقل به صورت سنتی در مواقع حساس همچون روزهای گرم اخیر به طور دائم منطقه را زیر نظر داشته باشند.
آموزش نیروی انسانی توامند، عاملی که مدت ها فراموش شده است/ نیروها توان اطفای حریق ندارند
دکتر دربیکی نیروی انسانی را عامل موثر دیگری در کنترل اتش سوزی دانست و ادامه اظهار کرد: متاسفانه نیروهای امداد رسان تخصصی برای اطفای حریق وجود ندارد و آموزش های لازم نیز به نیروهای سنتی داده نمی شود. در نبود زیر ساخت های لازم نیروهای ورزیده و کارآزموده نقش مهمی در مدیریت و کنترل حریق بخصوص در دل آتش ایفا می کنند.
وی ادامه داد: در گذشته در شمال ایران مرکز تخصصی تربیت نیرو ویژه جنگل های شمال وجود داشت. در این مرکز علاوه بر روش های کنترل حریق و آموزش های امداد و نجات، دوره های حرفه ای تکاوری به نیرو آموزش داده می شد و حتی زیر نظر فرماندهان ارتشی آموزش های حضور در شرایط سخت هم ارائه می شد. ولی متاسفانه در حال حاضر بسیاری از نیروها حتی آمادگی جسمانی اولیه برای حضور کوتاه مدت در منطقه حریق را هم ندارند.
این کارشناس محیط زیست عنوان کرد: اولین قدم آموزش، برخورد اولیه با حادثه است و این که برای شروع بعد از حضور در مکان حادثه چه باید کرد. آموزش هایی که ارائه می شود از نظر کیفی و کمی شرایط مناسبی ندارد و با علم روزنیز مطابق نیستند. متاسفانه نه تنها نمی توان از بروز آتش جلوگیری کرد بلکه توان اطفای به موقع حریق هم وجود ندارد.
بر اساس گفته های شاهدان عینی، بومیان مناطق نقش اصلی را کنترل حریق بازی می کنند. به همین دلیل بیل و کلنگ، شن کش، تبر و بطری ها و گالون ها آب نیز ابزار اصلی خاموش کردن آتش هستند. نبود سیستم اطفای حریق پیشرفته و کارامد و تاخیر نیروهای امداد رسان باعث شده تا این روش و ابزار سنتی به عنوان اصلی ترین عامل در خاموش کردن آتش سوزی ها شناخته شود.
جنگل های هیرکانی توسط دبه های ترشی خاموش می شوند
یک فعال محیط زیست نیز در این زمینه گفت: در تصاویر منتشر شده از آتش سوزی های اخیر به خوبی مشاهده می شود که تنها ابزار خاموش کردن آتش بیل و شن کش و گالون های آب است. حتی در بسیاری از موارد دیده شده است که افراد توسط دبه های که در روستا برای تهیه ترشی از آن ها استفاده می شده به جنگ آتش جنگل های شمال رفته اند. در بهترین شرایط مشاهده شده است که افراد از سمپاش های دستی پر شده از آب کمک می گیرند.
الهه موسوی ادامه داد : جنگل های هیرکانی به دلیل سابقه تاریخی در کل دنیا بی نظیرند و از اهمیت بسیاری برخوردار هستند ولی هیچ امکانات درخور توجهی برای حفاظت از آنها وجود ندارد.
گشت هوایی محیط زیست نداریم
وی بیان داشت: افزود: در کشورهای دیگر گشت های هوایی کانون آتش را شناسایی و با مخابره موقعیت دقیق آن نقش مهمی در اطفای حریق بازی می کنند. بالگرد های مخصوص حمل آب و مواد مخصوص خاموش کردن آتش در اکثر کشورهای جهان وجود دارد و نمونه های آن را بارها توسط صدا و سیما در آتش سوزی های کانادا و روسیه نشان داده است ولی تا کنون حتی یک دستگاه از آن ها در کشور ما مشاهده نشده است.
موسوی ادامه داد: متاسفانه یک دستگاه بالگرد معمولی در تهران وجود دارد که حداقل چند روز طول می کشد تا پس از درخواست به منطقه برسد. از طرفی به دلیل این که مخصوص اطفای حریق نیست نمی تواند در ارتفاع پایین پرواز کنند و به همین دلیل اکثر آبی که روی آتش می ریزند به دلیل گرمای فراوان آتش تبخیر شده و یا به اطراف آتش پاشیده می شود.
وی بیان کرد: استاندارد نبودن بالگردها باعث شده تا مخزن آن ها به سرعت تخلیه شده و برای آب گیری مجبور شوند بارها به پایگاه مراجعه کنند.
عدم آگاهی، تلاش نیروهای اطفای حریق را کم اثر کرده است
این فعال محیط زیست تصریح کرد: از طرفی نیروهایی که در برای اطفای حریق در منطقه حضور دارند اغلب آموزش دیده نیستند. این نیروها علی رغم تلاش فراوانی که دارند به دلیل عدم آگاهی به روشهای خاموش کردن آتش دچار مشکل می شوند. سال های گذشته مشاهده شده بسیاری از این نیروها خود دچار حریق شده یا آتش آنها را دوره کرده است.
وی اظهار کرد: در موارد مشابه پیش آمده قطع اشتباه درختان، در نظر نگرفتن جهت وزش باد یا هدایت آتش یه مسیر خطرناک باعث تشدید آتش شده و این اتفاق نه تنها جان نیروهای امداد را به خطر انداخته بلکه روند پیشرفت اطفای حریق را با مشکلات جدی روبه رو کرده است.
وی گفت: چند سال پیش سمینار بین المللی اطفای حریق جنگل در استان برگزار شد و مسئولان یک سری تجهیزات و ماشین آلات اطفای حریق نمایش دادند و اعلام کردند که قرار است یگان حفاظت از منابع طبیعی از این دستگاه ها برخوردار باشد ولی به نظر می رسد که مانور تبلیغاتی بوده زیرا بعد از گذشت چند سال و آتش سوزی های پیاپی هنوز این تجهیزات مشاهده نشده است.
موسوی ادامه داد: مشکل محیط زیست یک سازمان نیست. در بحث منابع ملی خود دولت باید نگرش حراستی داشته باشد. باید مجموعه ای متمرکز جهت این امر در نظر گفته شود و از نظر بودجه و استقلال عمل دچار مشکل نباشد. تا زمانی که عملکرد جزیره ای و امکانات محدود وجود دارد نمی توان انتظار داشت حفاظت از جنگل ها به معنی واقعی انجام شود. نگاه دولت به منابع ملی باید تغییر کند.
جنگل گلستان یک منطقه حفاظت شده بین المللی است
این دوستدار محیط زیست ادامه داد: جنگل گلستان یک منطقه حفاظت شده بین المللی است و بر اساس قوانین بین المللی و حتی قوانین جمهوری اسلامی ایران، هرگونه دخل و تصرف به جنگل و ایجاد تغییر در آن جرم محسوب می شود. ولی متاسفانه نه تنها کسی به این قانون عمل نکرده بلکه خود متولیان و دولتمردان با ایجاد جاده زمینه نابودی آن را ایجاد کرده اند.
وی افزود: در تمام دنیا برای بازدید از پارک های بین المللی باید ثبت نام کرد و منتظر بود. دکتر کلهر در خاطره ای از بازدید پارک yellow stone آمریکا عنوان کرد که 18 سال در صف انتظار این پارک بوده است و هنگام بازدید جمعیتی کمتر از 20 نفر را برده اند تا حضور انسان به اکوسیستم آن منطقه آسیب نزند.
نظر شما