رفع اشغال از جولان؛ انگیزه مشارکت سوریه در کنفرانس آناپولیس

به گزارش خبرگزاری مهر، بدنبال اینکه سوریه قرار گرفتن مسئله بلندی های اشغال شده جولان در دستور کار کنفرانس آناپولیس را به عنوان شرط حضور خود در این کنفرانس مطرح کرد و آمریکا نیز از طرح آن در این کنفرانس خبر داد، دمشق تمایل خود را برای مشارکت در آن اعلام کرد.

نکته اساسی درباره مسئله جولان و حضور سوریه در کنفرانس آناپولیس این است که شاید رژیم اسرائیل به این نتیجه رسیده است که دیگر نگهداری جولان به عنوان یک منطقه اشغالی سیاست هزینه بر تلقی می شود که کارشناسان این امر را به نوعی پیامد شکست در جنگ 33 روزه علیه لبنان تلقی می کنند. 

بلندی های جولان

بلندی های جولان فلاتی است که در بین کشورهای لبنان، اردن ، سوریه، و فلسطین قرار گرفته است که مساحت آن 1860 کیلومتر مربع به گفته سوری ها، و 1158 کیلومتر مربع طبق گفته اسرائیلی هاست که رژیم اسرائیل در جنگ شش روزه سال 1967 آن را به همراه بخش هایی از کرانه باختری و بیت المقدس به اشغال خود در آورد و از همان آغاز اشغال این منطقه را جزیی از خاک فلسطین اشغالی اعلام کرد و نمایندگان هیئت های این رژیم در مذاکرات خود با اعراب نیز همواره بر این امر تأکید ورزیده ‌اند.

برای تداوم اشغال جولان، در سال 1967 و در اواخر 1976 به ترتیب طرح‌های ایگال آلون و حزب ماپام مطرح و به دنبال آن طی سال 1979 کمیته اسرائیلی اسکان یهودیان در جولان، به منظور تحت فشار قرار دادن کابینه اسرائیل برای افزایش شهرک‌های یهودی‌نشین در آن حرکتی تبلیغاتی گسترده را آغاز  کرد و طوماری با 500/74 امضا جمع‌آوری شد که 70 درصد نمایندگان کنیست (پارلمان رژیم اسرائیل) نیز که افرادی چون شیمون پرز، اسحاق رابین، ایگال آلون، شلوموهیل و آریل شارون جزء آنها بودند، آن را امضا کردند.

در 14 دسامبر 1981 کنیست طی جلسه ‌ای، الحاق بلندی‌های جولان به سرزمین های اشغالی را به تصویب رساند.

دولت سوریه که در جنگ 1973 نتوانست بلندی‌های جولان را از رژیم‌صهیونیستی باز پس گیرد. سرانجام در 14 ژوئن 1991، آمادگی خود را برای پیوستن به گفتگوهای صلح خاورمیانه اعلام داشت. به هر ترتیب دولت سوریه در اکتبر 1991 به همراه دیگر کشورهای عربی در کنفرانس مادرید شرکت کرد، اما بعد از چند دور مذاکره، آن را بی فایده دانست و کناره‌گیری خود را از گفتگوهای صلح اعلام نمود.


تا ماه اوت 1993 (مرداد 1372) هیئت های رژیم اسرائیل و سوریه حداقل 10 بار در واشنگتن با هم دیدار و مذاکره کردند. چرخش چنین مذاکراتی سبب شد تا حافظ اسد در جریان دیدار با بیل کلینتون در ژانویه 1994 در ژنو تصریح کند که: "صلح، یک انتخاب استراتژیک برای سوریه است".

فاجعه قانا و کشتار مردم عادی در لبنان در عملیات موسوم به خوشه‌های خشم در جنوب لبنان توسط رژیم صهیونیستی، مذاکرات را با بن‌بست کامل روبه رو ساخت.

شیمون پرز در 3 مارس 1996 دستور تعلیق مذاکرات میان سوریه و رژیم اسرائیل را صادر کرد. در نتیجه هیئت مذاکره کننده اسرائیل از واشنگتن فرا خوانده شد. پرز در انتخابات 29 مه 1996 در برابر بنیامین نتانیاهو از حزب لیکود با تفاوت چند رأی شکست خورد و بدین ترتیب مذاکرات اسرائیل- سوریه دچار شکست شد.

مذاکرات سوریه- اسرائیل هر چند به نتیجه ‌ای نرسید ولی همواره موضوعاتی چون؛ عقب‌نشینی رژیم اسرائیل از بلندی‌های جولان، تدابیر امنیتی، عادی ‌سازی روابط و جدول زمانی اجرای موارد توافق، محورهای اساسی این مذاکرات را تشکیل می‌دادند.

با این وجود به نظر می رسد شکست سال گذشته رژیم اسرائیل در جنوب لبنان سبب گردیده است تا تل آویو حرکتی را برای ترمیم جایگاه ضعیف و چهره تجاوزکارانه خود آغاز کند.

حال این نکته مطرح می شود که آیا رژیم اسرائیل در کنفرانس صلح آناپولیس که از آن نه به عنوان کنفرانس مذاکرات صلح بلکه کنفرانسی برای آغاز گفتگوها یاد می شود از اشغال جولان دست خواهد کشید یا خیر، که البته ماهیت اشغالگری رژیم اسرائیل چنین امری را تایید نمی کند