مسجد جامع اصفهان در انتظار ثبت جهاني است

به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" ، كارشناسان يونسكو نزديك به دو سال پيش ، ازاين مسجد ديدار و ثبت اين اثر ارزشمند در فهرست جهاني يونسكو را مشروط اعلام كرده اند .

بر اساس قوانين يونسكو ، آثار ثبتي مي بايست تحت مديريت دولتي باشند ، در حالي كه مسجد جامع اصفهان به صورت هيئت امنايي اداره مي شود و همين امر مانعي براي ثبت جهاني مسجد فوق است .

اين اثر ارزشمند تنها در شرايطي امكان ثبت در فهرست جهاني را دارد كه تحت مديريت دولتي قرار گيرد ، پيوستن به مجموعه ميدان نقش جهان و جهاني شدن مسجد جامع در قالب مجموعه ميدان نقش جهان( پيش از اين در فهرست جهاني به ثبت رسيده است ) نيز از ديگر راهكارهاي ثبت اين مسجد در فهرت جهاني يونسكو اعلام شده است .

كارشناسان و مسئولان ميراث فرهنگي ، با توجه به ارزشهاي بسياري كه مسجد جامع اصفهان دارد ، رفع موانع موجود و راههاي مختلف را براي جهاني شدن اين اثر دنبال مي كنند .

پرونده ثبتي مسجد جامع اصفهان از سوي كارشناسان ميراث فرهنگي تهيه و به تهران ارسال شده است .

علاوه بر قدمت تاريخي ، ويژگي هاي خاص معماري ، جلوه ها و شاهكارهايي كه توسط معماران و هنرمندان ايراني خلق شده و همچنين عظمت و دقت نظري كه در ساخت اين بناي مذهبي بكار رفته ، از جمله شاخصهايي است كه ثبت اين اثر در فهرست جهاني را موجب مي شود .

اين مسجد تاريخي در ميدان قيام ( سبزه ميدان نو )  اصفهان واقع است و مسجد جمعه يا مسجد عتيق نيز گفته مي شود .

پيش از قرن پنجم هجري، چندين مسجد جامع بزرگ در اصفهان وجود داشته كه دو باب  از آنها در محل مسجد جامع فعلي قرار داشته است .
 
پس از حريقي كه در سال 515 هـجري قمري اتفاق افتاد، بناي مسجد نوسازي شد كه با گذشت زمان و تغييراتي كه در دوره‌هاي سلاطين مختلف در آن ايجاد شد ، بصورت امروز در آمده است .

اين بناي تاريخي ابداعات هنر معماري قرن سوم و چهارم هجري قمري ، از دوران حكومت ديلميان تا آخرين حكومت قاجاريه را در خود گرد آورده است .

مسجد جامع عقيق با نقشه چهار ايواني از قسمتهاي متعددي تشكيل شده است .

ضلع جنوبي مسجد داراي دو مناره است و با كاشي كاري هاي متنوع و برجسته تزئين شده است .  طرفين ايوان مذكور دو چهلستون مربوط به قرن ششم وجود دارد . در بخش شرقي اين قسمت ، ساختمانهاي دوره آل‌ مظفر از قرن هشتم واقع است . گنبد نظام ‌الملك نيز در پشت صحن اين ايوان قرار گرفته ‌است.

ضلع شمالي مسجد كه به صفه درويش معروف است ، اوايل قرن ششم و در دوره دوم عهد سلجوقي ساخته شده است ، ايوان داراي تزئينات آجري و كتيبه گچبري است كه در زمان شاه سليمان صفوي انجام شده است .
در طرفين ايوان شمالي ، چهلستونهايي از قرن ششم هجري قرار دارد . شمالي ‌ترين اثر تاريخي مسجد ، گنبد تاج‌ الملك مشهور به گنبد خاكي است .

ضلع غربي مسجد ، ايوان استاد نيز گفته مي ‌شود و مهمترين بخش ساختمان است كه به دوره سلجوقي ، يعني اوايل قرن ششم هجري تعلق دارد .

در زمان شاه سلطان حسين صفوي ، با كاشي ‌هاي زيبا و خطوط بنايي آراسته شده است . اين قسمت داراي يك شبستان بزرگ و يك شبستان كوچك است و آخرين قسمت ساختمان‌هاي ضلع غربي شبستان بزرگ زمستاني ، موسوم به بيت الشتاء از دوره حكومت تيموريان است كه در ساخت آن از مرمرهاي درخشان استفاده شده است .

كتيبه اين شبستان مربوط به 851 هـجري قمري است . در شمال ايوان غربي ، مسجد كوچكي از دوره اولجاتيو ( ايلخان مسلمان مغول ) قرار دارد كه محراب گچبري آن در سال هفتصد و ده هجري قمري به دستور وزير ايراني محمد ساوي ساخته شده است و از شاهكارهاي معماري ايراني محسوب مي شود .

ضلع شرقي كه ايوان شاگرد نيز ناميده مي شود ، داراي كتيبه‌ اي كاشيكاري از زمان شاه سليمان صفوي است . داخل اين ايوان مدرسه عمر قرار دارد .

دنباله مسجد ، شبستان وسيعي است كه  18 ستون دارد و از بناهاي دوره آل‌ مظفر است . حوض وسط مسجد در زمان شاه محمد خدابنده صفوي ، پدر شاه عباس اول ساخته شده است .

در آثار تاريخي مسجد جمعه اصفهان ، غير از سبكهاي مختلف معماري ،  انواع خطوط كوفي ، ثلث ، بنايي ، نسخ و نستعليق را به زبان فارسي و عربي ، به نثر و نظم مي ‌توان مشاهده كرد .