به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از طلیعه، امام جعفر صادق (ع) تنها رهبر شیعیان و بنیانگذار فقه جعفری نیست بلکه یکی از مفاخر بزرگ علمی جهان و ستاره ای درخشان در آسمان معرفت بشری قلمداد می شود. علاوه بر اهل تصوف و عرفان، دیگر علماء بزرگ اهل سنت نیز، آن حضرت را به عنوان شخصیتی بارز و کم نظیر در ترویج علوم انسانی و معارف اسلامی قلمداد کرده اند. در همین ارتباط حسین قشقایی رئیس پژوهشکده باقرالعلوم(ع) گفت: در شیعه قاعده ای کلی در مبحث امامت وجود دارد به این معنی که تمام آنچه که امامان شیعه دارند از پیامبر اسلام (ص) و بواسطه پدران معصوم شان به آنان رسیده است ضمن اینکه پیامبر هم به وحی الهی متصل بود. به همین علت ما همه آنچه که از معصومان روایت شده است را حجت می دانیم زیرا این روایات از منبع الهی و وحی دریافت شده است.
علوم انسانی عهده دار پاسخگویی به مسائل زیست انسان است
وی علوم انسانی را متکلف دانست و افزود: علوم انسانی عهده دار پاسخگویی به مسائل زیست انسان از جهت رویکردهای حوزه انسان بودن اوست. حوزه انسان گرایی انسان دارای مسائلی است که علوم انسانی به آن می پردازد و به مسائل آن پاسخگوست. اما آیا امام جعفر صادق (ع) و امام معصوم شیعه مسائل مربوط به انسانیت انسان ها را پاسخگو بوده اند یا خیر؟ این درحالی است که امامان ما جنبه های گوناگون زیست انسانی را مورد توجه قرار داده اند و مسائل روحی که پیامد آن مربوط به حوزه اخلاقیات می شده است را به تفصیل و بطور موشکافانه پاسخ دادند.
وی اظهار کرد: امامان معصوم علیهم السلام به جنبه های انسان شناسی توجه داشتند و بر اساس واقعیت، هستی و زیست انسانی به مسائل این حوزه ها پاسخ دادند که این مجموعه منتهی به سعارت انسان می شود. بر اساس رویکردهای موجود نقش پروردگار و معاد در این حوزه بارز است زیرا همه موضوعات انسانی در ارتباط با خداوند دیده می شود.
قشقایی اضافه کرد: حوزه های مختلف علوم انسانی بر اساس اصولی که امام جعفر صادق (ع) ارائه داد، معنا می شوند. در تمام مراحل انسانی خداباوری و معادباوری باید بروز و جلوه داشته باشد و این در حوزه علوم حقوق، مدیریت، روانشناسی و… تاثیرگذار شده و بر این اساس احکام جزیی رفتاری مشخص می شود. امام جعفر صادق (ع) فقهی را پایه گذاری کرده است که تمام جوانب زیست انسانی را در برمی گیرد بطوریکه نمی توان در ۲۰ رشته تعریف شده در علوم انسانی، رفتار انسانی که در فقه امام نیامده باشد را ببینیم. امام صادق (ع) قواعد کلی را وضع کرد که تمام جوانب رفتاری انسان را دربرمی گیرد.
وی اضافه کرد: با توجه به تعریف علوم انسانی که می خواهد مسائل زیست انسانی را به جهت انسان بودنش پاسخگو باشد، در تمام ادوار نسانی از دوران امام صادق تا به الان ، زیست مردم منطبق بر فقه امام بوده است. خیلی از مباحث علوم انسانی از گذشته وجود داشتند زیرا مسائل انسانی اختصاص به همه زمان ها دارد و در واقع طی سال ها کم و زیاد شده است. به همین علت مباحث جدید در علوم انسانی به معنای حرف نو و تازه نیست بلکه مصداق های جدیدی است که باید بر اساس قواعد کلی که توسط امام صادق (ع) ارائه شده، عرضه شود.
رییس پژوهشکده باقرالعلوم(ع) در ادامه گفت: علم حقوق یکی از سرامدهای رشته علوم انسانی است به عنوان مثال اکنون علم حقوق به سوی رشته مدیریت قضایی پیش می رود و مدیریت قضایی رشته جدیدی در حوزه علم حقوق محسوب می شود که بسیاری از تعالیم آن در کلام امام جعفر صادق وجود دارد.
قشقایی در پاسخ به اینکه جایگاه و میزان تاثیرگذاری امام صادق (ع) در فقه شیعه چقدر بوده است، گفت: امام اجمال را تبدیل به تفصیل کرد و تعالیمی که از پیامبر (ص) بواسطه دریافت کرده بود را در حیطه های مختلف عرضه کرد زیرا این فرصت برای او فراهم شده بود. بسیاری از مبانی فقهی شیعه از امام صادق و امام باقر علیهم السلام رسیده است. در زمان این دو امام معصوم حوزه اعتقادیات استحکام خود را پیدا کرده بود و باید به حوزه های رفتاری پاسخی درخور داده می شد. ما این حوزه های رفتاری که تمام رفتار انسانی را دربرمی گیرد را به عنوان فقه می شناسیم.
مباحث تفسیری در فقه کارآمدی دارند
وی با اشاره به اینکه امام صادق(ع) علاوه بر فقه به حوزه تفسیر هم اشراف کامل داشت، گفت: حوزه های تفسیری از حوزه های فقهی جدا نیستند زیرا بسیاری از مباحث تفسیری در فقه کارآمدی دارند. مکاتب فقهی در دوران امام ظهور پیدا کردند تا عقیده شیعه بیان شد و خود به خود تمرکز بیشتری بر فقه حاصل گردید و مکاتب مختلف فقهی بروز پیدا کردند. بسیاری از مباحث فقهی که عقیده و دیدگاه اسلام بود از زبان امام عرضه می شد و به همین دلیل امام صادق (ع) مباحث بیشتری در حوزه فقه مطرح کردند تا مسیر صحیح اسلام حفظ شود.
رئیس پژوهشکده باقرالعلوم(ع) در پایان سخنانش با اشاره به مباحث نوپدید فقهی گفت: با وجود استنباط و اجتهاد هیچ مساله ای وجود نخواهد داشت که از فقه امام جعفر صادق (ع) بهره نگیرد و به همه آنها پاسخ داده می شود. در هر جایی که پا را از فقه صحیح شیعه فراتر گذاشته و بر اساس مصلحت سنجی شخصی افراد کار کردیم، جامعه و فرد را از سعادت های اجتماعی و فردی دور کردیم. مثال های زیادی وجود دارد که با نگاه مصلحت آمیز به آموزه های فقهی توجه شده اما بعد از گذشت چند سال متوجه اشتباهات شدیم و شاهد مسائل جبران ناپذیری بودیم.
نظر شما